Lý do Mirage 2000 ở Ukraine không có cửa so kè với Su-30 hay Su-35 của Nga
Thứ Tư, 06:00, 12/03/2025
VOV.VN - Việc tiêm kích Mirage 2000-5F của Pháp lần đầu tham chiến ở Ukraine đã khiến các nhà phân tích quân sự đặt nó lên bàn cân so sánh với các đối thủ từ Nga đặc biệt là trong kịch bản không chiến với các máy bay chiến đấu hiện đại như Su-30 và Su-35.
Tiêm kích Mirage 2000-5F do Pháp cung cấp cho Kiev đã tham chiến lần đầu tiên vào đêm 7/3 vừa qua khi Ukraine đã phải đối mặt với một cuộc tập kích quy mô lớn của Nga với hàng chục máy bay không người lái và tên lửa.
Cũng giống như máy bay chiến đấu F-16 mà phương Tây đã cung cấp, Mirage 2000 không được triển khai để chiến đấu trên không với các máy bay Nga mà là một phần của mạng lưới phòng không của Ukraine, với nhiệm vụ đánh chặn tên lửa hành trình và máy bay không người lái của Nga.
Tiêm kích Mirage 2000. Ảnh: Getty
Việc tiêm kích Pháp lần đầu tham chiến ở Ukraine đã khiến các nhà phân tích quân sự quan tâm đến khả năng và hạn chế của Mirage 2000-5F, đặt nó lên bàn cân so sánh với các đối thủ từ Nga đặc biệt là trong kịch bản không chiến với các máy bay chiến đấu hiện đại như Su-30 và Su-35.
Giới chức Ukraine cho hay, cuộc tấn công ngày 7/3 là một trong những đợt tấn công phối hợp lớn nhất của Nga trong vài tháng qua, trong đó Moscow đã phóng 67 tên lửa và 194 máy bay không người lái.
Theo thông tin từ Không quân Ukraine, các hệ thống phòng không, bao gồm các chiến đấu cơ, các đơn vị tên lửa phòng không và các hệ thống tác chiến điện tử, đã bắn hạ 134 mục tiêu, trong đó có 25 tên lửa hành trình Kh-101 và Kh-55SM, 8 tên lửa Kalibr và 100 UAV dòng Shahed, trong đó có cả Geran-2.
Tổng thống Volodymyr Zelensky xác nhận sự tham gia của cả F-16 và Mirage 2000-5F trong nhiệm vụ này.
“Các chiến đấu cơ F-16 và Mirage đã được sử dụng để bảo vệ bầu trời Ukraine”, ông Zelensky viết trên mạng xã hội.
Tại Ternopil và Ivano-Frankivsk, miền Tây Ukraine, các máy bay chiến đấu phương Tây đã đóng vai trò quan trọng trong việc đối phó với các mối đe dọa bay thấp nhắm vào cơ sở hạ tầng quan trọng như các cơ sở khai thác khí đốt và hệ thống năng lượng.
Pháp cam kết cung cấp máy bay chiến đấu Mirage cho Ukraine vào tháng 6/2024. Tháng 2/2025, lô tiêm kích đầu tiên đã được chuyển cho Kiev. Phi công Ukraine đã tham gia khóa huấn luyện tại Pháp từ nhiều tháng trước đó.
Biến thể Mirage 2000-5F mà Pháp chuyển cho Ukraine được nâng cấp về điện tử, bao gồm radar RDY của Thales, và có thể mang theo các vũ khí tiên tiến như tên lửa không đối không MICA tầm bắn khoảng 80km. Chúng cũng được sửa đổi để có thể mang theo tên lửa hành trình SCALP-EG và bom dẫn đường AASM Hammer, nâng cao khả năng tấn công mặt đất của chúng.
Kịch bản Mirage đối đầu tiêm kích Nga
Dù được nâng cấp đáng kể, các chuyên gia cho rằng tiêm kích Pháp vẫn gặp phải những thách thức lớn khi đối đầu với máy bay chiến đấu hiện đại của Nga như Su-30 và Su-35 trong một kịch bản không chiến. Nguyên nhân xuất phát từ những khác biệt công nghệ, chiến thuật sử dụng và bản chất thay đổi của xung đột.
Cả Su-30 và Su-35 đều là máy bay chiến đấu thế hệ 4 tiên tiến của Lực lượng hàng không vũ trụ Nga. Su-35 đặc biệt được trang bị radar Irbis-E có thể theo dõi tới 30 mục tiêu và tấn công 8 mục tiêu đồng thời ở tầm xa hơn 400 km.
Trong khi đó, radar RDY của Mirage 2000-5F mặc dù hiệu quả nhưng lại có phạm vi quét ngắn hơn, ước tính chỉ khoảng 130 km đối với các mục tiêu có kích thước tương đương máy bay đấu cơ và không có khả năng tấn công nhiều mục tiêu cùng lúc.
