Dựa theo các thông tin cụ đưa ra và tình hình hiện tại, tôi có vài nhận xét và lời khuyên như sau:
1. IELTS 5.5 tương đương TOEFL 60 / 120 điểm trở xuống, tức chưa đủ để giao tiếp ở mức chấp nhận được trong đời sống hằng ngày. Thường học sinh sẽ nâng điểm TOEFL với tốc độ như sau (ước đoán của tôi dựa trên kinh nghiệm với học sinh Trung Quốc và hiểu biết về nền GD VN):
a. Trường lớp: (i) trường công thông thường +5/năm; (ii) trường điểm nhưng không chuyên Anh +8/năm; (iii) chuyên Anh + 10/năm
b. Ngoài trường: (i) quyết liệt tự học ở nhà +5/năm; (ii) quyết liệt học ở nhà và học ở trung tâm tốt +10/năm.
Theo dữ liệu trên, để đạt mức có thể giao tiếp ở trường lớp cấp 3 và đại học thì cần khoảng 90 / 120 TOEFL, tức phải mất 1.5 năm nếu học chuyên Anh và quyết liệt học ngoài trường ~ [a(iii) + b(ii)] x 1.5 hoặc 2 năm nếu học trường công thường và quyết liệt học ngoài trường.
2. Học hết lớp 10 ở VN rồi đi Mỹ học năm lớp 11 sẽ tạo ra rất nhiều khó khăn cho việc nộp hồ sơ sau này vì 3 lý do:
a. bảng điểm 2 năm ở VN (lớp 9 + 10) sẽ chiếm đến 2/3 trong bảng điểm trung bình của cấp 3 (đại học Mỹ xét từ lớp 9 -> đầu lớp 12 nhưng thường chỉ đến hết lớp 11). Vì ngay cả khi học sinh đạt điểm TB là 9.0/10.0 thì đổi sang hệ /4.0 vẫn chỉ là 3.6/4.0 . Trong khi đó phần lớn học sinh đến từ Mỹ hoặc các nước khác ứng tuyển vào các trường tốt sẽ có điểm trung bình khoảng 3.75 trở lên.
b. chỉ có một năm lớp 11 để thích ứng với trường cấp 3 Mỹ, tham gia các hoạt động ngoại khóa, tạo quan hệ với giáo viên, v.v. vì đầu năm 12 đã phải nộp hồ sơ rồi nên sẽ có rất ít thời gian để chuẩn bị.
c. Nhiều trường cấp 3 tốt chỉ nhận học sinh muộn nhất là nhập học vào lớp 10 chứ không chấp nhận nhập học năm lớp 11.
Bản thân tôi hơn 10 năm trước học xong lớp 10 ở VN rồi sang Mỹ học lại lớp 10. Bảng điểm lớp 10 VN trở thành bảng điểm lớp 9 Mỹ vì đều được xem là năm đầu tiên của cấp 3. Và vì cái bảng điểm lớp 10 ở VN không được đẹp cho lắm đó (Thể dục và giáo dục công dân khoảng 7.5 ~ 3.0 còn Toán và Văn khoảng 8.0 ~ 3.2) nên dù cho năm lớp 10 và 11 ở Mỹ tôi đều 4.0 hoặc cao hơn (do các môn AP) nhưng điểm tổng sắp Cumulative GPA cấp 3 của tôi chỉ đủ cho tôi xếp hạng top 7 trong khóa tốt nghiệp của niên khóa đó.
3. Từ hai ý trên, tôi kiến nghị cụ không nên cho con đi du học sau khi hoàn tất lớp 10 ở VN, bất kể là để sang Mỹ học lớp 10 hay 11 vì cháu nhà hiện tại chưa đủ năng lực tiếng Anh. Qua bên đó khả năng lớn là không tự bơi nổi. Điều cần làm nhất lúc này là học thêm tiếng Anh.
a. Tài liệu tự học:
i. Ngữ pháp: English Grammar in Use
https://b-ok.cc/book/3701050/56a23a
ii. Từ vựng: English Vocabulary in Use Upper-Intermediate Book
https://b-ok.cc/book/3647560/a66862
iv. Nghe/nói: Tedtalk, TedX, Youtube
v. TOEFL (thi trình độ tiếng anh - học sinh quốc tế cần)
- The Official Guide to the TOEFL Test, Fifth Edition
https://b-ok.cc/book/3678898/5874d8
- Perfect Phrases for the TOEFL Speaking and Writing Sections
https://b-ok.cc/book/732108/91da66
- Essential Words for the TOEFL
https://b-ok.cc/book/2953684/88fe66
vi. SAT (thi đầu vào - mọi học sinh đều cần)
- Kaplan SAT Total Prep 2020:
https://b-ok.cc/book/5278106/f3058b
- Princeton Review Cracking the SAT Premium 2020:
https://b-ok.cc/book/5278103/597ef5
- College Board The Official SAT Study Guide 2018
https://b-ok.cc/book/5009798/5fe39c
- McGraw-Hill SAT 2020:
https://b-ok.cc/book/5278167/a9ce00
b. Ngoài ra nên tìm hiểu thêm các trung tâm gần nhà, tốt nhất là học ở các lớp nhỏ, dưới 10 người và tốt nhất là dưới 5 người. Không nên học lớp 1 thầy 1 trò vì tiền chi ra không hiệu quả đặc biệt là khi ở VN có rất nhiều cơ hội để luyện nghe nói 1v1 với người nước ngoài miễn phí.
