Xin gửi các cụ bài em viết về những gì mắt thấy tai nghe khi đi dạo các trường chuyên ở các nước khác.
THĂM TRƯỜNG CHUYÊN MAHIDOL WIT THÁI LAN
Tôi đến trường này 2 lần. Lần đầu tháp tùng lãnh đạo Chuyên KHTN và lần sau là đưa học sinh đi thi khoa học. Trường mang tên công chúa Mahidol và có thể coi đây là trường chuyên tự nhiên đầu tiên của Thái Lan. So sánh với các trường "chuyên" của nước xung quanh như Singapore, Malaysia thì tôi thấy trường này khá tương đồng về hình thức tổ chức dạy, học, thi cử và... khác các trường chuyên của ta.
Đoàn VN sang nước ngoài, một trong những mối quan tâm là thành tích thi cử Olympic Toán, Lí, Hóa, Sinh của phía bạn. Khi được hỏi về việc này, cô Hiệu trưởng của trường kể về thành tích khiêm tốn của họ, rằng tầm năm 2000 thì chưa có cái nào nhưng sau đó thì mỗi năm ít nhất 1 cái. Cô cũng không quên kể về các thành tích thi các cuộc thi khoa học khác và có vẻ tự hào về mảng này hơn là thi Olympics. Sau đó, cô có hỏi thành tích thi khoa học của đoàn VN vì biết Olympics VN quá tốt rồi, thì bên VN cũng khiêm tốn khoe là không có thành tích gì (hồi 2012 thì chưa có thật).
Khi được biết trường này cũng có "đội tuyển", các thầy trong đoàn ngỏ ý muốn đi xem lớp luyện của họ thế nào. Bên bạn cho biết mỗi năm, trường tuyển 240 hs trên toàn quốc, điểm IELTS ít nhất 6.0 để học bằng tài liệu tiếng Anh. GV có thể nói tiếng Thái hay Anh thì tùy nhưng sách hoàn toàn tiếng Anh. Đội tuyển các môn được dạy ngoài giờ học chính, tức là không được "ưu tiên" lơ là môn nào. Thực ra, ở đây họ gọi là câu lạc bộ, nên clb toán thì cũng như clb điện ảnh, tất cả phải tổ chức như hoạt động ngoại khóa. Muốn là hs đặc biệt, bạn vẫn phải là hs bình thường đã.
Đội tuyển toán được thăm đầu tiên. Địa điểm là 1 góc thư viện với 5 hay 6 hs đang tự học. Có bạn nằm bò trên sàn, bạn gác chân gặm bút suy nghĩ gì đó, không thấy lớp và GV đâu. GV phụ trách CLB chỉ giao một vài chủ đề rồi hs tự tìm hiểu, tự giúp nhau. Có một điều thú vị là ở lần 2 thăm trường mấy năm sau, tôi thấy 1 hs đang làm toán mà đề bài bằng tiếng Việt. Thì ra các em vẫn hay vào các diễn đàn của VN để lấy bài tự làm. Ngoài ra, các bạn này còn làm sang mảng toán mô hình, tự học toán rời rạc, lập trình để giải các bài tập thực tế. Vì thế nên khi đưa hs đi thi toán mô hình, tôi lại gặp mấy GV trưởng đoàn vốn là bên Olympics.
Sang bên đội tuyển Lý thì chúng tôi được dẫn vào 2 phòng lab. Một phòng tối om, 2 học sinh trong đó đang đo quang phổ của một số chất. Phòng bên cạnh có mấy bạn đang làm thí nghiệm trên mạch xoay chiều với dao động kí. Đi thêm mấy nơi nữa, suốt buổi chỉ thấy hs trong phòng lab hoặc ngoài vườn sinh học, không thấy lớp luyện tập trung đâu. Ý định xem lớp học và xem tài liệu luyện đội tuyển của đội bạn thế nào xem như phá sản.
Thực tế, nếu ta đi xem các trường chuyên của các nước quanh ta như Singapore, Malaysia thì thấy họ cũng sẽ dạy và học đội tuyển như vậy. Tất nhiên là đoàn VN không may nên không gặp các lớp chuyên đề chứ họ vẫn có các buổi học do các giảng viên ĐH được mời tới dạy. Ở Mahidol, tôi gặp một GS bên KAIST Hàn Quốc sang dạy ở đó vài tháng. Trước đây, tôi cũng từng làm ở KAIST nên được dịp hỏi han những đồng nghiệp cũ. Các GS sang để cập nhật các bài giảng đại chúng, bài toán công nghệ chứ không có chuyện bay sang ăn ở vài tháng để luyện bài tập. Nhìn chung, chuyên của họ nhìn giống một trường ĐH hơn.
Vào fanpage và website của họ để lấy ảnh minh họa, thấy chỉ khoe học bổng trường này, trường nọ ở bậc ĐH chứ không thấy khoe giải gì. Có lẽ cái đích của họ xa hơn.