[Funland] Ba mươi năm nữa, Việt Nam mới đuổi kịp Mông Cổ

[nguyenlethang]

Hình như người Mông ở VN cũng đã (vẫn) có tập tục này thì phải!

Không có đâu cụ, em đi làm việc với dân tộc Mông của mình. Họ quý con, nếu lấy vợ có con riêng cũng không sao. Một anh cán bộ chỉ cho em, đây là con của vợ tao, đây là đứa tao mua về. đứa này mới do vợ chồng tao đẻ ra, đói xử với chúng như nhau hết.

 

[Hoàng tử đỏ]

dài quá em đánh dấu đọc dần

e dư trên.

 

[jet engine]

Cụ chủ cho xin 5 xu ảnh để ae xem Mông thế nào và Cổ ra sao với ạ
E mới đọc 1 xíu phần đầu, oánh dấu đọc dần vậy

 

[Phakimodautom]

Em vừa đọc 1 lèo và khá ấn tượng với MC, họ đã làm những việc nên làm (chuyển xác chết ra khỏi thủ đô.).., nói những điều nên nói (nói thât về lịch sử cho hậu thế...)

 

[Semi-auto]

...
Tìm ra mặt xấu của Việt nam cũng tốt, nhưng đừng phủ nhận tuyệt đối. Mông Cổ, 1 đất nước dựa dẫm quá nhiều vào tài nguyên và khoáng sản. Đang bị Trung Quốc "đô hộ" mềm rồi. Nợ công cao ngất ngưởng, tỉ giá mất giá nặng nề, phải bán cả mỏ khoáng sản cho giới chủ TQ. TQ đưa công nhân sang khai thác khoáng sản khắp nước, để lại ô nhiễm môi trường rất nhiều. 1 Triệu dân trải dài trên diện tích gấp 6 lần Việt nam là một bất lợi lớn vì không quản lý nổi. Lại nằm ngay cạnh ông TQ với chiều dài biên giới hàng ngàn km. Gần như cực khó kiểm soát nổi dòng công nhân TQ.

VN thì khác mấy đâu cụ.

 

[tilltill]

2.

Nhìn trên phim ảnh, thấy thảo nguyên là những dải đất trùng điệp, cây cỏ lưa thưa, nếu chỉ có thế, chưa biết gì về thảo nguyên Mông Cổ cả. Hồi tôi đi tầm tháng 7 dương lịch, là tháng đã hết cỏ rậm. Cỏ rậm thì đến ống chân, đến đầu gối, còn khi chuẩn bị vào đông, cỏ bị đám gia súc gặm gần hết. Chỉ còn cỏ thấp và cỏ tái sinh.

Nói từ "cỏ" với người Việt, cũng không ổn. Cỏ của Việt Nam là thứ chả để làm gì. Điều này lỗi ở các nhà làm ngôn ngữ khoa học, địa lý. Đáng lý nên dùng từ "thảo mộc thân mềm" hay cái gì đó khác với "cỏ". Cúi nhìn xuống, hàng trăm hàng nghìn loài cây gọi là cỏ rất khác nhau, riêng hình lá cũng thiên hình vạn trạng. Nếu vò vài cái lá rồi đưa lên mũi, sẽ thấy nhiều mùi vị rất khác. Mùi thơm thoang thoảng, mùi hắc, mùi nồng... Thực sự đó là một thế giới cây thuốc và loại cây như rau thơm ở VN, chứ không phải cây cỏ thông thường. Gia súc Mông Cổ từ hàng nghìn năm nay ăn thứ cỏ đó. Sau khi đi thảo nguyên, tôi mới lý giải được việc ở Mông Cổ, người ta ăn rất ít rau, ăn rất nhiều thịt, ngay cả người Việt ở xứ ăn rau, đến Mông Cổ ăn toàn thịt, mà tiêu hóa bình thường, không bị táo bón. Bởi vì lũ gia súc ăn thứ cỏ thiên nhiên hoang dã bổ béo thơm lừng như hàng nghìn năm nay nó vẫn ăn. Không như gia súc ở nơi nuôi công nghiệp.

Mông Cổ ngày nay vẫn du mục và người ta tự hào vì nếp sống du mục này. Ông Chủ tịch Hội Hữu nghị Mông -Việt nói tiếng Việt sõi như người Việt, bảo tôi, rất may là thảm họa tập thể hóa, định canh định cư xảy ra rất nhanh, rồi thảo nguyên lại có sức sống quay lại nếp xưa.

