[Funland] Sự kiện Vịnh Bắc Bộ 60 năm nhìn lại

[Ngao5]

Cuộc tấn công "ảo" lần thứ hai ngày đêm 4 rạng 5-8-1964 (giờ Việt Nam)
Sau biến cố ngày 2-8-1964, Đại tá John Herrick tỏ ra rất do dự vì lo ngại rằng nếu còn tiếp tục hoạt động gần bờ, có thể Bắc Việt sẽ lại tấn công. Do đó, ông đề nghị huỷ bỏ công tác, nhưng cấp trên không đồng ý.
Đô đốc Johnson cho rằng nếu làm như vậy có nghĩa là chiến hạm Hoa Kỳ đã Bắc Việt bị tống ra khỏi vùng dù chạy trong hải phận quốc tế. Tuy nhiên trong công điện ngày 3 tháng 8 hồi 17:12Z, ông cũng đồng ý rằng chỉ nên tiếp tục trong thời hạn ngắn với thêm chiến hạm tăng cường.
Ngày hôm sau 3-8-1964, khu trục hạm Maddox tiếp tục công tác, dự trù kéo dài 5 ngày với sự tăng cường của khu trục hạm Turner Joy thuộc Hải đội khu trục hạm 19 lúc đó đang đảm trách nhiệm vụ hộ tống tầu sân bay Ticonderoga ngoài khơi Vịnh Bắc bộ. Hai chiến hạm được lệnh không được tới gần bờ biển Bắc Việt dưới 11 hải lý thay vì 8 hải lý như trước. Khoảng cách với các hải đảo vẫn giữ nguyên 4 hải lý.
Theo nhận xét của Đại tá John Herrick, thế nào Bắc Việt cũng phản ứng. Vì vậy, trong hai ngày 3 và 4-8-1964, các tàu chiến Hoa Kỳ rất dè dặt, lúc nào cũng chạy cách bờ không dưới 16 hải lý và cách các đảo chừng 10 hải lý, vì vậy không thu thập được nhiều tin tức tình báo hữu ích.

 

[Ngao5]

Khu trục hạm Turner Joy
Trung tá Robert C. Barnhart, Jr., Hạm trưởng khu trục hạm Turney Joy, rất bất ngờ khi được chỉ định tham dự công tác. Trước đây, chiến hạm đảm trách nhiệm vụ tiền sát, tuần tiễu trong vùng giữa Hải đội Ticonderoga và Bắc Việt để báo động sớm những hành động thù nghịch như máy bay Bắc Việt có thể bất thần tấn công tầu sân bay của hải đội. Do đó, Hạm trưởng Barnhart, Jr. không hoàn toàn nắm vững tình hình Bắc Việt trong Vịnh Bắc bộ và chiến hạm cũng không có máy móc kiểm thính để biết trước những hoạt động của Bắc Việt như khu trục hạm Maddox. Về mặt nhân sự, thuỷ thủ đoàn trên chiến hạm cũng thiếu hụt khá trầm trọng, nhưng nhìn chung, tinh thần vẫn khá cao.
Trong ngày 3-8-1964, các chiến hạm Hoa Kỳ di chuyển rất thận trọng trong khu vực ấn định và quan sát thấy có nhiều ghe đánh cá trong vùng tuần tiễu, nhưng không có biến cố quan trọng nào xảy ra.

 

[Ngao5]

Trong suốt ngày 3 tháng 8, Bắc Việt không theo dõi được các hoạt động của các chiến hạm Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Maddox ghi nhận vào lúc 20:30H, có một tàu chiến di chuyển về hướng đông nam dùng radar loại “skinhead” theo dõi. Tàu phóng lôi này sau đó mất hút về hướng đảo Hải Nam.
Qua sáng ngày 4 tháng 8, các ghe đánh cá ngày hôm trước không còn nữa nhưng có một tầu dầu nhỏ xuất hiện gần Hòn Mê. Khi thấy bóng các chiến hạm Hoa Kỳ, chiếc tầu này vội lẩn trốn vào sau đảo.
Hai tàu chiến Mỹ tiếp tục tuần tiễu dọc bờ biển Bắc Việt như ngày hôm trước, giữ khoảng cách trên 16 hải lý và thường trong nhiệm sở tác chiến. Vào khoảng 10 giờ sáng, một tàu chiến Bắc Việt gần bờ bắt đầu theo dõi 2 chiến hạm Mỹ bằng radar “skinhead”.
Tới chiều 4-8, hai chiến hạm hướng ra ngoài biển khơi. Tin khí tượng cho biết thời tiết xấu, trời không trăng sao và rất tối với tầm nhìn xa chừng 300 mét, sóng 5-6 feet (2 mét), gió chừng 17 knots (30 km/h). Theo kinh nghiệm, trong điều kiện thời tiết như vậy, nhiều sóng giả thường xuất hiện trên màn ảnh radar. Các sóng giả này lúc ẩn lúc hiện, khi rõ khi mờ hoặc đột nhiên biến mất.

