Nhớ lại thời nhà Trần, kỵ binh Mông Cổ bại trận ở Đại Việt vì địa hình không phù hợp phóng nhanh vượt ẩu. Sa lầy lún bùn cách sông trở núi mắc đèo rất nhiều. Đó là cái thế khó ở Đại Việt ta ngày nay luôn chứ không chỉ ngày xưa.
Vận tải hành khách trong nước hiện có mấy phương thức:
1. Đường bộ quốc lộ hiện nay (pha vài đoạn cao tốc chưa đáng kể). Từ Hà Tiên đến Lạng Sơn khoảng 2.200km. Tốc độ trung bình 55km/h. Nếu di chuyển không ngừng nghỉ, cần 39 giờ.
Vận tải hàng hóa bằng xe container hiện nay mất hơn 2 ngày từ TPHCM đi HN tức hơn 48h cho 1657km . Tốc độ trung bình dưới 34km/h.
2. Đường sắt Bắc Nam hiện hữu, tàu SE1-3-5-7 và SE2-4-8 HN-SG-HN chở khách khoảng 31.5 giờ cho hành trình 1726km. Trung bình tốc độ đạt 55km/h.
Tàu hàng, tốc độ trung bình 44km/h.
3. Hàng không: tốc độ trung bình (kể từ khi vào check-in đến khi check-out trên các tuyến từ 800-1000km trở lên (TP.HCM-Đà Nẵng-Hà Nội) khoảng 380km/h. Nếu so với tuyến 1500km trở lên thì tương đương 450km/h. Vận tải nhẹ hàng không tương tự.
...
Bây giờ cải thiện, là như nào?
Kịch bản do Bộ GTVT đề xuất lựa chọn
Xây dựng đường sắt đôi khổ 1.435 mm để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tối đa khoảng 180 km/h - 225 km/h, chi phí đầu tư khoảng 64,8 tỷ USD. Sau khi hoàn thành toàn tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, căn cứ tình hình phát triển kinh tế - xã hội đất nước sẽ nghiên cứu đề xuất công năng tuyến đường sắt hiện hữu.
Bộ GTVT dự kiến phương án phân kỳ đầu tư như sau:
- Giai đoạn 2025-2032 đầu tư xây dựng, đưa vào khai thác đoạn TP.HCM - Nha Trang (kết nối với sân bay Long Thành). Sau khi đầu tư giai đoạn I, sẽ tổng kết đánh giá, hoàn thiện công nghệ xây dựng, quản lý khai thác để rút kinh nghiệm, rút ngắn thời gian triển khai giai đoạn tiếp theo.
- Giai đoạn 2030 - 2035 đầu tư xây dựng, đưa vào khai thác đoạn Hà Nội - Vinh.
- Giai đoạn 2035-2045 đầu tư xây dựng, đưa vào khai thác đoạn Vinh - Nha Trang.
Kịch bản do Kiên đề xuất lựa chọn
Xây dựng đường sắt đôi khổ 1.435 mm để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tối đa khoảng 180 120 km/h chở hàng - 225 160 km/h chở khách, chi phí đầu tư khoảng 64,8 25 tỷ USD hạ tầng (riêng mấy chục ga hàng hóa khoán cho các chủ KCN đầu tư) và toàn bộ đoàn tàu đấu thầu cho các hãng vận tải tự đầu tư khai thác, không đầu tư bằng ngân sách (khoảng 3 tỷ đô). Sau khi hoàn thành toàn tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, căn cứ tình hình phát triển kinh tế - xã hội đất nước sẽ nghiên cứu đề xuất công năng tuyến đường sắt hiện hữu.
Kiên tôi dự kiến phương án phân kỳ đầu tư như sau:
- Giai đoạn 2023-2025 đầu tư xây dựng, đưa vào khai thác đoạn Hà Nội - Lạng Sơn và HCM-Long Thành (kết nối với sân bay Long Thành). Sau khi đầu tư giai đoạn I, sẽ tổng kết đánh giá, hoàn thiện công nghệ xây dựng, quản lý khai thác để rút kinh nghiệm, rút ngắn thời gian triển khai giai đoạn tiếp theo.
- Giai đoạn 2025 - 2032 đầu tư xây dựng, đưa vào khai thác đoạn Hà Nội - Long Thành.
- Từ 2032-2035 đầu tư đoạn từ HCM đi Hà Tiên (kết nối Campuchia ở hướng cảng Sihanucvile.
Toàn bộ hệ thống hạ tầng là nội địa. Ưu tiên tuyến hướng đồng bằng, đi trên mặt đất từ Lạng Sơn đến TP.HCM vì đất cứng, chỉ đoạn TP.HCM đi Hà Tiên để nối vào đường liên Á thì nhiều cầu cạn do địa chất yếu. Cầu cạn tránh giao cắt trên trục đường sắt là các cầu cạn đường bộ vắt ngang để giảm chi phí. Tuyến DS chạy song song cặp lề với đường bộ cao tốc Bắc Nam để tận dụng hạ tầng chung và giảm chi phí cầu cạn vắt ngang.
...
Tính ra tốc độ và lưu lượng của hệ thống này vượt trội hiện nay.
Về tốc độ gấp 3 lần. Về lưu lượng gấp 10 lần trở lên. Như vậy là thỏa mãn nhu cầu phổ thông.
...
Đến 2045 nâng cấp lên điện hóa (tốc độ tàu max lên 150-200km/h cho hàng và người). Không tiếp tục nâng cấp thêm vì không có ý nghĩa mấy. Tức là đến hết hạn khấu hao đoàn tàu diesel thì nâng cấp thay mới bằng tàu điện. Không cần ray liền.
Tại thời điểm 2045 dự kiến sẽ có thêm mô hình di chuyển lai giữa đường bộ - đường không (taxi bay) và đường sắt-đường không (hyper loop). Nhưng đắt. Chỉ phục vụ 1 lớp mỏng nhu cầu xa xỉ.
Khi đó các tuyến đường bộ, đường sắt đang bàn đến sẽ vận hữu dụng và vẫn chiếm tỷ trọng lớn vì giá rẻ và đáp ứng nhu cầu phổ biến.
...
Ích nước lợi dân làm dần sẽ hiểu.