“Phạm vi radar của Su-35 mang lại cho nó lợi thế lớn trong việc nhận thức tình huống. Nó có thể phát hiện và khóa mục tiêu Mirage trước khi chiếc máy bay Pháp có thể phản ứng”, ông John Venable, một cựu phi công F-16 của Không quân Mỹ và hiện là chuyên gia chính sách quốc phòng tại Heritage Foundation cho biết.
Vũ khí của mỗi loại máy bay cũng làm thay đổi cán cân sức mạnh. Su-30 và Su-35 có thể mang tên lửa không đối không tầm xa như R-77 với tầm bắn lên tới 110 km, hay tên lửa R-37M có khả năng tấn công mục tiêu ở khoảng cách trên 300 km.
Tên lửa MICA của Mirage 2000-5F, mặc dù có khả năng cơ động cao và khả năng khóa mục tiêu sau khi phóng, nhưng vẫn không thể so sánh về tầm bắn với tên lửa Nga, khiến nó khó có thể tấn công máy bay Nga mà không đi vào tầm bắn của đối phương.
“MICA cũng là một tên lửa uy lực, nhưng nó kém hơn so với R-77 và đặc biệt là R-37M về tầm bắn. Điều này có nghĩa là phi công Mirage sẽ phải dựa vào khả năng né tránh và sự hỗ trợ từ bên ngoài để sống sót trong kịch bản không chiến với máy bay Nga”, ông Douglas Barrie, nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) cho biết.
Khả năng cơ động cũng là yếu tố quan trọng. Su-35, với động cơ có khả năng thay đổi vectơ đẩy, mang lại sự linh hoạt trong chiến đấu tầm gần, cho phép nó vượt trội hơn nhiều chiến đấu cơ phương Tây. Mirage 2000-5F, với thiết kế cánh delta và tỷ lệ lực đẩy/trọng lượng cao, có khả năng cơ động và xuất sắc trong các pha leo cao nhanh, nhưng thiếu khả năng thay đổi vectơ đẩy, làm giảm khả năng của nó trong các trận không chiến.
“Su-35 có thể thực hiện các động tác mà Mirage không thể theo kịp. Trong kịch bản ngoài tầm nhìn, chiến đấu cơ Nga vốn đã có lợi thế nhờ radar và tên lửa sẽ càng đáng gờm hơn với sự cơ động của nó”, nhà phân tích quân sự Vijainder K. Thakur, phi công nghỉ hưu của Không quân Ấn Độ nói.
Sự chênh lệch này cho thấy các phi công Mirage của Ukraine sẽ gặp bất lợi trong cả các trận chiến tầm xa và tầm ngắn.
Bất lợi của Mirage cả về chiến thuật và môi trường chiến đấu
Học thuyết chiến thuật cũng đóng một vai trò trong việc Mirage 2000-5F khó có thể tham gia vào các trận chiến với máy bay Nga. Tháng 12/2024, Đại tá Oleksandr Lykhodid, một phi công thử nghiệm của Không quân Ukraine, nói rằng tiêm kích Pháp sẽ chủ yếu tập trung vào các cuộc tấn công mặt đất sử dụng tên lửa SCALP-EG, trong khi F-16 đóng vai trò bảo vệ trên không như máy bay chặn.
“Những máy bay này khó có thể tham gia vào các trận không chiến vì không quân Nga, đặc biệt là Su-35 và Su-30SM, có tên lửa và khả năng vượt trội”, ông Lykhodid thừa nhận.
Cách tiếp cận như vậy phản ánh chiến lược rộng lớn hơn của Ukraine trong việc tận dụng các máy bay do phương Tây cung cấp để củng cố khả năng phòng không và tấn công, thay vì trực tiếp thách thức ưu thế trên không của Nga.
Thực tế, việc đối phó với cuộc tấn công ngày 7/3 của Nga đã nhấn mạnh điều này, khi Mirage 2000-5F được giao nhiệm vụ đánh chặn tên lửa hành trình và máy bay không người lái - các mục tiêu không có khả năng phản công, thay vì đối đầu với các máy bay chiến đấu có người lái.
Môi trường chiến trường càng làm phức tạp thêm triển vọng của Mirage. Mạng lưới phòng không tích hợp của Nga, trong đó hệ thống S-400, là một mối đe dọa chết người đối với các máy bay không có tính năng tàng hình như Mirage 2000-5F.
Hệ thống S-400 có thể tấn công mục tiêu ở khoảng cách lên tới 400 km với các tên lửa như 40N6, buộc các chiến đấu cơ Ukraine phải hoạt động cực kỳ thận trọng, thường bay ở độ cao thấp để tránh bị phát hiện.