Nếu ai đã đọc Tô-tem sói, của một nhà văn Trung Quốc (quyển này vang dội một thời trên văn đàn TQ) thì biết thảo nguyên Nội Mông đã bị tàn phá kinh khủng như thế nào. Họ dồn nén dân du mục vào hợp tác, triệt phá cách sinh hoạt truyền thống, mang hàng sư đoàn quân đội bắn sói. Sói là vật thờ của người Nội Mông, khi người chết, người ta kéo xác cha mẹ để ra một chỗ cho sói ăn. Người TQ Mao-ít bắn sói, thế là thỏ làm giặc, lại giết thỏ, lạc vào cái vòng quẩn, rồi đưa người Hán đến sinh sống, khiến thảo nguyên Nội Mông bị tiêu diệt. Trong quyển sách ấy, tác giả cũng nói, nhìn sang Ngoại Mông xanh tươi mà tiếc...

Nhìn thảo nguyên thì mênh mông, nhưng hoang dã hàng trăm thứ thú hoang vẫn ngày đêm sinh sống, tuân thủ cân bằng sinh thái của nó. Người Mông Cổ ngày nay có xe ô tô tải, có điện thoại di động, kéo theo cái nhà, và đàn gia súc, đi lang bạt trên thảo nguyên theo nhu cầu của gia súc. Thảo nguyên mênh mông, mình nhìn đâu cũng như đâu, nhưng chúng tôi đã được một chú bé 12 tuổi đưa từ thị trấn, đi xuyên 25 km đến đúng chỗ lều của bố mẹ chú bé. Hôm đi thảo nguyên, chúng tôi được đón tiếp Chủ tịch huyện đến chơi, cũng vì biết có khách Việt. Ông nói huyện ông có gần 80 hộ, diện tích huyện, khi đó làm phép so sánh, gần bằng tỉnh Hưng Yên cộng với Thái Bình. Chủ tịch huyện biết cả 80 hộ luôn. Quy định của họ chăn thả không giới hạn, nên có lúc có hộ gia đình chăn thả ở huyện khác (miễn là đăng ký vẫn ở huyện này). Chủ tịch người Đảng Dân chủ, alo gọi đồng chí Bí thư huyện ủy Đảng Nhân dân (************* cũ) thì đồng chí đang chăn ngựa, bèn cưỡi ngựa về. Bí thư huyện ủy đảng nào cũng làm nông dân cả và chả chức vụ gì, cười hề hề đúng là ông chăn ngựa. Riêng chuyện này, 50 năm nữa Việt Nam có theo kịp không?

(Hết phần 2)

Cụ mà có thêm ảnh minh hoạ nữa thì hay biết mấy

 

[Minh Mạng]

Dài quá ạ, giá mà cụ có thêm ít hình ảnh minh họa thì tuyệt.

 

[newbiess]

Những đoạn kể về trải nghiệm du lịch thì tuỳ cảm quan từng người, riêng đoạn về quan điểm lịch sử và phương pháp tuyên truyền lịch sử làm em cười rung cả oppo vì sến như hến.

Mông Cổ dựa vào Nga aka Liên Xô để độc lập đơn giản chỉ vì bị Mỹ và Đài Loan phủ quyết kg cho vào LHQ, mặc dù Mông và Tung Của đã thừa nhận độc lập của nhau từ 1949. Còn Vn, cũng được Tung Của công nhận độc lập năm 1950, trong khi Pháp vẫn khăng khăng Vn nằm trong khối Liên Hiệp Pháp.

Các cụ lưu ý, trước 1970, ghế của Trung Hoa ở LHQ do Đài Loan nắm nhé. Em chỉ nhắc vậy thôi, các cụ tự suy nghĩ tiếp đi.

Quên nữa, 4k năm lịch sử Vn có khi nào đuổi kịp được Mông Cổ đâu, bị nó xâm lược tơi bời chớ kể.

Em buồn cười thêm ở chỗ anh NXH anh í đổ tại LX nên Mông Cổ mới không lấy nốt được phần Nội Mông, đổ tại LX mặc cả với TQ vv

Rõ nhảm. Mông Cổ thời đấy đủ sức đòi độc lập không? May có LX thì mới lập được nước, giữ được phần Ngoại Mông. Chứ mà không có LX xem, TQ nó chả xơi cả Nội Mông lẫn Ngoại mông, cho Mông Cổ thành phên dậu hay quận huyện rồi, làm gì còn nước Mông Cổ.

 

[tientung000]

Em vừa mới tham gia 1 cái hội thảo quốc tế ở Nhật, trình bày về kinh tế vĩ mô, có sự tham gia của cả Nhật, Mông Cổ, Việt nam và một số nước khác. Việt nam trình bày ngay trước Mông Cổ. Comment của mọi người là: cứ như from heaven to hell. Cụ thể là, Việt nam mình là heaven còn Mông Cổ là hell.

