Thấy nhiều cụ vất vả với vấn đề tìm việc làm nên em chia sẻ vài ý giúp các cụ trẻ tuổi, hi vọng là bổ ích cho một ai đó.
Thỉnh thoảng có bạn hỏi minh là anh xem thế nào thiết kế cho em cái resume ngon ngon tí. Mình cũng hỏi thế các em muốn gì, xin ai, xin cái gì, xin thế nào để anh biết còn biên đơn. Thế thôi mà minh hiếm thấy bạn nào cắt nghĩa được rành rọt là định xin cái gì, chứ đừng nói xin ai thì lại càng không biết luôn.
Đấy, sai lầm thứ nhất của các bạn là không xác định được mình là ai, mình bán cái gì, ai mua “cái gì” của mình. Các bạn cần phải hình dung về bản thân một cách chân thành nhất và cố đánh giá điểm mạnh của mình là gì, điểm yếu là gì. Để chiến thắng các bạn phải thuyết phục và các bạn sẽ không thuyết phục được ai nếu không thuyết phục nổi bản thân mình đầu tiên. Điểm mạnh chính là thứ mình đem bán, điểm yếu là những thứ mình phải biết để che dầu mà từ từ khắc phục. Một cái dở của người Việt nam là tự tin thường hay đi kèm với tinh tướng nên cần để ý tiết chế thái độ của mình, nhất là với boss người nước ngoài. Mới ra trường hay không, có kinh nghiệm hay không, không ảnh hưởng đến các phẩm chất cá nhân mà các bạn đã hình thành. Đó mới chính là cái mà employer thực sự mua và thực sự pay for chứ không hẳn là kinh nghiệm làm việc của các bạn. Vậy giả định rằng các bạn là người nhanh nhẹn trong công việc, chịu khó làm việc, không ngại hỏi ngu, bảo gì làm đúng y như thế, đó chính là sản phẩm cần bán.
Đã có sản phẩm rồi, chỉ việc tìm ra người mua là xong nửa vấn đề đúng không? Rất đơn giản
Tại sao người ta muốn thuê những người không có kinh nghiệm như các bạn? Mỗi doanh nghiệp đều có những người làm những việc “chân tay”. Một doanh nghiệp thường có 1-2 boss, một vài chú manager, mỗi manager quản lý một đội, chính là vị trí của các bạn chứ không ai khác. Không phải doanh nghiệp nào cũng muốn người có kinh nghiệm và hầu hết các vị trí tuyền dụng thường không cần thiết phải có kinh nghiệm trong công việc cụ thể. Yêu cầu kinh nghiệm ở đây nhiều khi chỉ để loại trừ những bạn không có kỹ năng làm việc nhóm, không biết nghe lời, ăn ở chưa "biết điều".
Hơn nữa, những người có đã có kinh nghiệm làm việc thì lương họ cũng cao hơn, có thể gấp đôi, gấp 3 các bạn mới vào làm nhưng khối lượng công việc có khi chỉ nhỉnh hơn một chút so với các bạn có hơn 3 năm kinh nghiệm. Nói cách khác, sẽ có những người muốn tuyển dụng các bạn, đào tạo các bạn, họ vẫn có lợi gấp đôi, hoặc gấp rưỡi so với tuyển một người đã quen việc. Ví dụ, họ tuyển các bạn mới ra trường, đào tạo các bạn vài năm. Trong khí đó, thuê một người đã quen việc lương có thể gấp đôi nhưng khối lượng không thể gấp đôi. Vị trí càng cao, lương càng cao nhưng productivity càng thấp vì phải trợ giúp, hướng dẫn các bạn khác, cho nên không ai muốn phí tiền vào việc tuyển toàn những senior, kinh nghiệm đầy mình về làm gì trong khi 90% công việc hoàn toàn có thể được giao cho các bạn. Như vậy, các bạn có thêm một lợi thế nữa là khả năng chấp nhận lương thấp rất cao, đây là một khả năng rất tốt. Có lần mình làm cho một firm, thằng bạn cùng làm ở đó đã hơn 10 năm, 2 thằng cũng hay tâm sự đủ chuyện. Nó bảo một năm nó kiếm cho công ty khoảng 600K, lương nó có 120K, đời nó khổ như chó. Mình giật mình nghì, tao output cũng 600K mà lương tao có hơn 70K. Đến tầm 35 mà không bứt lên làm quản lý được thì nguy cơ thất nghiệp