Tại sao người ta phải trốn thuế, lách luật? Một phần là do chính sách không phù hợp, phần khác, bản chất con người là chạy theo lợi ích cá nhân. Nhiều người quan niệm lách luật là hợp pháp, vì vẫn hợp luật. Tạm gác không bàn vấn đề lách luât là đúng hay sai, là hợp luật hay không, mà ở đây còn có vấn đề lớn hơn.
Thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng BDS là đánh trên THU NHẬP từ việc chuyển nhượng bds, vậy nếu việc chuyển nhượng không đem lại thu nhập thì thuế suất phải là 0%. Nhưng chính sách nhất loạt đánh thuế 2% giá trị BDS ghi trong HD chuyển nhượng gây bức xúc cho người bán bất động sản khi họ bị lỗ, không có thu nhập. Bạn mua cái nhà 3,3 tỷ, bạn bán lỗ 300 tr, còn 3 tỷ, bạn không có TNCN. Nhưng ngoài lệ phí chước bạn 0,5% giá bán nhà đương nhiên phải đóng cho NN mà bạn chấp nhận vì hợp lý, thì bạn vẫn phải mất thêm 2% giá bán, tức 60tr tiền thuế TNCN. Đây không phải chuyện lạ, mà rất phổ biến trong 3-4 năm qua, khi giá bất động sản đi xuống. Để cố gỡ gạc phần nào, bạn thỏa thuận với ngưòi mua ghi giá mua bán xuống 2 tỷ. Và kẽ hở cho bất ổn, cho lật lọng và cho hối lộ xuất hiện:
NV thuế biết rõ bạn khai không đúng, họ có thể lấy cớ đó "dây dưa", "củ hành" bạn. Vì bạn có gian, nên bạn không "ngang" được, phải lụy nv thuế, để được họ cho qua nhanh, thế thôi. Họ sẽ áp giá NN cho miếng đất của bạn, chẳng hạn, là 2,1 tỷ, mức thuế TNCN của bạn bây giờ còn 42 tr, bạn "tiết kiệm" được 18 tr (60-42), nhưng bạn phải chia nhau với nv thuế, với cò mồi số 18 tr ấy. Người mua khi chấp nhận ghi giá bán thấp hơn, cũng là chấp nhận một nguy cơ bị lật lọng, gây tiềm tàng bất ổn xh.
Phải công nhận là xây dựng chính sách rất khó, phải làm sao hợp lý để người dân không cần gian dối, không phụ thuộc vào nhân viên nhà nước, nên cũng không cần phải đút lót, hối lộ. Còn chừng nào người ta còn phải gian, phải lụy vào nhân viên nhà nước thì còn cửa cho hối lộ.
Chính ra trước đây luật thuế cho phép người dân được quyền lựa chọn một trong hai cách tính thuế (2% giá bán hoặc 25% thu nhập từ việc bán) là hợp lý hơn nhiều cách ấn định 2% giá bán, chẳng hiểu sao lại bị bãi bỏ?
Chính sách có thể khiến dân gian là đây!
Không nên coi những chuyện thế này là nhỏ. Không chỉ ngành thuế, mà mỗi ngành mỗi cấp mỗi nơi một tý cứ đưa ra những chính sách bất hợp lý, góp gió thành bão, đẩy người dân vào nỗi bức xúc, phải gian lận, phải chạy chọt, tạo cửa cho hối lộ, thì bộ máy NN thoái hóa, lòng tin của dân vào NN mất dần đi. NN sẽ mất cái lớn hơn cả tiền bạc, là lòng tin (ai cũng biết khi lòng tin, nền tảng của ngôi nhà, bị lung lay, thì bất chợt gió to là tèo như chơi).