Thực trạng: giá trâu cao và ai cũng muốn đi buôn trâu để kiếm lời (chứ không dùng vào việc cày) nên giá thóc gạo cũng cao theo, nhiều người không tham gia buôn trâu vì thế cũng đói theo.
Luận điểm này mô tả một hiện tượng có thể xảy ra trong nền kinh tế, nhưng vẫn cần phân tích kỹ hơn để xác định mức độ hợp lý:
1. Hiệu ứng đầu cơ và bong bóng giá
Nếu ngày càng nhiều người lao vào buôn trâu với kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng, đây là một dạng bong bóng tài sản. Tương tự như bong bóng bất động sản hoặc cổ phiếu, giá có thể bị đẩy lên mức phi lý so với giá trị thực.
Khi mọi người mua trâu không phải để sử dụng (cày kéo) mà chỉ để bán lại kiếm lời, thì thị trường trở thành đầu cơ, chứ không còn phản ánh giá trị sử dụng thực tế của con trâu.
2. Tác động đến hàng hóa thiết yếu (như thóc gạo)
Nếu quá nhiều người dồn tiền vào buôn trâu thay vì sản xuất lương thực, thì lượng thóc gạo sản xuất ra sẽ giảm, dẫn đến cung ít hơn cầu, khiến giá tăng cao.
Những người không tham gia buôn trâu nhưng vẫn cần mua lương thực sẽ bị ảnh hưởng bởi giá cao, có thể dẫn đến tình trạng đói kém đối với nhóm dân số nghèo hơn.
3. Hệ quả kinh tế và xã hội
Đây là một ví dụ về sự lệch lạc trong phân bổ nguồn lực: thay vì đầu tư vào sản xuất hoặc các ngành thiết yếu, người ta chạy theo đầu cơ trâu, làm mất cân bằng nền kinh tế.
Nếu không có biện pháp điều tiết, bong bóng này có thể vỡ khi không còn người sẵn sàng mua trâu với giá cao hơn, dẫn đến thiệt hại cho những người tham gia sau cùng.
4. Thực tế lịch sử
Hiện tượng này từng xảy ra trong nhiều nền kinh tế, ví dụ:
Bong bóng hoa tulip ở Hà Lan thế kỷ 17, khi giá hoa bị thổi phồng do đầu cơ, rồi sụp đổ.
Khủng hoảng tài chính 2008, khi bất động sản bị đầu cơ quá mức dẫn đến suy thoái kinh tế toàn cầu.
Bong bóng Bitcoin và NFT, khi giá trị tài sản số tăng mạnh do đầu cơ nhưng không phản ánh giá trị thực.
Kết luận
Luận điểm này có cơ sở hợp lý, vì trong thực tế, khi một ngành bị đầu cơ quá mức, nó có thể gây ra hiệu ứng dây chuyền làm mất cân bằng kinh tế. Tuy nhiên, để xảy ra mức độ "nhiều người đói" thì cần phải có yếu tố mất kiểm soát lớn hơn, chẳng hạn như chính sách quản lý yếu kém hoặc thiếu nguồn cung lương thực trầm trọng.