quả là có hơi cao và nguy cơ không xin được việc lại càng cao, nhất là những ngành nghề ít tính sáng tạo. Vậy tại sao, quảng cáo nào cũng đòi có kinh nghiệm vậy? đừng để vòng luẩn quẩn này đánh lừa các bạn. Cái này cũng như khi ăn phở kêu tô nhiều hành, nhiều thịt, nhiều phở 2000 một bát vậy. Ai cũng muốn thuê được nhân viên tốt mà ko tốn nhiều tiền, ai cũng cố gằng thử vận may của mình. Cho nên thấy mức lương vài củ thì hãy yên tâm, đó chính là công việc dành cho các bạn. Vậy, hãy hình dung ra khách hàng tiềm năng của các bạn là ai, họ cần gì ở các bạn. Resume chính là cho các bạn cơ hội nêu bật được cái “họ cần” này. Các bạn sẽ rất khó thành công ở bước đầu này nếu không put heart & soul vào đây, mặc dù làm resume đúng là rất nản. Một khi đã năm rõ mình bán cái gì, bán cho ai, các bạn sẽ không bao giờ hỏi câu kiểu như có cái resume nào đẹp không cho em mượn, các bạn sẽ biết chính xác phải đặt cái gì vào đó, câu từ phải thế nào cho vừa phải, bố cục thế nào cho hợp lý.
Sai lầm thứ 2 là các bạn luôn tập trung vào việc che dấu điểm yếu của mình, thay vì chấp nhận nó một cách đương nhiên và tập trung vào khắc họa các điểm mạnh. Mới ra trường, đương nhiên là chả có kinh nghiệm gì, có cũng chả đáng gì, thì dù các bạn có biên vào là giám đốc công ty này nọ chỉ đơn giản là tự đánh mất cơ hội của mình. Thay vào đó, hãy tập trung khắc họa những nhân tố làm nên cá nhân bạn, những nhân tố ấy, "vô tình", lại chính là những nhân tố mà người ta đang tìm kiếm thì chắc chắn interview suốt ngày. Resume đặc biệt quan trọng, nó là cái cần câu, câu kéo sự quan tâm của employer/recruiter, mục đích duy nhất là để câu interview.
Mình đã xem qua hàng trăm cái resume. Tháng vừa rồi mình tuyển 2 ví trí, mỗi vị trí có khoảng hơn 300 resume. Ở cuối đoạn quảng cáo, mình ghi thêm là chỉ nhận PDF, thế là cũng đã tiết kiệm được khá nhiều thời gian cho những file DOC. Điểm chung của hầu hết các resume của các bạn là không mang tính reader oriented. Resume của hầu hết các bạn, dù trình bày bố cục kiểu gì, thì đều hay viết theo lối tự thuật, kể lại cả quá trình phấn đấu của bản thân – là điều mà không ai muốn đọc. Không có gì ngạc nhiên nếu như các bạn không gây được ấn tượng. Đây là lỗi của các bạn mà cũng không phải lỗi của các bạn, sinh viên mới ra trường thường không hiểu được một người chủ doanh nghiệp lâu năm nghĩ gì. Vậy họ muốn gì?
Họ muốn đọc cái họ đang cần tìm.
Họ cần người có kinh nghiệm có thể không nhất thiết là kinh nghiệm công việc mà tối thiểu là các bạn đã biết một office hoạt động sơ qua như thế nào. Receptionist làm gì, admin làm gì, accountant làm gì, manager làm gì, boss làm gì v.v. Trên hơn cả, họ cần người biết cách hòa đồng với tập thể và cư xử đúng mực giữa hòa khí thân thiện. Đừng nghĩ là chỉ các bạn mới sợ họ, họ cũng sợ các bạn chết khiếp. Mỗi lần “chia ly” là rất mệt mỏi và tốn kém cho họ, nên nhớ là luật của Úc rất ưu ái người lao động. Mình đã từng gặp những “quý bà” bốn chục tuổi mới đi làm lần đầu, high maintenance, màn hình phải 24 inch chứ 23 inch sợ hơi mỏi mắt, bitch and terrible, cực đòi hỏi. Cho nên 100% các quảng cáo đều nói đến easy going, team player, multi culture đại ý muốn nói là phải biết cách hòa đồng, không kết bè phái. Mệt mỏi nhất cho employer nào kiếm được nhân viên giỏi kỹ thuật nhưng lại cãi nhau như chó mèo, chả biết phải đuổi thằng nào cho đúng.