 

[Ngao5]

Theo kế hoạch, hai chiến hạm di chuyển theo đội hình hàng dọc với khu trục hạm Turner Joy có nhiệm vụ quan sát để hai chiến hạm không đụng nhau, giữ vị trí phía sau, cách khu trục hạm Maddox chừng 1.000 yards. Như vậy, radar hải hành của Turner Joy thường phải để ở tầm ngắn để ban đêm dễ dàng quan sát vị trí cả hai chiến hạm. Khu trục hạm Maddox vì radar mạnh hơn nên được dùng để phát hiện các sống phản xạ (hồi ba) tầm xa.
Về pháo, Maddox sẽ bắn đạn chiếu sáng để soi sáng mục tiêu, còn Turner Joy có súng bắn nhanh hơn sẽ bắn tiêu diệt. Nếu cả hai chiến hạm đồng loạt bị máy bay và tàu chiến tấn công, Maddox sẽ tập trung hoả lực vào các mục tiêu trên biển, còn Turner Joy với súng bắn nhanh sẽ đảm nhận trách nhiệm phòng không.
Khu trục hạm Turner Joy tuy cũng có 3 ụ súng 127 ly, nhưng đây là những ụ súng đơn không giống Maddox gồm những ụ súng kép. Như vậy, kể về hoả lực pháo 127 ly, Maddox có 6 khẩu, Turney Joy chỉ có 3 khẩu, nhưng lại bắn nhanh hơn nhiều. Theo đúng thông lệ, các ụ súng 127 ly của Turner Joy cũng được đánh số 51 (đàng mũi) và 52, 53 sau lái. Ngoài ra, khu trục hạm Turner Joy cũng có 2 đài kiểm xạ: 51 trước mũi và 52 sau lái. Ụ pháo 51 bị hư hỏng hoàn toàn không sử dụng được nên phía trước chỉ có hải pháo 76 ly do đài kiểm xạ 51 điều khiển. Đài kiểm xạ này cũng bị trục trặc vì radar hải pháo điều khiển nhưng không chính xác. Trong đêm 4 tháng 8, ụ súng 52 nạp đạn nổ mạnh và ụ 53 nạp đạn thời chỉnh nổ cách mục tiêu 50 feet để bắn máy bay cũng như tàu phóng lôi.

 

[Ngao5]

Hai tàu chiến Mỹ bị tàu chiến Bắc Việt tấn công?
Theo tài liệu của hải quân Hoa Kỳ, ngay từ lúc 5 giờ chiều, Bộ tư lệnh Hải quân Việt Nam tại Hải phòng đã gửi công điện cho Swatow T-142 để thông báo vị trí của các chiến hạm Hoa Kỳ lúc 14:45H. Một công điện thứ hai vào khoảng 20:00H ra lệnh cho các tàu chiến T-142, T-333 và có thể cả T-336 nếu được sửa chữa kịp thời, “sẵn sàng hành động” nhưng không xác định mục tiêu. Tuy Hoa Kỳ đoán rằng mục tiêu là các chiến hạm Hoa Kỳ, nhưng cũng rất có thể là các tàu biệt kích Nam Việt Nam.
Khoảng 8 giờ 30 tối, hai tàu Mỹ tăng tốc độ từ 20 km/h lên 40 km/h. Đồng thời Đại tá Herrick thông báo cho tàu sân bay Ticonderoga rằng ông đã nhận được nguồn tin các tàu chiến Bắc VN sắp sửa tấn công nên đổi đường về hướng đông nam với vận tốc tối đa để rời xa vùng bờ biển Bắc Việt.
Theo nhật ký Trung tâm chiến báo (CIC - Combat information center) của Maddox và báo cáo của khu trục hạm Turner Joy, hồi 8 giờ 46 tối, radar của Maddox phát hiện một tàu chiến cách xa 65 km, tốc độ 60 km/h, hướng đi 170 độ (nam tây nam). Tàu phóng lôi này được đặt tên là Skunk N (November - Skunk phát hiện đầu tiên trong ngày được đặt tên là Alpha, sau đó là Bravo v.v…). Sau đó, radar phát hiện thêm 2 tàu chiến nữa. Hồi 8 giờ 48 tối, phát hiện Skunk O (Oscar) cách xa 65 km, ở hướng 044 độ, vận tốc 55 km/h. Hồi 8 giờ 50 tối phát hiện Skunk P (Papa) cách xa 65 km ở hướng 060 độ, vận tốc 72 km/h.

