Cây lan phi điệp đã nuôi cấy mô được chưa?
Phát biểu với tư cách là người trong cuộc, người nuôi cấy mô tế bào thực vật, hiện nay tôi đang sản xuất giống phi điệp bằng công nghệ này. Tôi đã thành công bởi cây gieo hạt, còn cấy mô tế bào những cây đã có mặt hoa thì thất bại nặng nề, nhưng tôi vẫn luôn nỗ lực nghiên cứu. Trước hết tôi làm rõ 2 khái niệm sau:
1. Nuôi cấy mô hoa lan phi điệp: tức là phương pháp sử dụng những mô của cây phi điệp đã có mặt hoa ví dụ 5ct Pt, HO,...từ các bộ phận như lá, đỉnh sinh trưởng, cuống hoa... Trong một môi trường phù hợp để tái sinh thành cây hoàn chỉnh và cây con giữ nguyên các phẩm chất như cây mẹ, cụ thể cây con nở hoa giống cây mẹ. Việc này, qua thất bại của tôi, các phòng thí nghiệm khác trong nước và trên thế giới cũng thất bại giống tôi khi nỗ lực nuôi cấy mô cây phi điệp nói chung và phi điệp đột biến nói riêng bởi các vấn đề sau đây:
Thứ nhất muốn tạo ra thế hệ cây con giống như cây mẹ chẳng hạn như 5ct Pt, HO,...thì phòng thí nghiệm đó phải có một cơ số giống cây mẹ để làm nguồn mô, điều này không phải phòng thí nghiệm nào cũng có điều kiện mua giống làm nguồn phôi, nhất là giá những cây lan phi điệp đột biến của Việt Nam đắt đỏ như hiện nay.
Thứ 2, chính là sự đặc biệt của giống phi điệp nói chung, phi điệp đột biến nói riêng. Đấy là trong cơ thể nó luôn có một loại vi sinh vật nội kí sinh, nên không thể làm sạch chúng được trước khi chuyển mô vào môi trường nuôi cấy mô, và mô đó sẽ chết sau 30-60 ngày, thậm chí có mẫu mô đã sạch và được 1 năm mới phát nhiễm và chết mẫu.
Thứ 3, phi điệp là giống cây thuộc vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, chỉ sinh trưởng và phát triển tốt ở những vùng, tiểu khí hậu như vậy mới sống được, cho nên không phải nước nào cũng trồng được và phát triển được.
Hiện nay một số nước có nền công nghệ sinh học hiện đại hơn nước ta, họ đã tạo ra được một số giống cây phi điệp đột biến bằng phương pháp hoá học, chiếu xạ hoặc cho lai tạo để tạo ra những ưu thế lai, hoặc lai giống thuần để giữ nguyên phẩm chất giống như cây mẹ. Tuy nhiên, đó chỉ là những cây có hoa mới không giống với những hoa đột biến của Việt Nam đã được đặt tên, và giá trị thẩm mỹ và giá trị kinh tế sẽ không thể nào sánh với những mặt hoa hoa lan phi điệp đột biến đã được các nghệ nhân Việt Nam sở hữu và đặt tên ở Việt Nam.
Như vậy, có thể nói đến thời điểm hiện tại, trong nước, và thế giới chưa nuôi cấy mô được những cây giống phi điệp đột biến đã được đặt tên ở Việt Nam. Và các nhà khoa học chuyên nghiên cứu giống hoa lan phi điệp vẫn đang nỗ lực miệt mài nghiên cứu. Việc này càng tôn lên vẻ đẹp và giá trị của loài hoa này.
2. Phi điệp gieo hạt: là phương pháp sử dụng hạt của những cây phi điệp đã có mặt hoa đẹp để gieo vào tự nhiên hoặc gieo trong điều kiện nuôi cấy mô. Cây con tạo ra sẽ giữ được những đặc điểm ưu việt của cây mẹ, tuy nhiên và hoa và màu sắc hoa thì chưa xác định được giống mẹ là bao nhiêu %. Phương pháp này rất phổ biến, nếu muốn tạo ra đột biến thì có thể chiếu xạ vào quả non, hoặc ngâm hoá chất để tạo ra cây con biến đổi gen, tuy nhiên nó chỉ là tạo ra cây ngẫu nhiên thôi. Đối Với phòng thí nghiệm của Nguyễn Quốc Tư chủ yếu sản xuất giống phi điệp từ quả tự thụ phấn của những đây lan đột biến (5ct Khaly Đức,5ct HD, 5ct Pt..), hoặc lai giữa những cây đột biến với nhau để tạo ra thế hệ cây con mới mang 50% kiểu gen của bố và mẹ như cây trắng tuyền lai với cây 5ct, 5ct x 5ct...
Tóm lại, với tình hình như tôi đã phân tích. Thì giá lan phi điệp đột biến sẽ luôn cao và ổn định giá, và giá của những cây giống đột biến độc quyền lại càng cao vì có ít giống, khi nào giống vào thị trường nhiều lúc đó giá sẽ bình ổn hơn. Với tôi, là người nghiên cứu giống lan phi điệp, khuyên các bạn một câu trân thành "hãy chơi lan theo cách của mình, tùy vào khả năng và điều kiện kinh tế, nhu cầu của mình để mình chơi đúng cách, nếu bạn lấy cây lan làm niền vui, giải trí, tạo cảnh quan môi trường thì không nhất thiết phải là lan đột biến, bởi mỗi một kiểu hoa luôn có những nét đẹp riêng của nó, tại chúng ta chưa khai thác và phát hiện nó thôi. Nếu bạn chơi theo kiểu độc quyền sở hữu nó, thì bạn phải chi một khoản tiền phù hợp để được sở hữu nó là con đường tất yếu để bạn đạt được mục tiêu."
Tác giả:
Tư Chuối đã viết như vậy. Cảm ơn các bạn bè chiến hữu đã luôn sát cánh bên tôi.
Ps: Ai muốn mua cấy mô vào đây mà mua, 2 năm sau sẽ được thưởng hoa "đột biến"