Kế đến họ muốn những bạn là người nhanh nhẹn, học ít hiểu nhiều. Không ai chủ tâm đầu tư vào những người chậm hiểu, rất mệt và mất thời gian. Chỉ khi họ thấy các bạn xứng đáng (nghĩa là ko tốn nhiều thời gian công sức của họ) thì họ mới chọn con đường đầu tư vào các bạn. Cho nên 100% các quảng cáo đều tìm người detail oriented (ít làm sai, làm sai sửa lại rất mệt và tốn thời gian review, khách hàng mà phát hiện ra là mất khách như chơi), hands on (nhanh nhẹn, nói cái làm luôn không chần chừ) v.v…
Tiếp, họ thích những người cứng cáp. Công việc thường có những deadline rất vớ vẩn, kiểu như chiều thứ 6 khách hàng đột nhiên muốn refinance, cần làm report gấp sáng thứ 2 gặp banker. Stress là thường xuyên mà chức càng cao, càng stress. Những lúc thế này các bạn rất dễ bị mắng và cũng rất có thể là oan. Vì thế họ cần bạn “chai mặt” mà tha thứ cho họ. Vì thế nên 100% các quảng cáo đều tuyển người handle stress, manage deadline v.v… Ý nói làm là phải xong và bị mắng vẫn cười tươi. Kinh nghiệm cho thấy là nếu như các bạn có phẩm chất này thì dù có ngu mấy thì cũng không lo mất job. Mình có ông bạn hơi hậu đậu, anh boss (anh này nổi tiếng hét ra lửa) tuyên bố thẳng là mày là thằng accountant rất kém nhưng cá nhân tuyệt vời. Cho nên thôi tao giữ mày, ko có gì phải lo nghĩ. Mỗi lần bị mắng ông bạn mình cứ cười toét ra, thế là thôi, hòa.
Đó là 3 thứ mà người ta cần cho dù bạn có kinh nghiệm hay không. Nếu như các bạn không có kinh nghiệm gì ấn tượng thì phải nêu bật được 3 điều này chứ không phải là liệt kê những việc các bạn đã từng kinh qua. Ví dụ các bạn đi làm nhà hàng (ai chả đi làm nhà hàng) thì không thể cho vào cái resume xin việc accounting là bạn chạy bàn giỏi được. Thay vào đó, hãy nêu những gì bạn đã học được từ công việc đó, và nó bổ ích cho công việc đang xin như thế nào. Ví dụ các bạn làm Hungry Jack, McDonalds thì các bạn học được tính kỷ luật, team work. Các bạn làm cleaner thì các bạn học được tính tỉ mỉ và tự giác. Bán hàng ngoài chợ thì hiếu khách và giỏi tán phét v.v…
Với boss chú trọng bằng cấp thì các bạn có thể đảo phần học hành lên để gây ấn tượng. Tất nhiên không phải chỉ là gây ấn tượng bằng cái danh xưng Master hay Bachelor mà các bạn phải liệt kê những môn học có liên quan trực tiếp tới công việc này như thế nào để cho họ thấy bạn đã nắm vững phần cơ bản như thế nào.
Tóm lại, việc của resume là gây ấn tượng và định hướng tới từng người đọc cụ thể. Nó chỉ nên cung cấp những thông tin ban đầu ngắn gọn (nếu không thì các bạn chả còn gì để nói khi interview) và phải tuyệt đối xúc tích. Nếu các bạn viết 5 trang resume thì cầm chắc là nó sẽ đi thẳng vào thùng rác vì không ai bỏ công đọc 1 cái resume trong khi có thể đọc 2 cái với cùng thời gian.
Chúc may mắn.
View là gì.