“Ngay cả khi Mirage cố gắng thực hiện nhiệm vụ không đối không, trước tiên nó sẽ phải sống sót qua vòng vây của S-400. Đó là một yêu cầu quá lớn đối với một chiếc máy bay thế hệ thứ tư không có tính năng tàng hình”, ông Paul Schwartz, một chuyên gia về Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân cho biết.
Su-30 và Su-35, hoạt động dưới sự che chắn của các hệ thống phòng không Nga, có thể tận dụng điểm này, sử dụng tên lửa tầm xa để tấn công Mirage trước khi chúng có thể phản công.
Một nguyên nhân khác khiến tiêm kích Pháp yếu thế hơn trong kịch bản đối đầu máy bay chiến đấu Nga xuất phát từ bối cảnh lịch sử.
Mirage ra mắt vào những năm 1980, vốn được thiết kế và chế tạo cho một thời đại chiến tranh khác. Mẫu tiêm kích này đã thể hiện xuất sắc trong các cuộc xung đột như Chiến tranh Vùng Vịnh và các chiến dịch của NATO ở Libya, nơi nó đối đầu với những đối thủ ít tiên tiến hơn.
Trong khi đó Su-35, một thiết kế mới hơn, được chế tạo với những bài học từ không chiến hiện đại, với sự phát triển của các cảm biến và tên lửa tầm xa.
“Mirage 2000 là một nền tảng đã được kiểm chứng, nhưng nó không thể đối đầu với tiêm kích vốn được mệnh danh là ‘vua tác chiến trên không’như Su-35,”, ông Barrie nhận xét.
Các nâng cấp cho phiên bản 5F như hiện đại hóa hệ thống điện tử hoàn toàn không thể thu hẹp khoảng cách với các chiến đấu cơ mới nhất của Nga.
Lữ đoàn thiện chiến của Ukraine dùng UAV nhái Shahed săn tìm mục tiêu Nga
Thứ Ba, 16:50, 11/03/2025
VOV.VN - Ukraine vừa trình làng một máy bay không người lái chiến đấu mới giống với loại UAV Shahed mà Nga đã sử dụng trong suốt cuộc chiến. Đây được cho là vũ khí lợi hại giúp Lữ đoàn thiện chiến Azov của Ukraine dễ dàng tìm kiếm mục tiêu Nga.
Nỗ lực phát triển UAV của Ukraine
Ngày 10/3, Lữ đoàn Azov - Lữ đoàn tác chiến đặc biệt số 12 của Ukraine đã chia sẻ những hình ảnh về vũ khí mới nhất của họ. Đơn vị kỳ cựu của Ukraine đã công bố video máy bay không người lái tấn công một chiếc xe tải của Nga.
Máy bay không người lái UAS SETH của Ukraine. Ảnh: United24media
Lữ đoàn này cho biết, máy bay không người lái mới có tên gọi UAS SETH, cho phép người vận hành thực hiện các hoạt động hiệu quả hơn chống lại quân đội và thiết bị của Nga. Theo Lữ đoàn Azov, UAS SETH do Ukraine tự sản xuất và đang được sử dụng trong khu vực Toretsk.
Các binh sỹ Ukraine nói rằng, UAV tự chế này rất dễ sử dụng và đã mang lại cho họ lợi thế trong việc tấn công các mục tiêu tiền tuyến của Nga.
Trong suốt cuộc xung đột với Nga, Ukraine đã ưu tiên phát triển máy bay không người lái, coi chúng là vũ khí vô giá có thể cứu sống tính mạng của các binh sỹ và giảm tổn thất về nhân lực trong cuộc xung đột. Quốc gia này đang có kế hoạch chi hơn 2,6 tỷ USD cho khoảng 4,5 triệu máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất trong năm nay.
Các nhà sản xuất Ukraine đã và đang nghiên cứu các mẫu máy bay không người lái mới, cũng như phần mềm và các công nghệ để chống lại việc gây nhiễu tín hiệu của Nga và các biện pháp tác chiến điện tử khác. Một ưu tiên khác là khả năng tự động hóa, giúp dễ dàng tìm kiếm và bắn trúng mục tiêu một cách chính xác, hiệu quả hơn.
Lực lượng Ukraine cho biết, các nhà phát triển máy bay không người lái đang hợp tác chặt chẽ với các nhà khai thác để chế tạo những loại vũ khí cần thiết nhất trên chiến trường, cũng như tìm hiểu cách thức giúp Ukraine có thể tiếp tục tăng sản lượng máy bay không người lái trong nước.