 

[Ngao5]

Maddox vào nhiệm sở tác chiến lúc 8 giờ 58 tối.
Hồi 9 giờ 04 tối, Đại tá Herrick thông báo khu trục hạm Turner Joy vị trí của các “Skunks” và ra lệnh vào nhiệm sở tác chiến. Radar trên chiến hạm Turner Joy tạm thời đổi qua tầm xa trong một thời gian ngắn để theo dõi và cũng phát hiện các Skunks này. Tiếp theo đó, chiến hạm Maddox còn phát hiện thêm các Skunks R (Roméo) và S (Sierra) nhưng sau khi theo dõi một thời gian mới biết là các sóng giả do thời tiết xấu gây ra.

Hồi 9 giờ 15 tối, radar phát hiện 3 máy bay lạ hướng 287 độ, khoảng cách 28 hải lý. Đại tá Herrick báo cho tàu sân bay Ticonderoga biết ông đang bị các tàu chiến và máy bay lạ theo dõi. Tàu sân bay Ticonderoga lập tức phản ứng bằng cách cho 6 máy bay cất cánh gồm 2 chiếc loại Skyraider, 2 chiếc F-8 Crusader và 2 A-4 Skyhawk để yểm trợ. Trong lúc này, vị trí của các Skunks N, O và P vẫn còn ở bắc và di chuyển về hướng tây trong khi các chiến hạm Hoa Kỳ di chuyển hết tốc độ về hướng nam nên khoảng cách đôi bên ngày càng xa. Tới khoảng 9 giờ 45, radar mất hút các Skunks.
Hồi 10 giờ 08 tối, radar trên chiến hạm Maddox phát hiện thêm một Skunk mới, đặt tên là U (Uniform) ở hướng 90 độ (3 giờ), khoảng cách 30 km, đường đi 214 độ. Sau một thời gian theo dõi kỹ càng, cả 2 chiến hạm Maddox và Turner Joy đều phát giác đây không phải là một mà là một nhóm gồm 3 hay 4 tàu chiến chạy rất gần nhau. Lúc này, các máy bay của tàu sân bay Ticonderoga đã đến bao vùng. Trung tá phi công James Stockdale nhìn thấy các lượn sóng sau chiến hạm Hoa Kỳ vào lúc 10 giờ 08 tối. Trong vòng một tiếng rưỡi đồng hồ, máy bay của ông bay thấp dưới 1,000 feet (300 mét) và lúc nào cũng nhìn thấy rõ các khu trục hạm vì nước biển có nhiều phôt pho nên các lượng sóng sau chiến hạm rất sáng.

