Hôm nay, khi đọc nhanh Dự thảo Luật, em thấy có mấy điểm có lẽ cũng nên báo cáo lại.
Thực sự em không đủ thời gian và kiến thức, kinh nghiệm đi sâu vào mảng này, tuy nhiên, do nó liên quan đến việc cởi bỏ rào cản cho 2 nhóm đối tượng chính của nội dung khuyến nghị/ nghiên cứu của em sao cho: (1) Các tổ nhóm cộng đồng có thể tham gia và các hoạt động tự quản đầu tư CSHT quy mô nhỏ, đơn giản cũng như mua sắm các con giống vật nuôi một cách tự chủ khi tiếp nhận hỗ trợ nhà nước; (2) Các doanh nghiệp/ hợp tác xã có thể tự quyết việc mua sắm vật tư cho Chuỗi sản xuất của họ khi tham gia hỗ trợ cộng đồng theo các chương trình phát triển KTXH của Nhà nước(ví dụ các Chương trình Mục tiêu quốc gia - CTMTQG).
Em thấy có mấy quan sát chính về Dự thảo Luật như sau:
- Chưa đặt được nền tảng chính sách/ môi trường tốt, minh bạch để thúc đẩy tính khuyến khích đổi mới của doanh nghiệp trong nước để tham gia đấu thầu. Còn quá nhiều rào cản (hình thức, thủ tục đấu thầu). Mối quan hệ giữa các điều kiện ưu đãi (điều 10) với cơ chế đấu thầu chưa logic (Điều 20-36);
- Trách nhiệm giải trình của Chủ đầu tư với việc không tuân thủ cơ chế đấu thầu không được đưa vào để giám sát và ràng buộc trách nhiệm. Các điều hầu hết là xét nét bên tham gia thầu mà không quy định rõ khi bên tổ chức đấu thầu không làm tròn các vai trò như quy định (công bố kế hoạch đấu thầu đúng tiến độ, nội dung công khai ..vv);
- Công cụ đấu thầu qua mạng được quy định nhiều nhưng sự tham gia giám sát và ràng buộc, quy trách nhiệm không được nói đầy đủ. Điều này, lại gây tác dụng ngược, tốn kém cho ngân sách mà không tăng được sự minh bạch;
- Dự thảo có nói đến việc xếp hạng đánh giá doanh nghiệp/ đơn vị tham gia đấu thầu: đây là một ý tưởng khá hay, tuy nhiên không tạo thành một hệ thống tham chiếu độc lập, nên việc đánh giá chỉ có giá trị, ý nghĩa sự vụ, không phải là một cơ sở dữ liệu đáng tin cậy để thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp chân chính, thực thụ;
- Đấu thầu nói nhiều cho vốn đầu tư chứ ít nói đến vốn sự nghiệp. Đây là mảng có sự tương tác với nhiều cộng đồng nhất. Phần này vỏn vẹn chỉ gói trong Điều 26. CÒn lại phần quy định để thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng, tổ nhóm cộng đồng vào đấu thầu/ tự quản thi công công trình hạ tầng nhỏ tại các vùng nông thôn khó khăn không được qua tâm rõ ràng. Ngay cả việc thúc đẩy giao trách nhiệm mua sắm cho cộng đồng cũng không được đặt ra/ quy định cụ thể để giúp tháo gỡ các điểm nghẽn lớn trong thực hiện Hỗ trợ sản xuất thuộc các Chương trình đầu tư Nhà nước hiện tại. Tôi cho rằng đây là điểm đáng tiếc nhất vì hiện tại Chính phủ đang tập trung sửa một loạt quy định tháo gỡ nút thắt đầu tư công tại các Chương trình MTQG;
- Ngoài ra, có thêm vài điểm liên quan đến các quy định cứng về mức vốn ấn định trong các hình thức đấu thầu: Về nguyên tắc điều này nên tránh vì nó là những yếu tố có tính chất thay đổi theo biến động của tình hình Kinh tế - Xã hội.
Đánh giá chung em vẫn thấy việc sửa chưa thực sự đi sâu vào vận dụng môi trường đấu thầu để thúc đẩy tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, tăng cường hiệu quả, chất lượng, tính tự chủ và động lực phát triển cho các thành phần kinh tế trong nước. Thời hạn cũng đã hết, em xin có vài nhời chia sẻ quan sát riêng của em khi đọc xong dự thảo Luật Đấu thầu. Trong thâm tâm em, Luật đấu thầu hay Luật doanh nghiệp hay Luật Hợp tác xã ... cũng cần luôn đặt tư duy phát triển nội lực lên làm đầu thì từ đó môi trường vận động cho các thành phần kinh tế mới thực sự có đột phá và thay đổi. Tất nhiên, em cũng đánh giá cao việc ghi nhận ý kiến nhiều bên vào quá trình xây dựng dự thảo Luật hiện tại và đã có sự tham gia mạnh của nhiều cơ quan/ cá nhân nghiên cứu cho nội dung này (ngoại trừ Luật đất đai – em không có nhiều thông tin lắm). Hy vọng, cơ quan thẩm tra, trong thời gian tới, tiếp tục có thêm ý kiến để cơ quan soạn thảo có nhiều cải thiện về Chất lượng làm Luật.
Kính các Cụ và chúc các Cụ ngủ ngon!
Làm luật là quan trọng nhưng cơ chế phân quyền, trách nhiệm, giám sát, năng lực thực hiện còn quan trọng hơn.
