Ảnh chụp đền Vạn Kiếp, năm 1910.
Đền Vạn Kiếp thờ cụ Trần Hưng Đạo, được xây dựng khoảng thế kỷ 14, vì lúc cụ còn sống, sứ giả nhà Nguyên là Trần Cương Trung có đến đây là mô tả trong cuốn An Nam tức sự, em có bản dịch trên OF, các cụ đọc thêm sẽ rõ.
Thơ rằng
Tự hiệu Thiên Linh lậu, 寺號千齡陋
Châu danh Vạn Kiếp ngu. 州名萬劫愚
Nghĩa là:
Chùa mà lấy tên là Thiên Linh [ nghìn năm tuổi] thì thật nông cạn,
[ Vùng đất] mà đặt tên là Vạn Kiếp thì thật là ngu đần.
[ Triều đình nhà Trần] bố trí cho sứ giả nghỉ tại phủ của Thái sư [ có lẽ là phủ của cụ Trần Quang Khải], bên trái phủ có một ngôi chùa nhỏ [ nguyên văn là tiểu sát 小剎, Dịch âm tiếng Phạn "kṣaṇa", gọi tắt là “Sát”. Như: Người tu được một phép, dựng cái phan để nêu cho kẻ xa biết gọi là sát can 剎干. Cũng chỉ cây cột dựng thẳng trước một Phật điện, cho biết đây là một tự viện hay một ngôi chùa. Khoảng thời gian rất ngắn trong quan niệm hay ý nghĩ theo Phật giáo thì gọi là “Sát na” 剎那] tên gọi là “Thiên Khải Thiên Linh Tự” 天啟千齡寺. Trước chùa có tấm bia, trên bia ghi rõ là xây dựng vào năm Nhâm Thìn niên hiệu Kiến Trung 建中 thứ 8 [ 1232 đời vua Trần Thái Tông], đây là tấm bia do ông tổ của Tù trưởng [ vua Trần] tiếm hiệu truy tặng cho người mẹ là Lý thị để cầu phúc ở chốn Âm Phủ, Lý thị [ có] ngụy thụy là “Từ Thuận Thái hậu 慈順太后” vốn là con gái của [ Lý] Long Hàn龍翰 [sử ta gọi là Lý Long Cán, tức vua Lý Cao Tông]. (Các từ như “tiếm” “ngụy” đều là cách gọi của sứ thần nhà Nguyên với những nhân vật nổi tiếng nước ta, dưới mắt tác giả vốn luôn mang tư tưởng Thiên triều, tuy nhiên, đây là bản dịch, nên người dịch xin phép giữ lại nguyên văn)
[Ngụy] Hưng Đạo Vương 偽興道王 là Trần Tuấn 陳峻 giữ phủ Vạn Kiếp 萬劫府, cũng tức là [ đất] Lãng Châu 浪州 đời nhà Đường 唐, trong miền đất Lãng Tây 浪西 mà trước kia Mã Viện馬援 từng đóng binh, nơi đây là chỗ xa xôi nhưng là quân cảng trọng yếu cả về quân sự và địa lý. Vì từ trước đến nay dân chúng rất sùng đạo Phật, nên [ Trần Quốc Tuấn] mới đặt tên [ phủ] là Vạn Kiếp.