 

[Ngao5]

Hồi 10 giờ 17 tối, ngay sau khi phát hiện Skunk U, các chiến hạm hướng dẫn máy bay tới để tìm kiếm. Tuy phi công không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng Skunk U vẫn hiện rõ trên màn ảnh radar của các chiến hạm. Tới khoảng 10 giờ 33 tối, Skunk U chỉ còn cách chừng 20 km rồi đột nhiên biến mất.
Hồi 10 giờ 31 tối, hai chiến hạm phát hiện nhiều "mục tiêu" mới ngay trước mũi, khoảng cách trên 55 km nhưng khám phá ra đây chỉ là những sóng giả do thời tiết xấu.
Hồi 10 giờ 34 tối, radar trên khu trục hạm Maddox phát hiện thêm một "mục tiêu"mới ở hướng 93 độ (3 giờ), khoảng cách 8 km, vận tốc từ 65-19 km/h, đặt tên là Skunk V (Victor). Radar hải pháo lập tức khoá vào mục tiêu nhưng chỉ một lát sau chưa kịp bắn thì mục tiêu đã biến mất. Skunk V, sau khi hướng về khu trục hạm Maddox, hồi 10 giờ 37 tối, đột ngột quẹo trái khi còn cách chiến hạm 5 km giống như khi vừa phóng xong ngư lôi. Giàn pháo 76 ly trên khu trục hạm Maddox lập tức khai hoả.
Cùng lúc đó vào lúc 10 giờ tối, radar trên chiến hạm Turner Joy phát hiện một "mục tiêu" ở hướng 86 độ (khoảng 3 giờ), khoảng cách 7 km, đường đi 210 độ, đặt tên là Skunk V-1. Hồi 10 giờ 39 tối, ụ súng phía sau lái khai hoả và nhưng bắn sau 2 phút vì radar hải pháo không còn phát hiện mục tiêu. Nhân viên phụ trách radar cho biết họ quan sát thấy 3 quả đạn 127 nổ ngay trên mục tiêu và sau đó Skunk V-1 biến mất trên màn ảnh.
Bên chiến hạm Maddox, ngay khi Skunk V quẹo gắt, chuyên viên Sonar (radar âm thanh) báo cáo nghe thấy tiếng động của chân vịt khả nghi. Hạm trưởng Herrick cho rằng đây là tiếng chân vịt của ngư lôi do Skunk V vừa phóng ra ở hướng 051 độ nên cả hai chiến hạm cùng quẹo gắt qua phải để tránh. Ba thuỷ thủ trên chiến hạm Turner Joy xác nhận trông thấy sóng của ngư lôi lướt qua bên trái tàu từ sau lái đến trước mũi. Vì nhân viên radar trên chiến hạm Maddox phát hiện nhiều tiếng động khả nghi giống tiếng chân vịt của ngư lôi nên hai chiến hạm phải quẹo gắt nhiều lần để tránh.

 

[Ngao5]

Theo báo cáo, Maddox di chuyển tránh ngư lôi tổng cộng 26 lần. Dần dần, vì có quá nhiều báo cáo về tiếng ngư lôi, Hạm trưởng Ogier cho rằng đây chỉ là những tiếng động giả vì may ra chỉ có vài ba tàu chiến Bắc Việt với vài quả ngư lôi, làm gì có nhiều tiếng ngư lôi như vậy. Do đó, ông không di chuyển lẩn tránh nữa. Có điều khá lạ là trong khi Sonar của khu trục hạm Maddox phát hiện rất nhiều tiếng động ngư lôi thì Turner Joy lại không nghe thấy gì. Ngược lại, radar của Turner Joy phát hiện nhiều "mục tiêu" trên mặt biển nhưng Maddox lại không thấy. Sau này Hạm trưởng Ogier ước đoán có thể vì tần số cũng như sự khác biệt về đặc tính của máy móc điện tử trên hai chiến hạm nên các "mục tiêu" hiện ra hay không.
Trong khi đó, các máy bay được hướng dẫn đến các vị trí của tàu chiến Bắc Việt Nam do radar phát hiện nhưng vẫn không tìm thấy một tàu chiến Bắc Việt nào. Các máy bay không thám và bao vùng cũng không nhìn thấy đạn nổ trên mục tiêu.
Hồi 10 giờ 42 tối, Đại tá Herrick báo cáo ông bắt đầu khai hoả và hồi 10 giờ 52, các chiến hạm bị tấn công bằng ngư lôi. Tổng cộng, hai chiến hạm bắn chừng 300 quả đạn, đa số là đạn 127 từ khu trục hạm Turner Joy. Turner Joy cũng thả nhiều mìn điều chỉnh ở tầm nông để phá các ngư lôi.
Căn cứ vào các tin tức trái ngược, số tàu chiến và mục tiêu phát hiện và nhất là việc máy bay không tìm thấy một tàu chiến nào, Hạm trưởng Herrick là người đầu tiên nghi ngờ các chiến hạm Hoa Kỳ đã chỉ bắn vào các mục tiêu tưởng tượng. Khoảng 1 giờ 27 sáng, ông báo cáo rất có thể vì thời tiết xấu đã khiến cho các chiến hạm phát hiện nhiều mục tiêu cũng như ngư lôi giả

