Xin giới thiệu thêm về Trần Nguyên Đán và gia tộc của ông ấy đây là gia tộc mà Nguyễn Trãi sinh sống từ thủa ấu thơ cho đến khi trưởng thành.
Trần Nguyên Đán sinh năm 1325, mất năm 1390, hiệu Băng Hồ tử, quê hương Tức Mặc, phủ Thiên Trường (
nay là thôn Tức Mặc, phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định).
Tổ bốn đời là Thượng tướng Thái sư Chiêu Minh đại vương Trần Quang Khải, người đã “Đoạt giáo bến Chương Dương”, con thứ vua Trần Thái Tông.
Trần Nguyên Đán được bổ làm quan từ khi còn trẻ tuổi.
Dưới triều Trần Dụ Tông (1341 – 1369), Trần Nguyên Đán làm quan Ngự sử Đại phu, chuyên lo việc khuyến cáo, can gián những lỗi lầm của vua và đàn hặc các quan phạm tội. Bấy giờ vua không chăm lo việc nước, quyền thần có nhiều kẻ không coi trọng phép nước, Trần Nguyên Đán nhiều lần can gián nhưng vua không nghe.
Sau khi Trần Dụ Tông mất, Hiến từ Hoàng Thái hậu cho Dương Nhật Lễ lên làm vua. Đây là kẻ hoang dâm vô độ, tính tình tàn ác nên việc nước càng trở nên tồi tệ. Trần Nguyên Đán lại dâng thư trình bày chính sự nhưng không được vua chú ý. Sau này,
Hồ Nguyên Trừng đã viết trong “Nam Ông mộng lục “:
“Vào năm Chí Chính nhà Nguyên (1341 – 1367) ở Giao Chỉ (tức Việt Nam) có Trần Nguyên Đán đứng đầu hàng tông thất nhà Trần, giúp vua Dụ Tông ở chức Đại phu Ngự sử. Vua không chăm việc nước, quyền thần có nhiều kẻ không tôn trọng phép tắc, Nguyên Đán nhiều phen can gián nhà vua không nghe, đến khi vua Dụ Tông mất, cháu kế ngôi là người mê muội. Bấy giờ việc nước càng tệ, Nguyên Đán dâng thư trình bày không được vua hỏi đến, ông bèn xin cáo lỗi mà đi…”
Năm 1370 Trần Nguyên Đán từ chức, bỏ đi giúp Cung Định Đại vương Trần Phủ (tức vua Trần Nghệ Tông) tập hợp lực lượng, dẹp được loạn Dương Nhật Lễ. Năm 1371 Trần Nguyên Đán được phong chức Tư đồ phụ chính. Ông ở ngôi Tể tướng lâu năm. Đến thời Trần Duệ Tông (1374 – 1377) ông được ban tước Chương Túc Quốc Thượng hầu, lại được giao thêm trọng trách trông coi việc quân ở trấn Quảng Oai.
Trần Nguyên Đán là viên quan trụ cột của vương triều Trần hồi cuối thế kỷ 14.
Nguyễn Trãi đã viết về ông ngoại mình trong
“Ức Trai thi tập” như sau:
“Vững tay lái trong cơn sóng gió, chống nhà siêu giữa lúc phong ba. Chỉ trong ít năm mà trong nước bình trị. Người trong nước đều khen là hiền tướng, từ đứa trẻ thơ đến người lính tốt cũng đều biết tiếng”.
Tư đồ Trần Nguyên Đán là tôn thất nhà Trần, sống vào đời Trần mạt. Ông là người tài đức vẹn toàn, yê...
m.dkn.news
