Những nhà khoa học tại Hoa Kỳ, châu Á và châu Âu bắt đầu lập quỹ cho các chương trình nghiên cứu dùng các phương pháp hứa hẹn thúc đẩy sự tiến hóa. Sau hơn 40 năm nghiên cứu chuyên sâu, kết quả thế nào? Nhà nghiên cứu Peter von Sengbusch nói: “Dù chi tiêu nhiều nhưng nỗ lực để thúc đẩy sản sinh các loài tốt hơn nhờ tia phóng xạ [để tạo đột biến] đã thất bại trên bình diện rộng”
21. Ông Lönnig nói: “Đến thập niên 1980, niềm hy vọng và sự phấn khích của các nhà khoa học trên khắp thế giới đã tắt. Các nước phương tây đã bỏ môn nghiên cứu đột biến gây giống. Hầu hết các đột biến... đã chết hoặc yếu hơn những loài trong tự nhiên”
*.
Dù thế, với dữ liệu được thu thập trong khoảng 100 năm nghiên cứu về đột biến nói chung và 70 năm gây giống đột biến nói riêng, các nhà khoa học đã có thể kết luận về khả năng đột biến làm xuất hiện các loài mới. Sau khi xem xét bằng chứng, ông Lönnig kết luận: “Sự đột biến không thể biến đổi loài [động thực vật] ban đầu thành một loài hoàn toàn mới. Kết luận này đúng với mọi thử nghiệm, kết quả nghiên cứu đột biến trong thế kỷ 20 và cả luật xác suất”.
Vậy, sự đột biến có thể khiến một loài tiến hóa thành loài hoàn toàn mới không? Bằng chứng cho thấy là không! Qua nghiên cứu của mình, ông Lönnig đưa ra kết luận: “Những loài mang gen khác nhau có ranh giới rõ ràng, không thể bị phá hủy hoặc xâm phạm bằng những đột biến ngẫu nhiên”
22.
Vậy, chọn lọc tự nhiên có thật sự tạo ra các loài hoàn toàn mới không? Cách đây vài thập kỷ, nhà sinh học tiến hóa George Christopher Williams bắt đầu đặt nghi vấn về khả năng đó của sự chọn lọc tự nhiên
26. Trong năm 1999, nhà lý luận về tiến hóa Jeffrey H. Schwartz viết là sự chọn lọc tự nhiên có thể giúp các loài thích nghi để tồn tại nhưng không tạo ra loài mới nào
27.
Những mẫu hóa thạch cho thấy tất cả các nhóm động vật chính xuất hiện đột ngột và gần như không thay đổi
Cho đến nay, các nhà khoa học trên thế giới đã khai quật và ghi vào danh mục khoảng 200 triệu mẫu hóa thạch lớn và hàng tỷ mẫu hóa thạch nhỏ. Nhiều nhà nghiên cứu đồng ý rằng những dữ liệu khổng lồ này cùng những chi tiết được ghi lại cho thấy các nhóm động vật chính xuất hiện đột ngột và gần như không thay đổi, trong đó có nhiều loài biến mất đột ngột như khi chúng xuất hiện.