Theo những tài liệu mà em biết thì Khai Quang và Điểm Nhãn là hai phạm trù khác nhau hoàn toàn. Nhiều cụ ghép vào là chưa hiểu rõ vấn đề của nó.
ĐIỂM NHÃN: Món này theo em được biết thì không hề dính líu hay là một nghi thức Phật Giáo nào cả. Thực chất nó phát xuất từ giới họa sĩ của khựa thời xưa. Thời đấy, họ quan niệm rằng trong những bức tranh vẽ về người hay thú vật, tài nghệ của người họa sĩ được thể hiện qua việc vẽ con mắt. Họa sĩ chân tài thì vẽ con mắt có “Thần”, làm cho bức tranh linh hoạt, sống động, y như thật. Thế nên trong một họa phẩm, con mắt thường được vẽ cuối cùng và nếu như người họa sĩ này tôn trọng một bậc họa sư nào đó trong vùng thì cố thỉnh mời cho được vị này đến để Điểm Nhãn. Vì vậy tục lệ đấy muốn nói là hoàn thành nét vẽ cuối cùng của bức tranh: con mắt. Việc này lấy từ Điển Tích Vẽ Rồng Điểm Nhãn của khựa.
- Theo tích cũ mà khựa để lại thì ngày xưa Lương Võ Đế sùng mộ việc trang hoàng Chùa Phật, nên thường sai Tăng Dao họa nơi các Chùa; Chùa An Lạc ở nơi Kim Lăng có vẽ 4 con rồng trắng song không có vẽ mắt. Tăng Dao thường bảo nếu chấm vẽ mắt rồng (Điểm Nhãn) thì nó sẽ bay đi. Người ta cố nài chấm vẽ mắt. Trong chốc lát, sấm sét nổi lên phá vỡ bức tường, 2 con rồng cỡi mây bay lên trời, còn 2 con chưa vẽ mắt vẫn ở chỗ cũ” (Theo Lịch Đại Danh Họa Ký Đời Lương). Do đó, trong quảng đại quần chúng mới ứng dụng Điển Tích này trước khi bắt đầu Lễ Hội Múa Lân Sư Rồng: Trước khi ” Khai Trương ” một con Lân mới, họ phải làm lễ “Khai Quang Điểm Tinh” tức là “Điểm Mắt Cho Lân” (Khi chế tạo đầu Lân, các nghệ nhân bao giờ cũng chừa lại 2 con mắt). Lân sau khi hoàn thành tại cơ sở sản xuất, thì phải tới Chùa hoặc trước bàn thờ Sư Tổ để làm lễ “Tinh Điểm Khai Quang” trước khi đem biểu diễn. Sau khi lựa ngày tốt, các chú Lân – Rồng sẽ thực hiện Nghi Thức “Khai Quang Điểm Nhãn” với 1 dấu chấm CHÂU SA vào Giữa Trán hoặc Lưỡi để chính thức hoạt động. Cúng Tổ và điểm mắt rồi thì Lân – Rồng mới “sống dậy” và múa được; Khi Lân – Rồng đã cũ, thì người ta đốt cháy nó để “trả lại cho Trời”… Đấy là tích Điểm Nhãn mà các cụ đang gọi, nó là như vậy.
. Chả có tý linh thiêng nào đâu. Nói ra sẽ hơi dài. Nên phải phân tích mấy cái đồ giả ở đấy thì các cụ sẽ hiểu Phật Pháp. Ngoài đời, người ta ưa vỗ ngực xưng tên. Đó là phường háo danh. Trong chùa, người ta cần đức khiêm tốn. Nên ở đây từ khiêm tốn không có chỗ. Vì vậy Phật đâu về mà thờ. nên cái lễ hô thần nhập tượng chỉ là vì cho có bộ lệ. Nói ra thì nhiều cái buồn cười. Tối nay em chém vụ này cho các cụ. Nghe xong như hài kịch.
