Tại km 16 + 500 Đường 20 quyết thắng thuộc xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch – Quảng Bình có hang đá sâu khoảng 20 m, rộng 10 m, cao 9 m. Một chiều đỏ lửa ngày 14/11/1972, khi B52 của Mỹ tiến hành “rải thảm” tuyến Đường 20. Đội Thanh niên xung phong 163 của Ban 67 đã chạy vào hang đá gần đó ẩn trú.
Một loạt bom giáng xuống đã khiến 5 chiến sỹ pháo binh hy sinh ngay tại cửa hang. Ngay sau đó, một tiếng nổ khủng khiếp vang lên, tảng tá khổng lồ khoảng 1000 tấn đã sập xuống bịt kín miệng hang, trong đó có 8 thanh niên xung phong, gồm 4 nam và 4 nữ.
Khi tiếng bom tạm lắng, những đồng đội bên ngoài đã nỗ lực tìm cách cứu các anh chị mắc kẹt bên trong. Họ đã dùng đến 3 xe tăng T54 hợp lực lại để kéo nhưng khối đá không hề lay chuyển. Nếu dùng bộc phá thì những người bị lấp trong hang sẽ không còn.
Đồng đội chỉ còn cách dùng ống ti ô luồn qua khe đá, rồi nghiền cháo, lương khô, thuốc B1 hoà với nước đổ vào đầu ống tiô cho chảy vào phía trong với mong muốn những người trong hang tiếp nhận.
Văng vẳng trong hang đá vọng ra tiếng con gái:“ Cứu chúng em với ” nghe xót xa mà đau đớn, bất lực. Đến ngày thứ 9 thì trong hang tiếng kêu không còn...
Đến tháng 3.1996, thể theo nguyện vọng của thân nhân, gia đình các liệt sĩ, hang Tám Cô được tổ chức khai quật. 200 quả mìn với hơn 700 kg thuốc nổ, đánh tan 500 m3 đá và đào bới 200 m3 đất trong suốt 59 ngày đêm, đơn vị 589, một đơn vị đặc nhiệm chuyên tìm và quy tập hài cốt liệt sĩ đã góp phần vén bức màn huyền tích về hang Tám Cô.
Những di vật gắn liền với Hang Tám Cô và Đường 20 Quyết Tháng được trưng bày trong đền thờ.
Giờ đây, du khách có thể vào trong lòng hang, nơi các anh chị đã ngã xuống, để thắp hương hành lễ.
