Ở quê em (Bắc Ninh) cũng gần giống thế đấy cụ chủ ạ.
Thường thì ở đám cưới (hoặc đám ma) sẽ có một bàn có một ông thanh niên chuyên trách là người trong họ cầm giấy bút ghi lại tiền mừng của các gia đình khác trong làng. Có chuyện này là vì thời mấy chục năm trước, cái thời mà người ta phải chạy ăn từng bữa ý ạ, thì thóc/gạo lại là một loại tiền tệ bởi vì nó phổ biến và cũng đóng vai trò quan trọng.
Thời đấy thì khi một gia đình có đám cưới/đám ma, bà con họ hàng làng xóm sẽ góp thóc/gạo để gia chủ làm cỗ. Tất nhiên là chỉ góp thóc thôi nhưng gia chủ vẫn phải mua thịt lợn, thịt gà, gạo nếp... mới làm được cỗ và sau này bù lỗ bằng việc mang gạo hàng xóm góp đi bán. Việc này thường nếu đám cưới thì là buổi tối hôm trước bà con hàng xóm sẽ đến chơi và mừng (góp) gạo. Sẽ có một ông như em bảo ở trên đứng ra cân gạo/quy ra thóc/ghi sổ. Chứ các cụ bảo mỗi nhà vác một thúng gạo đến, không thể vứt toẹt một cái như bỏ phong bì được, phải kiểm đếm chứ
Xong tới khi hàng xóm có việc ạ, thì tất nhiên nhà mình cũng phải giúp lại nhà người ta, trước người ta giúp mình bao nhiêu thì giờ mình giúp lại bằng đúng từng đấy. Thành ra nhà nào cũng có một cuốn sổ "gia truyền" ghi chép tỉ mỉ việc đã mừng/giúp những nhà nào/bao giờ/bao nhiêu cân thóc/gạo.
Rồi giờ kinh tế khấm khá rồi, nhiều nhà không làm ruộng nữa nên thóc gạo cũng chỉ đủ ăn thôi, không chất hàng mấy tạ trong nhà nữa. Nhưng nếu nhà hàng xóm có việc thì vẫn phải xem trong sổ, xem ngày xưa người ta mừng nhà mình bao nhiêu gạo để mừng lại người ta đúng bằng đấy (quy ra tiền).
Chính vì cái sự quy gạo ra tiền đấy nên khó bỏ vào phong bì các cụ ạ, bởi vì:
- Việc ghi chép lại sẽ tỉ mỉ + chính xác hơn vì có người kiểm đếm + bàn giao đàng hoàng.
- Ví dụ ngày xưa người ta mừng mình 20kg gạo, quy ra thời giá hiện tại thì sẽ là 190k chẳng hạn, người ta sẽ đưa tờ 200k và người đại diện nhà chủ ghi chép sẽ phải trả lại 10k
. Chứ rất hiếm có chuyện họ đưa đúng 190k lắm ạ.
Các cụ cứ bảo 10k đáng là bao, nhưng ở quê là như thế, có vay có trả sòng phẳng phết. Hơn nữa với nhiều cụ già thì 10k to lắm, 10 năm trước là 2 bát phở đấy ý chứ.
Tuy nhiên thì bên quê em lịch sự hơn, vẫn có trái táo trái tim để bạn bè gần xa bỏ tiền vào cho tiện nếu không phải "trả nợ".