Tìm ra mặt xấu của Việt nam cũng tốt, nhưng đừng phủ nhận tuyệt đối. Mông Cổ, 1 đất nước dựa dẫm quá nhiều vào tài nguyên và khoáng sản. Đang bị Trung Quốc "đô hộ" mềm rồi. Nợ công cao ngất ngưởng, tỉ giá mất giá nặng nề, phải bán cả mỏ khoáng sản cho giới chủ TQ. TQ đưa công nhân sang khai thác khoáng sản khắp nước, để lại ô nhiễm môi trường rất nhiều. 1 Triệu dân trải dài trên diện tích gấp 6 lần Việt nam là một bất lợi lớn vì không quản lý nổi. Lại nằm ngay cạnh ông TQ với chiều dài biên giới hàng ngàn km. Gần như cực khó kiểm soát nổi dòng công nhân TQ.

Cụ viết bài làm về KHXH nên chỉ đánh giá sơ bộ như thế. Còn để hiểu cuốc gia đó có độc lập về kinh tế, văn hóa, tư tưởng... hay ko thì cụ ý chưa đủ kinh nghiệm và số liệu để tích phân. Ví dụ, bán mỏ thực ra đâu có xấu, nếu CP biết cách quản lý và ăn chia, giữ đặt cọc, phạt không làm theo cam kết...

 

[benq]

Sống du mục bầy đàn là tập tính người MC, nay đọc bài cụ chủ mới thấy người M ở BHa có nét tương đồng (du canh du cư/ Thắng cố..), chả có nhẽ nhánh mới. Tương tự như họ Lý VN di cư đến HQ. Nói chung e thích những chuyên mục như này, tks cụ chủ

 

[HMMWV]

Cho sang MC phi cào cào, cưỡi ngựa chơi thì được chứ cho mấy ông mơ ước sang ở thì có mà cạp cỏ mà ăn, đứng núi này trông hố nọ chết có ngày

 

[redriver2918]

Một huyện có 80 hộ dân. Em muốn làm cô gái Mông Cổ quá, buổi chiều cưỡi ngựa giữa thảo nguyên xanh bao la..

ồ thì em vẫn là cô gái có cả mông và cổ đấy rồi còn j???

 

[cuncon_audi]

ồ thì em vẫn là cô gái có cả mông và cổ đấy rồi còn j???

Cụ phũ quá

 

[Honda City 2017]

7.

Người Mông ở Việt Nam (và các nước khác) là một bộ phận dân Mông Cổ đã thiên di. Điều đó là khẳng định của ông Dashtsevan. Ông đã nghiên cứu vấn đề này, đến cộng đồng Mông ở khắp các nước Đông Nam Á (Lào, Thái, Miama, Malaysia, Indonesia). Riêng ở Việt Nam, theo nguyện vọng của ông, tôi đã dẫn ông lên Bắc Hà để quan sát người Mông Bắc Hà.

Trong các tài liệu chính thức phổ biến ở Việt Nam, thì người Mông có nguồn gốc ở Nam Trung Quốc, di cư đến VN khoảng trên dưới 300 năm, có bộ phận chỉ 100-150 năm, và ý kiến nguồn gốc Mông Cổ là lần đầu tiên tôi nghe từ ông Dashtseven, một người nghiên cứu khoa học xã hội Mông Cổ.

Ông Dashtseven khảo cứu về truyền thuyết nguồn gốc di cư, có cộng đồng dân cư nói rõ đi từ thảo nguyên Mông Cổ, có bộ phận không nói rõ, nhưng đều nhận từ thời gian gần (mấy trăm năm) là từ miền cao nguyên Tây Tạng.

Lịch sử văn hóa Mông Cổ gắn chặt với Tây Tạng. Hiện nay, chữ của người Mông Cổ chính là bộ chữ truyền thống Tây Tạng, trông như giun nhưng viết từ trên xuống. Khi cách mạng dân chủ thành công, người Mông Cổ bỏ bộ chữ Xlavo của Nga, dùng chữ truyền thống của mình. Chữ Tây Tạng truyền theo con đường truyền đạo Phật. Tương tự như các giáo sĩ Bồ làm chữ quốc ngữ cho người Việt. Các thiền sư Tây Tạng đã mang chữ của họ cho người Mông cổ trung đại. Và khi người Mông Cổ làm chủ Hoa Hạ, nô dịch người Hán, họ có mối liên hệ quan trọng với người Tây Tạng. Khi nhà Nguyên thất bại, bộ phận dân cư không phải quý tộc và quan lại đã ở lại vùng chân núi Tây Tạng. Đó là bộ phận dân cư của các bộ tộc nghèo, nhiều bộ tộc khác với các bộ tộc theo Tringit Khan làm vua ở triều đình. Và họ tiếp tục chạy nữa, sau triều Tống, đến triều Thanh chinh phục Tây Tạng, họ vẫn chạy. Họ di cư đến vùng đất mới sau thì phải chọn chỗ trên cao như Việt Nam, chứ không phải đâu cũng ở cao. Ở Lào, người Mông ở thấp.