Chúc mừng các bạn đã qua vòng CV và có được một cái hẹn phỏng vấn. Làm CV tuy khoai nhưng cũng dễ, các bạn chủ động hoàn toàn về thời gian địa điểm, tâm lý, muốn làm lúc nào thì làm, thậm chí nghĩ ra cái gì hay thì lại sửa. Ở vòng này, các bạn sẽ ở thế tương đối bị động, đòi hỏi bạn phải có khả năng phản ứng ad-hoc tốt. Đây chính là cái điều làm các bạn cảm thấy hồi hộp lo lắng. Thực tế, phản ứng của bạn chỉ thực sự tốt khi bạn đã tiên lượng được điều gì sẽ diễn ra. Điều gì sẽ diễn ra lại liên quan tới mối bận tâm của những người tham gia. Vậy họ quan tâm gì?
View với recruiter.
Nếu bạn là recruiter, tất cả những gì bạn muốn chỉ đơn giản là ông này thuê ông kia đi cho tôi nhờ. Và trả tôi tiền. Trước tiên, họ muốn có một ứng viên sáng sủa nên khỏi cần nói đến những chuyện nhỏ nhặt như đúng giờ (sớm 15 phút), trang phục chỉn chu, gọn gàng, đẹp và xịn vừa đủ với môi trường công việc. Nước hoa nhẹ nhàng với những mùi trung tính, tránh cảm giác quá lố quá nguy hiểm. Phần lớn recruiter không có kiến thức về lĩnh vực chuyên môn của bạn, đây là mối bận tâm lớn nhất của họ. Nếu bạn không tự tin, không yêu thích công việc của mình, họ sẽ cảm thấy bạn không đủ nhiệt huyết, dẫn tới không đủ thuyết phục. Đây là chỗ mà bạn cần phải chủ động trong câu chuyện để giúp họ củng cố niềm tin vào bạn. Thay vì nói bạn có kỹ năng giao tiếp tốt, hãy nói về công việc của mình ít nhất 10 câu không nghỉ, không ngắc ngứ, không à ờ ừm, không gãi gáy. Một khi họ đã cảm nhận bạn là một ứng viên tiềm năng thì họ sẽ giúp bạn không chỉ trong cái view này. Biết đâu một ngày, bạn lại là người trả tiền cho dịch vụ của họ. Thực tế, các recruiter vẫn muốn view bạn kể cả họ chả có việc gì trong tay. Họ đang săn hoặc họ muốn tỏ ra busy trong mắt sếp của chính họ cho nên không cần tỏ ra thất vọng quá. Ai cũng có sức ép của người đó.
Họ đương nhiên sẽ bắt đầu bằng những sự kiện trong CV của bạn nên hãy thực tập những mẩu đối thoại mà bạn sẽ cần phải nói cho chủ đề này. Hai câu khó nhất là điểm yếu là gì và tại sao lại nghỉ việc.
Nếu như họ bắt đầu nói về employer thì có nghĩa là bạn đã nhận được sự tán thành. Đến đây mà bạn vui vẻ đứng dậy hoan hỉ ra về thì quả là một mất mát lớn. Người recruiter là người duy nhất giúp được bạn chuẩn bị cho cái view tới với employer. Bạn cần phải bắt đầu đặt câu hỏi.
Cùng một loại công việc, mỗi doanh nghiệp lại làm theo một kiểu riêng với văn hóa và thói quen của họ. Bạn chắc chắn sẽ bị loại nếu không phù hợp với môi trường đó. Vậy thì bạn cần phải biết môi trường đó như thế nào để mà “phù hợp” vào nó chứ. Đó là những điều bạn cần hỏi. Team bao nhiêu người, độ tuổi ra sao, boss là người thế nào, ăn mặc thế nào, cảm nhận, ấn tượng của họ như thế nào về employer. Nếu quên, đừng ngại gọi điện hỏi thêm, thậm chí là nên gọi lại hỏi thêm và cảm ơn, quy tắc bất thành văn.
Quan hệ công việc không chỉ đơn thuần công việc mà nó còn có xã giao và không ai muốn tuyển một người câm như hến, không có chuyện gì vui, chuyện gì hay để kể cho anh em.
Nói chung, view với recruiter, bạn phải là người chủ động dẫn dắt câu chuyện. Nó vừa chứng tỏ sự chin chắn, vừa phục vụ nhu cầu thông tin của chính bạn.