 

[Ngao5]

Sáng ngày hôm sau, 5-8-1964, hai khu trục hạm và nhiều máy bay Hoa Kỳ trở lại vùng hoạt động đêm trước nhưng không tìm thấy vết dầu loang hay bất cứ dấu vết nào của tàu chiến Bắc Việt bị bắn chìm.
Sau này, khi cả ba tàu phóng lôi T-333, T-336 và T339 bị máy bay Hoa Kỳ đánh chìm vào ngày 1-7-1966, có 19 thuỷ thủ Bắc VN bị bắt sống. Các tù binh này đều khai rằng Bắc VN chỉ có 12 tàu phóng lôi do Nga viện trợ và không có chiếc nào tham chiến vào đêm 4-8.
Trong báo cáo của Thượng tướng Hoàng Văn Thái cũng cho biết trong đêm 4-8 khi các tàu chiến Hoa Kỳ bắn trái sáng và đạn nổ ngoài khơi Vịnh Bắc bộ, Bắc VN gửi công điện thượng khẩn hỏi các đồng chí Trung quốc xem có phải họ đang đánh nhau với Mỹ không. Phía Trung quốc cũng gửi cho Bắc VN một công điện tương tự. Cả đôi bên đều trả lời “không”.

 

[Ngao5]

Bộ tư lệnh Lực lượng Mỹ tại Thái Binh Dương (US. Pacific Command) trong thời gian xảy ra Sự kiện Vịnh Bắc Bộ tháng 8-1964. Ảnh: Bill Ray

 

[Ngao5]

Phản ứng của Hoa Kỳ: Xác nhận đã bị tấn công
Các công điện không rõ ràng của đại tá Herrick và những tin tức trái ngược từ vùng hành quân làm cho các giới chức thẩm quyền ở Bộ tư lệnh quân đội Hoa Kỳ tại Thái Bình Dương (Hawaii) và Nhà Trắng rất phân vân. Công điện từ các nơi gửi đi tới tấp để hỏi thêm chi tiết và yêu cầu Đại tá Herrick xác nhận các chiến hạm Hoa Kỳ đã thực sự bị tấn công. Bộ trưởng quốc phòng McNamara ra chỉ thị trực tiếp cho đại tá Herrick: “Hãy kiểm chứng và báo cáo rõ ràng”.
Lúc đầu, đại tá Herrick tỏ ý hoài nghi đã bị tấn công vì không có một bằng cớ nào rõ rệt, nhưng về sau, dưới áp lực của cấp trên, ông đành phải thay đổi ý kiến, từ “nghi ngờ bị tàu chiến địch tấn cống” thành “chắc chắn bị địch tấn công”.
Tuy Đại tá Herrick, sĩ quan thâm niên hiện diện tại chiến trường đã nhiều lần nhấn mạnh “có nhiều điểm đáng nghi ngờ” nhưng Đô đốc Ulysses S. Grant Sharp, Tư lệnh Mỹ tại Thái Bình Dương đã xác nhận với Bộ trưởng quốc phòng McNamara rằng các chiến hạm Hoa Kỳ đã thực sự bị tàu phóng lôi Bắc Việt tấn công vào đêm 4 tháng 8.
Đối với McNamara, việc có nhìn thấy các tàu chiến Bắc Việt hay không chẳng còn là điều cần thiết vì các công điện bắt được của Bắc VN với sự hư hại tuy nhẹ về phía chiến hạm Hoa Kỳ mấy ngày trước cũng đã đủ để làm bằng chứng.