4. Về cơ hội nghề nghiệp liên quan đến môn Hóa Học, tốt nhất không nên đâm đầu vào nghành Y vì ngoài yêu cầu cực kỳ cao về thời gian (4 năm đại học + 4 năm trường y + 4-6 năm thực tập và rèn luyện chuyên môn), chi phí (~ $90,000 mỗi năm cho 8 năm đại học và trường y), và công sức bỏ ra thì khả năng người nước ngoài được nhận vào trường Y trong nhóm top 10/20 ở Mỹ là cực kỳ thấp vì tôn chỉ của họ là đào tạo bác sĩ có thể làm việc ở Mỹ lâu dài.
Học dược thì dễ hơn nhưng cũng tùy hướng làm dược sĩ bán thuốc (PharmD) hay là dược sĩ nghiên cứu (PhD). Hướng thứ nhất thì dễ hơn và nhàn hơn nhưng hiện tại đã bảo hòa vì quá nhiều người Việt-Trung-Hàn đi theo hướng này. Hướng thứ hai thì khó hơn và cũng có yêu cầu cao ~ 80% của nghành Y nhưng tương lai rộng mở hơn hướng thứ nhất rất nhiều.
Ngoài Y và Dược thì còn có các nghành Hóa Học ứng dụng thường thấy như Kỹ Sư + hóa dầu, vô cơ, hữu cơ, sản xuất, thực phẩm, môi trường, năng lượng, v.v. Trong những nhánh này thì Kỹ Sư Môi Trường và Năng Lượng, đặc biệt liên quan đến pin và năng lượng tái tạo, có tiền đồ rộng mở nhất
5. Làm hồ sơ tương đối phức tạp, nhiều thành phần phải phụ thuộc vào người khác (học bạ, thư giới thiệu), nhiều thành phần dựa vào việc con cụ đã tham gia các hoạt động ngoại khóa nào và có thành tích gì, cuối cùng là các bài luận. Phiền cụ xem thêm các bài viết trước trong chủ đề này của tôi (#1, 2, 3, 5, 9, 12, 26, 29).
6. 35k USD mỗi năm chỉ đủ nộp tiền học ở trường công, nhiều trường công hiện đã lên mức 40-45k USD mỗi năm. Còn trường tư thì 55k USD là phổ biến. Sinh hoạt phí tệ lắm cũng 15-20k USD mỗi năm, chủ yếu trả tiền nhà và ăn uống. Do vậy nên chuẩn bị 50-70k USD mỗi năm và nên có ít nhất 100k USD vào lúc nộp hồ sơ. Nếu con cụ có lĩnh vực nào đó xuất sắc thì vẫn có khả năng kiếm được học bổng (xem thêm bài #6) nhưng tốt nhất vẫn nên chuẩn bị tinh thần chi tiền tỷ nếu muốn đi Mỹ học.
7. Khả năng ở lại Mỹ phụ thuộc vào yếu tố nào:
a. bản thân:
- học nghành gì (các nghành thuộc STEM tức toán, khoa học, kỹ thuật nói chung sẽ được ở lại Mỹ lâu hơn sau tốt nghiệp đại học; dễ kiếm việc làm hơn; dễ kiếm được công ty hỗ trợ visa làm việc hơn)
- quan hệ với người khác (ảnh hưởng đến việc tìm việc làm, kết hôn với người bản xứ)
b. ngoại lực:
- chính sách lao động và nhập cư đối với người nước ngoài của chính quyền Mỹ
- vận may khi xổ số nhận visa làm việc
- dịch bệnh (vd đang được công ty Mỹ thuê làm việc, có khả năng đăng ký nhận thẻ xanh nhưng đùng một cái dịch viêm phổi Vũ Hán xảy ra, công ty đóng cửa, cho nghỉ việc nên phải rời Mỹ ~ ví dụ người thật việc thật
https://next.voz.vn/t/hanh-trinh-roi-khoi-nuoc-my-co-update-hang-ngay.8092/)