Đây là mấy thằng nguyên nhân có lỗi chính đội vốn dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông. Trong 9 thằng này, tôi thấy nhiều cái thay đổi vô lý quá, đặc biệt là cái thứ 1 và thứ 4, riêng khoản thứ 3 thì thật sự không hiểu nổi.
Về nguyên nhân dẫn đến điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư Dự án, Chỉnh phủ đã chỉ rõ các nguyên nhân chủ yếu sau:
- Thứ nhất là thay đổi phương án nhà ga từ 2 tầng thành 3 tầng;
- Thứ hai là bổ sung hạng mục xử lý nền đất yếu khu Depot;
- Thứ ba là bổ sung hạng mục đường tránh Quốc lộ 6;
- Thứ tư là điều chỉnh vật liệu vỏ tàu từ thép chịu khí hậu sang thép inox;
- Thứ năm là bổ sung chi phí đào tạo, chuyển giao công nghệ;
- Thứ sáu là thay đổi vị trí bãi đúc dầm;
- Thứ bảy là do công tác nghiệm thu thiết bị, đoàn tàu và vận hành chạy thử dự án;
- Tám là kinh phí giải phóng mặt bằng thay đổi (bao gồm cả công trình di dời hạ tầng kỹ thuật);
- Chín là do biến động về giá nguyên, nhiên, vật liệu, tỷ giá hối đoái; các chế độ, chính sách trong thời gian thực hiện dự án cũng như các khối lượng, đơn giá chưa tính chính xác được trong bước thiết kế cơ sở; cùng một số thay đổi khác.
Những cái này thì cho thấy thằng tổng thầu chẳng có lỗi gì, mà lỗi phía lập dự án quá yếu, thiếu và sai nhiều thứ.
Dù chẳng liên quan nhưng tôi có thể đoán được lý do cái 1, 3, 4.
1. Ga 3 tầng là tất yếu.
Cả N-gHN, BT-ST đều ga 3 tầng cả (thậm chí BT-ST còn có dải đất riêng, không đụng chạm đến đường giao thông xung quanh mà vẫn làm 3 tầng). Nhìn rộng ra thì trên thế giới đều làm ga 3 tầng khi tàu chạy ở trên cao cả.
Lý do nếu làm ga 2 tầng thì ga sẽ rất to và dài. Tầng 1 thì không thể chiếm mặt đường xe ô tô được, chỉ có trồng cột trụ. Còn tầng 2 sẽ phải kéo dài thêm ít nhất khoảng 50m nữa để bố trí các phòng chức năng: điện, thông tin, tín hiệu, điều độ, kiểm soát,... Vậy là ga sẽ dài và chiếm không gian vô lý.
Cái này là sai ngay từ bước lập dự án.
3. Đường tránh Quốc lộ 6.
Mở Google Earth ra, thấy đoạn từ Ngã ba Ba La đến Bến xe Yên Nghĩa trước năm 2014 thì bé tí, nếu chèn thêm hàng cột của đường sắt vào thì chẳng còn đường.
Vì thế làm đường sắt bắt buộc phải mở rộng đoạn từ Ba La đến Bến xe Yên Nghĩa ra. Theo kiểm toán thì chi phí chưa đến 2 tỏi, có thể chấp nhận được.
Cái này cũng sai ngay từ bước dự án khi không tính đến mở rộng đường.
4. Cái vật liệu vỏ tàu thì dùng thép rồi sơn hàng năm tính ra tốn kém còn hơn dùng luôn thép không gỉ. Rẻ hơn khi mua nhưng đắt hơn khi bảo trì bảo dưỡng thì là chết âm ỉ rồi.
Mà theo hàng trà đá thì tàu thằng CL-HĐ rẻ nhất so với thằng N-gHN, BT-ST. Vậy thì cái có hiệu quả kinh tế kỹ thuật hơn thì tội gì mà không điều chỉnh.