Quá trình du mục thảo nguyên chuyển đến du mục trên các triền núi, người Mông bắt buộc phải thay đổi nhiều tập quán, nhưng giữ lại tập tục du mục, trang phục và ứng xử với ngựa. Ở Bảo tàng dân tộc tại Mông Cổ, có thể tìm thấy các bộ trang phục na ná người Mông Việt Nam. Tại sao chỉ có người Mông ở trên núi cheo leo vẫn gắn bó với con ngựa như thế? Khi đến Bắc Hà, ông Dashtseven chú ý tìm hiểu các từ ngữ liên quan đến ngựa, và thấy nó có nhiều tương đồng với người Mông Cổ. Người Việt gắn bó với con gà, con lợn, thì đực, cái, động tác của chúng đều có từ riêng, nhưng với ngựa thì không như vậy. Còn người Mông thì khác, ngựa đực, cái, động đực, chạy, phi... đều có từ riêng cả.

Ở Mông Cổ, con dê thịt ra quý nhất cái đầu, con ngựa thì quý nhất bộ ruột. Người Mông Việt Nam làm thắng cố không có bộ ruột thì coi như không thành. Họ đem những hoa quả thuốc thang ở vùng nhiệt đới cho vào món ruột, làm nên món đặc biệt của người Mông.

Thời xưa làm báo, tôi đã đọc văn bản của Văn phòng chính phủ hướng dẫn các báo gọi chính thức người Mông là "Mông", không phải H'mong như người Pháp gọi, vì người Mông tự gọi mình như thế (tuyệt nhiên không nên gọi là Mèo, vì đó cũng là cách gọi miệt thị có từ thời Pháp thuộc). Người Mông Cổ tự gọi mình là "Môn-gô". Từ "Mông" là một từ Mongo đã Việt Hóa (có nước gọi là Môn). Cho đến nay, có lẽ nước ta cũng nên không gọi tên nước người ta theo kiểu Hán là Mông Cổ nữa. Cứ nên gọi là Mongo thì có khó gì.

Thực ra, hầu như nước nào lân cận đường chinh phạt của Tringit Khan đều có chuyện cộng đồng người gốc Mongo. Nhân có cơ duyên đi Mông Cổ, gặp ông Dashtseven được biết nhiều chuyện, viết nên để hầu bạn FB một lần.

Mông Cổ có 1 người như ông Dashtseven, ở đâu có người Mông là đến để nghiên cứu, để điền dã. Người Việt mình có ai như thế không ạ?

(Hết phần 7)

hay quá cảm ơn cụ

 

[Halinh07]

Cái được của Mông Cổ là dám nhận ra cái sai lầm và sửa chữa.

 

[muabang]

Nhiều phần thế cơ ạ?

 

[xedieu]

Em buồn cười thêm ở chỗ anh NXH anh í đổ tại LX nên Mông Cổ mới không lấy nốt được phần Nội Mông, đổ tại LX mặc cả với TQ vv

Rõ nhảm. Mông Cổ thời đấy đủ sức đòi độc lập không? May có LX thì mới lập được nước, giữ được phần Ngoại Mông. Chứ mà không có LX xem, TQ nó chả xơi cả Nội Mông lẫn Ngoại mông, cho Mông Cổ thành phên dậu hay quận huyện rồi, làm gì còn nước Mông Cổ.

Cụ có vẻ đọc không kỹ hoặc không hiểu ý tác giả.

 

[xedieu]

Cụ viết bài làm về KHXH nên chỉ đánh giá sơ bộ như thế. Còn để hiểu cuốc gia đó có độc lập về kinh tế, văn hóa, tư tưởng... hay ko thì cụ ý chưa đủ kinh nghiệm và số liệu để tích phân. Ví dụ, bán mỏ thực ra đâu có xấu, nếu CP biết cách quản lý và ăn chia, giữ đặt cọc, phạt không làm theo cam kết...

Em không bênh tác giả nhưng nói về khoản ma số, vẽ báo cáo hội thảo,.. thì bọn MC cỡ 30 năm nữa còn mơ được bằng VN.

 

[Hoàng Gia Thành]

Mông cổ bỏ chữ Kiril slavo về dùng lại chữ tây tạng là sáng suốt hay sai lầm các cụ?

 

[UFA]

E thấy bảo ở EU nếu người MC xin tị nạn là các nước nó nhận ngay bất kể nhập cảnh vì lý do gì , hình như lý do nhân đạo là sợ tuyệt giống gì đó đại loại vậy