Bài viết của cụ Thắng Còng
Đã bao lần vuốt mắt/ vẫn mở - tuy chết rồi/ những bạn tôi, rất trẻ/ chưa lần hôn trong đời... Thơ viết tháng 12/1984
Ngày xưa khi là lính Vị Xuyên cứ mỗi lần đi chiến dịch về là mình chuồn ngay về Hà Nội mấy hôm. Nổi tiếng là tự do vô kỷ luật đến nỗi khi luận công khen thưởng hồi giữa năm 85 đại úy Tâm người Thái Bình là chủ nhiệm chính trị E phải nói là "Ông này đi chiến dịch nào cũng xung phong đi, nhưng cứ về đến hậu cứ là chỉ mấy hôm sau tự động bỏ về nhà mấy hôm, đè nghị C đưa lên trung đoàn phạt giam mười hôm". Và thế là y án hai hôm sau vệ binh E xuống C lôi mình lên E phạt giam 10 hôm và chỉ còn được cái bằng khen có ghi rõ là "Lập thành tích xuất sắc trong cuộc chiến đấu chống quân Trung quốc xâm lược". Các thủ trưởng chả thông cảm cho thằng lính trẻ gì cả. Thực ra hồi đó mình trốn về chỉ muốn kể chuyện cho bạn bè mình biết về cuộc sống của những thằng lính đang chiến đấu nơi biên cương rồi lại lên đơn vị ngay bởi nếu ở nhà lâu là lại còn ăn lẹm vào tiêu chuẩn gạo của bố và em.
Khi về Hà Nội mình mới thấy là mình kể không ai tin là Vị Xuyên đang có một cuộc chiến mà đã có bao nhiêu những người lính Hà Nội đã nằm xuống. Cũng bởi khi đó trên toàn tuyến biên giới chỉ có Vị Xuyên là nóng bỏng, còn lính Lạng Sơn về thì nói chuyện là yên ắng lắm và chúng nó thỉnh thoảng vẫn dẫn con buôn sang TQ đánh hàng tâm lý về. Nói chuyện với bạn bè hay gia đình thì ai cũng cho là mình nói phét chắc chỉ có đụng độ với vài thằng thám báo như chương tình kể chuyện cảnh giác vẫn đọc vào lúc 7 giờ tối thứ bảy hàng tuần. Thôi thế thì mất công mình về và lại lên HG mặc bộ quần áo rằn ri của lính đặc công đổi cho, khoác thêm khẩu AK báng gấp của mấy ông trinh sát sư bỏ lại trạm phẫu là đi ra thị xã lấy le với mấy em trường sư phạm được rồi.
Nói như vậy để thấy những người lính bọn mình ngày đó, sau những ngày tháng gian khổ trên chiến trường thì khi về tuyến sau cũng muốn mọi người biết đến và cũng có một tý quan tâm. Ví dụ như dân nơi đơn vị ở trọ thì thịt ngan làm bữa cơm và mời vào uống rượu để nghe kể chuyện đánh nhau với TQ. Còn các em gái xinh tươi ở thị trấn Ngọc Đường hay ở trường sư phạm thì háo hức được các anh bộ đội hẹn tối nay gặp để được nghe các anh kể chuyện chiến đấu đến tận đêm khuya. Bây giờ cũng thế những người lính già cũng muốn các thế hệ sau biết đến cuộc chiến gian khổ của cha anh ngày trước. Họ chẳng đòi hỏi công trạng hay chế độ gì mà chỉ muốn đơn vị của họ và lớn hơn nữa là mặt trận Vị Xuyên với cuộc chiến kéo dài 5 năm phải có nhiều người biết đến. Tiếc là dư âm của trận 12-7 quá lớn nên nó đã che phủ phần nào những chiến công khác của những người lính Vị Xuyên như đánh lấn dũi lấy 685, đánh bình độ 300-400 , đánh chiếm A6b và chống phản kích thành công đánh bại sư đoàn 199 quân đoàn 67 của TQ khiến cho các CCB của TQ bây giờ kể lại vẫn còn kinh.
Sắp đến 27-7 các báo nói nhiều về sự tri ân với các Liệt sĩ và thương binh nhân ngày này, các nghĩa trang Liệt sĩ mọi người và đồng đội của các anh cũng đến thắp hương tưởng nhớ tới các anh. Chúng tôi những người lính may mắn trở về thì kể lại về sự hi sinh anh dũng của các anh, kể lại truyền thống của đơn vị, nhớ lại những ngày tháng ở Hà Giang cũng là thể hiện một nỗi nhớ khôn nguôi về đơn vị và về các anh. Không có những bài ca, không có ghi trong sử sách nhưng các anh mãi nằm trong tâm trí của đồng đội và nhân dân. Và cũng qua các câu chuyện kể về đơn vị, về các anh, lớp con cháu sau này cũng luôn ghi nhớ công lao của những người lính đã nằm xuống vì sự vẹn toàn của Tổ quốc. Đã gần 30 năm nhưng anh Đặng Việt Châu vẫn nhớ từng tên các anh những người đồng đội đã kề vai sát cánh cùng nhau xung trận hôm 12-7 và nay vẫn nằm lại đâu đó nơi núi rừng biên cương của Tổ quốc
Tuổi xuân xung trận giữ đất biên thuỳ.
Những Thanh, những Đa, những Hà, những Lý.
Tiến, Công, Ký, Kết, Chỉ, Ngọ, Thêm...
Đã nằm lại: Nơi thung sâu Nậm Ngặt...
Nơi khe cụt đồi xanh...
Tuổi xuân gửi lại chốn này!!!
Tháng bảy tháng nhớ về đồng đội, nhớ về đơn vị, nhớ những ngày gian khó.