 

[Ngao5]

3-8-1964 – Chủ tịch Hạ viện McCormack, Bộ trưởng Quốc phòng McMamara, Chủ tịch Tham mưu trưởng Liên quân Earle Wheeler, Ngoại trưởng Rusk thảo luận việc tàu Maddox bị tấn công hôm 2-8-1964

 

[Ngao5]

Sau khi tham khảo ý kiến các chuyên viên tại Nhà Trắng, McNamara điện thoại cho Đô đốc Sharp để thảo luận về các biện pháp trả đũa quân sự thích ứng.
Cuộc điện đàm chấm dứt lúc 6 giờ chiều ngày 4-8 (tức 6 giờ sáng ngày 5-8 giờ Việt nam).
Liền sau đó, lệnh báo động cho các tàu sân bay ngoài khơi Việt nam được ban hành.
Vào khoảng 7 giờ tối giờ Washington (tức 7 giờ sáng ngày 5-8 giờ Việt nam), Tổng thống Johnson thông báo cùng các lãnh tụ Quốc hội việc chiến hạm Hoa Kỳ bị tàu phóng lôi Bắc Việt tấn công lần thứ hai và cho biết Hoa Kỳ sẽ oanh tạc trả đũa. Sau đó, tổng thống Johnson chuẩn bị viết bài diễn văn để đọc trên đài truyền hình vào buổi tối.

 

[Ngao5]

Một trong những lý do khiến Tổng thống Johnson muốn hành động gấp rút mặc dù tin tức từ Vịnh Bắc bộ chưa được kiểm tra chính xác vì lúc đó đã gần tới ngày bầu cử. Tổng thống Johnson cần chứng tỏ uy tín trước quốc dân rằng ông là người biết đưa ra những quyết định đúng mức và đúng lúc. Đây cũng là một dịp tốt để Johnson gián tiếp trả lời những thách thức của đối thủ là Thượng nghị sĩ diều hâu Barry Goldwater và phe cực hữu của đảng Cộng hoà.
Trước đó, sáng ngày 4-8 (giờ Washington), Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã thông báo cho các đại sứ nước ngoài về các biến chuyển tại Vịnh Bắc Bộ và yêu cầu họ chuẩn bị tiếp nhận thêm những tin tức mới.
Đúng 10 giờ 43 tối (giờ Washington tức 10 giờ 43 sáng ngày 5-8 tại Vịnh Bắc bộ), các máy bay chiến đấu đầu tiên được phóng đi từ tầu sân bay Ticonderoga lên đường oanh tạc Bắc Việt. Tầu sân bay Constellation lúc đó đang trên đường từ Hồng Kông tới vị trí Yankee sẽ cho máy bay cất cánh phía sau.
Vào lúc 11 giờ 37 tối, Tổng thống Johnson lên đài truyền hình quốc gia thông báo cùng dân chúng Hoa Kỳ việc “Các chiến hạm Hoa Kỳ đã vô cớ bị tàu phóng lôi Bắc Việt tấn công” và “Lực lượng Hoa Kỳ không những sẽ tự bảo vệ chống lại các cuộc tấn công mà còn trả đũa đích đáng. Cuộc trả đũa này đã bắt đầu, vì vậy tôi cần thông báo với toàn thể quốc dân đồng bào đêm nay”

 

[Ngao5]

Vào lúc 11 giờ 37 tối, Tổng thống Johnson lên đài truyền hình quốc gia thông báo cùng dân chúng Hoa Kỳ việc “Các chiến hạm Hoa Kỳ đã vô cớ bị tàu phóng lôi Bắc Việt tấn công” và “Lực lượng Hoa Kỳ không những sẽ tự bảo vệ chống lại các cuộc tấn công mà còn trả đũa đích đáng. Cuộc trả đũa này đã bắt đầu, vì vậy tôi cần thông báo với toàn thể quốc dân đồng bào đêm nay”

 

[Ngao5]

5-8-1964 - 64 mày bay từ 2 tàu sân bay USS Ticonderoga và USS Constellation ném bom Hòn Gai, Lộc Chao, Quàng Khê, Phúc Lợi, và kho xăng dằu Vinh trong Chiến dịch "Pierce Arrow"

 

[Ngao5]

