Cái thống kê không hề khó nếu muốn làm đúng. Cứ tính ra cả nước sản xuất được bao nhiêu tấn than, bao nhiêu kWh điện, bao nhiêu tấn lương thực… là ra thôi.Đính chính cụ là năm 2022 GDP đầu người của VN là 4.150USD. Cuba theo thống kê chính thức là 8.900USD. Theo thống kê này thì Cuba là nước khá giàu, chút nữa là chạm mốc thu nhập cao.
Thực ra là thế nào? Có con số này là vì Cuba duy trì 2 đồng Peso, 1 đồng đối ngoại (Peso chuyển đổi) và 1 đồng đối nội. Theo quy định của nhà nước Cuba thì 2 đồng này có giá trị bằng nhau và bằng USD, nghĩa là 1 Peso Cuba ngang bằng 1USD.
Tuy nhiên trên thị trường thì giá USD hơn xa giá Peso đối nội. Tùy từng thời gian, có lúc 1 USD đổi được đến gần 20 Peso, còn giá trung bình năm 2022 là 1:11. Nhưng trong các thống kê chính thức thì Chính phủ Cuba vẫn dùng tỉ giá 1:1, thành ra GDP tổng và GDP đầu người của Cuba luôn cao ngất ngưởng.
Khá là khó tính GDP thật của Cuba, vì trong thực tế đồng Peso đối nội và đối ngoại trộn lẫn với nhau. Có nghiên cứu dùng tỉ lệ 8:1 để tính GDP thật, theo đó GDP đầu người gần đúng của Cuba sẽ là khoảng 1.750USD cho năm 2022. Con số này được đánh giá là sát với mức sống của người Cuba hiện nay.
Không chỉ Cuba mà một vài nước khác cũng có tình trạng thống kê GDP/GDP đầu người không phù hợp với thực tế như Argentina, Lebanon hoặc Iran.
(btw, các cụ già già tý có thể nghe câu này quen quen: “sản lượng lương thực quy thóc…”. Câu này trước đây suốt ngày nghe trên đài Tiếng nói Việt Nam khi họ nói về thành tích trồng trọt của các địa phương. Tức là ngô khoai sắn phải quy ra thóc theo tỷ lệ nào đấy rồi mới so sánh các địa phương với nhau được).
Thậm chí GDP của Liên Xô thời hoành tráng trước khi tan rã cũng chưa bao giờ được tính chính xác. Có tài liệu tôi xem họ “quy thóc” và đưa ra con số cỡ 10k USD / đầu người. Con số này không thể được dùng để so sánh Liên Xô mạnh hay Mỹ mạnh… ở đây ta quay lại xem định nghĩa GDP là giá trị của tổng sản phẩm làm ra và tiêu thụ. Tôi đơn cử ngành công nghiệp phim khiêu dâm ở Mỹ cũng đóng góp vào GDP nước này chục tỷ đô.