WiT: Tổ chức phát triển cá nhân hay một trường hợp biến tướng kiểm soát tư duy?
Trong thời gian gần đây, tổ chức WiT đã nổi lên như một cái tên đáng chú ý trong lĩnh vực đào tạo phát triển cá nhân tại Việt Nam. Tuy nhiên, những phương pháp đào tạo của tổ chức này đã gây ra nhiều tranh cãi, với những cáo buộc liên quan đến kiểm soát tư duy, áp lực tài chính và thiếu minh bạch. Để có cái nhìn khách quan hơn, bài viết sẽ phân tích sâu các vấn đề xoay quanh WiT và so sánh với một số trường hợp quốc tế đã được nghiên cứu và xác minh.
Phương pháp đào tạo và dấu hiệu kiểm soát tư duy
WiT tổ chức các chương trình như "Ly gia cắt ái", yêu cầu học viên cách ly gia đình trong 6 tháng để tham gia đào tạo nội trú. Điều này tương đồng với mô hình của
NXIVM, một tổ chức quốc tế đã bị truy tố vì các hành vi kiểm soát tư duy và buôn người. NXIVM cũng sử dụng các chương trình tập trung dài hạn, nơi học viên được cô lập với gia đình và xã hội bên ngoài. Việc kiểm soát môi trường sống này khiến học viên chỉ tiếp cận với thông tin từ tổ chức, dẫn đến sự phụ thuộc tâm lý và mất khả năng đánh giá khách quan.
So sánh:
- NXIVM khuyến khích học viên tin rằng họ đang được "thay đổi cuộc đời" và “khai sáng”, nhưng thực tế là một cơ chế để kiểm soát tư duy.
- WiT sử dụng các thuật ngữ như "biết ơn thầy", "chuyển hóa cuộc đời", tạo cảm giác huyền bí và phụ thuộc vào tổ chức.
Cả hai trường hợp đều sử dụng sự cô lập để tạo môi trường kiểm soát thông tin tuyệt đối, một dấu hiệu rõ ràng của việc thao túng tâm lý.
Tài chính: “Tùy tâm” hay áp lực gián tiếp?
WiT áp dụng chính sách thu phí “tùy tâm” cho các khóa học, nhưng nhiều học viên phản ánh rằng họ cảm thấy bị áp lực phải đóng góp số tiền lớn để chứng tỏ sự "biết ơn". Điều này tương tự với trường hợp của
Landmark Education, nơi các học viên được khuyến khích tham gia các khóa học liên tiếp với chi phí ngày càng tăng. Landmark cũng sử dụng phương pháp “cam kết tài chính” để giữ chân học viên, đồng thời thúc đẩy họ lôi kéo thêm người thân và bạn bè tham gia.
So sánh:
- WiT bán các sản phẩm như nước Aqua Ngon, lịch, sách vở với giá cao bất thường, gợi nhớ đến việc Landmark sử dụng các sản phẩm và dịch vụ để tăng doanh thu.
- Trong cả hai trường hợp, tài chính không chỉ là yếu tố chính trong mô hình kinh doanh mà còn trở thành công cụ để xây dựng lòng trung thành thông qua cảm giác “đóng góp cho cộng đồng”.
Ngôn ngữ và văn hóa thần bí hóa
WiT thường xuyên sử dụng các thuật ngữ như "năng lượng", "giải phóng tiềm năng", và “chuyển hóa cuộc đời” mà không đi kèm các cơ sở khoa học rõ ràng. Điều này tương đồng với các tổ chức như
Scientology, nơi các chương trình đào tạo được xây dựng trên những khái niệm huyền bí, mơ hồ để tạo cảm giác độc quyền và "khai sáng". Scientology khuyến khích học viên tin rằng chỉ có tổ chức mới cung cấp được những giải pháp mà họ cần, khiến họ khó lòng thoát ra.
So sánh:
- WiT và Scientology đều sử dụng ngôn ngữ huyền bí để xây dựng sự tín nhiệm, từ đó khiến học viên cảm thấy phụ thuộc.
- Các chương trình thiếu sự công nhận của các tổ chức khoa học độc lập, dễ gây ra hoài nghi về tính hợp pháp và hiệu quả.
Tác động xã hội: Rạn nứt gia đình và tâm lý phụ thuộc
Một điểm chung giữa WiT và các case study khác như NXIVM và Landmark là ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ gia đình. Trong các chương trình đào tạo của WiT, việc yêu cầu cách ly gia đình dẫn đến sự rạn nứt và mất cân bằng trong các mối quan hệ. Tương tự, các tổ chức như NXIVM đã sử dụng sự kiểm soát này để làm giảm sự phản kháng từ phía gia đình và xã hội, tạo ra một vòng tròn khép kín để duy trì sự trung thành của học viên.
So sánh:
- NXIVM và WiT đều tận dụng yếu tố “chia tách” để cô lập học viên khỏi sự hỗ trợ xã hội.
- Cả hai trường hợp đều dẫn đến phản ánh tiêu cực từ người thân học viên, cho rằng tổ chức đã làm thay đổi thái độ và hành vi của người tham gia.
Minh bạch và pháp lý
Một dấu hiệu đáng lo ngại khác là tính thiếu minh bạch trong hoạt động của WiT. Nhiều ý kiến cho rằng các lớp học ban đầu công khai nhưng sau đó chuyển sang các nhóm kín. Đây là đặc điểm chung của các tổ chức như NXIVM và Scientology, nơi thông tin được kiểm soát chặt chẽ để tránh sự giám sát từ bên ngoài.
So sánh:
- NXIVM đã bị các cơ quan chức năng điều tra và kết tội do hoạt động trái pháp luật.
- WiT hiện vẫn hoạt động hợp pháp tại Việt Nam, nhưng việc thiếu thông tin công khai rõ ràng đặt ra câu hỏi về tính minh bạch trong mô hình hoạt động.
Cảnh giác trước các tổ chức đào tạo mới nổi
Mặc dù chưa có kết luận chính thức nào về WiT, các dấu hiệu được ghi nhận từ phản ánh của học viên và gia đình cho thấy nhiều điểm tương đồng với các tổ chức quốc tế từng bị điều tra vì kiểm soát tư duy. Để bảo vệ bản thân và người thân, cần thận trọng trước khi tham gia các chương trình có dấu hiệu như:
- Kiểm soát môi trường sống.
- Thiếu minh bạch về tài chính.
- Sử dụng ngôn ngữ huyền bí và thiếu căn cứ khoa học.
- Tác động tiêu cực đến gia đình và xã hội.
Việc điều tra và giám sát từ các cơ quan chức năng là cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho người tham gia và duy trì sự minh bạch trong hoạt động giáo dục tại Việt Nam. Dù mục đích của WiT là tích cực hay tiêu cực, bài học từ các case study quốc tế là lời nhắc nhở rõ ràng rằng bất kỳ tổ chức nào cũng cần hoạt động trên nền tảng pháp luật và đạo đức.