Tuy Tổng thống Johnson tuyên bố chỉ trả đũa giới hạn, nhưng cuộc oanh tạc được mệnh danh là Pierce Arrow đã bắt đầu bằng một đợt 64 máy bay xuất nhắm vào các căn cứ tàu chiến và cơ sở tiếp vận của Bắc Việt.
Dưới bầu trời u ám và trần mây thấp, 6 máy bay F-8 Crusader từ tàu sân bay Ticonderoga đã oanh tạc căn cứ hải quân Quảng Khê là mục tiêu xa nhất về phía nam - ngay phía trên vùng phi quân sự - vào lúc 1 giờ 15 chiều ngày 5-8 giờ Việt nam (lúc đó là 1 giờ 15 sáng giờ Washington). Mười phút sau, một toán máy bay khác cũng thuộc tầu sân bay Ticonderoga tấn công căn cứ hải quân Phúc Lợi xa hơn về phía Bắc. Toán máy bay này cũng bắn phá kho nhiên liệu tại thành phố Vinh, phá huỷ 8 bồn dầu và gây nhiều đám cháy với khói đen bốc cao hơn một km. Ba tiếng đồng hồ sau, 14 máy bay trở lại oanh tạc cùng mục tiêu, phá huỷ thêm 2 bồn dầu nữa.
Trong khi đó, các máy bay từ tàu sân bay Constellation cũng bắt đầu tham chiến. Vào hồi 3 giờ 45 chiều, 10 máy bay A-4 Skyhawk, 2 máy bay F-4 Phantom và 4 máy bay A-1 Skyraider thả bom, bắn phá cầu tàu và các tàu chiến Bắc Việt tại căn cứ Hòn Gai.
Toán máy bay này gặp phải hoả lực phòng không dữ dội. Pháo phòng không 37 ly và 57 ly đặt bố trí trên một ngọn đồi trông xuống cảng Hòn Gai. Xa hơn về phía nam, một đợt máy bay nữa cũng thuộc tầu sân bay Constellation tấn công căn cứ tàu chiến tại vùng cửa Lạch Chao (Sầm Sơn).

 

[Ngao5]

Tổng cộng, các máy bay Mỹ trong cuộc không kích Pierce Arrow đã đánh chìm hơn phân nửa (25 chiếc) số tàu chiến và phá huỷ khoảng 10% số nhiên liệu dự trữ của Bắc Việt.
Về phía Hoa Kỳ, có 2 máy bay bị bắn hạ và 2 chiếc khác bị hư hại.
Chiếc máy bay Skyraider của Đại uý Richard Sathr (quê Pamona, California) trúng đạn phòng không tại vùng Lạch Chao, phi công bị chết khi rơi xuống biển.
Một máy bay Skyhawk bị bắn hạ tại Hòn Gai, phi công là Trung uý Everett Alvarez (quê San Jose, California) nhẩy dù thoát hiểm rơi xuống Hoành Bồ, Quảng Ninh và bị Bắc VN bắt làm tù binh.
Như vậy, Trung uý Alvarez là phi công Hoa Kỳ đầu tiên bị Bắc VN giam giữ trong cuộc chiến tranh Việt nam. Sau đây là lời tường thuật của Trung uý Alvarez về chuyến bay tác của mình:
“Tôi là một trong những phi công đầu tiên được phóng đi từ tàu sân bay Constellation. Mục tiêu của tôi đã được chỉ định sẵn: đó là căn cứ tàu chiến thuộc vùng mỏ than Hòn Gai nằm về hướng đông bắc của Hà nội và bắc của cảng Hải phòng. Phi đội chúng tôi gồm 10 máy bay hướng về mục tiêu cách xa chừng 400 dặm. Chúng tôi hiện đang thực sự tham chiến! Đây là điều khó tin nhưng có thật. Mọi chuyện xảy ra quá đột ngột như một giấc mơ (Ghi chú: lúc đó tàu sân bay Constellation đang nghỉ bến ở Hồng Kông để thuỷ thủ đoàn tiêu khiển thì đột ngột có lệnh lập tức tới Vịnh Bắc bộ). Tôi cảm thấy hơi run. Khi tới mục tiêu, máy bay của chúng tôi bay qua để nhận dạng mục tiêu trước (identification pass), sau đó vòng trở lại để bắt đầu không kích. Tôi bay rất thấp là là ngọn cây với vận tốc chừng 500 knots. Đột nhiên, tôi cảm thấy máy bay không còn điều khiển được nữa: máy bay đã bị trúng đạn phòng không, bắt đầu bị cháy và rơi xuống đất. Biết chắc rằng nếu còn ở lại trên máy bay sẽ không thể nào sống được nên tôi bấm dù đào thoát. May mắn thay, dù mở và tôi không bị vướng vào những mỏm đá lởm chởm phía dưới”.
Dù của Trung uý Alvarett rơi xuống vùng biển tương đối cạn. Sau đó, anh bị bắt giữ và đưa tới gặp Thủ tướng Phạm Văn Đồng lúc đó đang nghỉ ở Bãi Cháy. Trung uý Alvarez bất đắc dĩ trở thành nổi tiếng vì là người đầu tiên trong số gần 600 phi công Hoa Kỳ bị Bắc VN cầm tù. Trung uý Alvarez sau đó bị giam tại Hoả Lò Hà nội, nơi các tù binh Mỹ gọi là Hanoi Hilton. Sau hiệp đinh ngưng bắn Paris, tháng 3-1973, Alvarez mới được trao trả.