Tính năng của UAV nhái Shahed
Có rất ít thông tin chi tiết về máy bay không người lái mới UAS SETH của Ukraine, nhưng một số báo cáo cho biết, nó giống với dòng máy bay không người lái Shahed.
UAV Shahed ban đầu do Iran phát triển, được cho là vũ khí cực lợi hại của Nga trong cuộc xung đột. Nga cũng đã sản xuất một phiên bản tương tự, với sự hợp tác của Tehran. Đây là váy bay không người lái tấn công một chiều bay lơ lửng trong không trung, được cung cấp năng lượng bằng động cơ xăng với cánh quạt đẩy.
Máy bay không người lái mới của Ukraine trông rất giống Shahed-136, một máy bay không người lái cánh tam giác phổ biến, đã được Nga sử dụng để tấn công các thành phố và cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine.
Kênh thông tin United24 của Ukraine đưa tin, máy bay không người lái UAS SETH có động cơ điện và có thể cần máy phóng. UAV này có thể mang theo tải trọng từ 3 đến 5kg, hoạt động trong phạm vi 50km. Ngoài ra, có nhiều dấu hiệu cho thấy UAS SETH có thể chống lại một số biện pháp tác chiến điện tử.
Hình ảnh về máy bay không người lái này cho thấy, nó có bộ thu GPS được bảo vệ với ăng-ten CRPA, cho phép điều hướng ổn định ngay cả trong môi trường bị ảnh hưởng bởi hệ thống tác chiến điện tử.
Nga thường sử dụng UAV Shahed như một vũ khí bổ sung cho các loại đạn dược dẫn đường chính xác của họ, vốn có tầm bắn xa hơn nhiều.
Ukraine đã thành công trong việc bắn hạ UAV Shahed-136 của Nga bằng các hệ thống phòng không di động, giá thành rẻ. Nhưng một số biến thể, như Shahed-238 tinh vi hơn, bay nhanh và cao hơn, tạo ra những thách thức mới cho Kiev.
Lữ đoàn Azov cho biết, cho biết UAS SETH được tự động hóa, có thể bay lượn trên cao và sau đó tấn công mục tiêu với sự hỗ trợ của hệ thống nhắm mục tiêu tự động.
UAS SETH lần đầu tiên được giới thiệu công khai trong chuyến thăm Ukraine của Thủ tướng Đức Olaf Scholz vào ngày 2/12/2024. Vào thời điểm đó, các quan chức Ukraine đã nhấn mạnh đến sự phát triển của máy bay không người lái sản xuất trong nước cũng như những máy bay được tạo ra với sự hợp tác của các công ty quốc phòng Đức. Một số UAV này kết hợp các hệ thống thu thập mục tiêu tự động được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo từ các nhà sản xuất Đức.
Ngoài ra, công ty Helsing của Đức đã công bố kế hoạch sản xuất 6.000 máy bay không người lái tấn công HX-2 cho lực lượng Ukraine.
Trước đó, Ukraine đã nâng cấp máy bay không người lái tầm xa AN-196 Liutyi, được gọi là "Shahad", có thể mang đầu đạn năng 75 kg. Theo Donbass Realities, máy bay không người lái được nâng cấp này đã tấn công thành công Nhà máy lọc dầu Saratov của Nga.
UAV AN-196 do công ty Liutyi Ukroboronprom giới thiệu vào năm 2022 có thiết kế cần đôi, kết cấu sợi thủy tinh gia cố và tính mô-đun, cho phép nó hoạt động trên các đường băng tạm thời. Nhiều báo cáo cho thấy, phạm vi hoạt động của UAV này có thể lên tới 2.000 km, mặc dù các chi tiết chính thức vẫn chưa được tiết lộ.
Máy bay không người lái đã đi đầu trong cuộc chiến tranh Ukraine. Bên cạnh việc đẩy mạnh phát triển UAV, cả Nga và Ukraine cũng phát triển các biện pháp đối phó để ngăn chặn chúng.
Phần lớn các UAV dựa vào tần số vô tuyến để duy trì kết nối với người điều khiển, nhưng chúng có thể bị gây nhiễu bằng các hệ thống tác chiến điện tử. Để ứng phó, cả hai bên đã tìm ra cách tránh gây nhiễu tín hiệu hoặc sử dụng máy bay không người lái hoàn toàn không phụ thuộc vào tần số vô tuyến, chẳng hạn như máy bay không người lái cáp quang. Máy bay không người lái kết hợp trí tuệ nhân tạo AI là một lĩnh vực công nghệ mới nổi có khả năng thay đổi cuộc chơi đang nhanh chóng.
Sự phát triển của các hệ thống chống máy bay không người lái đã khiến các đơn vị vận hành máy bay không người lái của Ukraine phải liên tục thích nghi cũng như tìm ra các khả năng mới.
vnexpress.net