 

[Ngao5]

Bức ảnh đầu tiên Trung uỷ Everett Alvarez do Lê Công Vượng chụp lúc 22 giờ ngày 5-8-1964

Lê Công Vượng (giữa), người chụp bức ảnh đàu tiên Trung uý phi công Everett Alvarez lúc 22 giờ ngày 5-8-1964

Trung uý Everett Alvarez, phi công Mỹ đầu tiên bị bắt ờ Bắc Việt Nam ngày 5-8-1964. Ảnh dựng lại để người Nhật quay phim tư liệu

 

[Ngao5]

Quốc hội Hoa Kỳ cấp "giấy phép chiến tranh ký sẵn" cho Tổng thống Johnson
Sau khi ra lệnh không kích trả đũa, Tổng thống Johnson lập tức yêu cầu Quốc hội Hoa Kỳ chấp thuận kế hoạch “Đông Nam Á”.
Thượng nghị sĩ Williams Fullbright là người bảo trợ cho kế hoạch. Mặc dầu kế hoạch này cho phép Tổng thống Johnson hầu như toàn quyền quyết định việc Hoa Kỳ tham chiến tại Đông Nam Á, nhưng đại đa số dân biểu và nghị sĩ Hoa Kỳ vẫn tán đồng.
Chỉ có nghị sĩ Wayne Morse của tiểu bang Oregon, người đã từng thuộc đảng Dân chủ cũng như Cộng hoà, yêu cầu được biết thêm chi tiết.
Trước đây, khi nghe phong thanh về các cuộc hành quân biệt kích trong kế hoạch OPLAN 34-A, nghị sĩ Morse đã chất vấn ngoại trưởng Dean Rusk và Bộ trưởng quốc phòng McNamara về sự liên hệ giữa các tàu chiến Hoa Kỳ và các cuộc hành quân biệt kích này. Ông McNamara trả lời rõ ràng: “Nếu thực sự đã có những cuộc hành quân biệt kích của Nam Việt nam thì hải quân Hoa Kỳ hoàn toàn không tham dự, dính líu hoặc hay biết gì về các hoạt động đó. Và đây là sự thực”.
Uỷ ban ngoại giao Thượng viện tranh luận khoảng 1 giờ 40 phút tranh luận rồi bỏ phiếu với kết quả hầu như mọi người đều chấp thuận, chỉ có nghị sĩ Morse phản đối. Tuy kế hoạch “Đông Nam Á” đã được Uỷ ban ngoại giao thông qua, nhưng sáng hôm sau, cuộc tranh luận còn tiếp tục. Nghị sĩ Morse vẫn muốn biết sự thật về kế hoạch OPLAN-34A và nghị sĩ Daniel Brewster của tiểu bang Maryland chất vấn nghị sĩ Fullbright xem Tổng thống Johnson có được quyền “đổ bộ một số lớn quân Mỹ lên Việt nam và Trung hoa” hay không. Nghị sĩ Fullbright trả lời: “Tôi không thấy điều này được ghi rõ nhưng bản kế hoạch không ngăn cấm chuyện đó”.