Thì lại tòi ra cái chuyện thế này… các chuyên gia otofun suy ngẫm thử.
Good news: We might not need as many ventilators as we thought we might.
Bad news is that we did not know this earlier.
Một trong những điều được projected trong cái đại dịch này là số lượng bệnh nhân tăng đột biến sẽ dẫn đến sự thiếu hụt phòng chăm sóc tích cực, cụ thể là cái máy thở, và do đó tỉ lệ tử vong sẽ tăng đột biến. Thực tế đây có thể coi là nguyên nhân chính dẫn đến những biện pháp lockdown với hàng trăm triệu người đã mất việc, khả năng khủng hoảng toàn cầu gần như chắc chắn.
Tuy vậy bây giờ các bác sĩ trên tuyến đầu lại bắt đầu nhận thấy những dấu hiệu cái máy trợ thở (loại invasive) lại chưa chắc đã giúp bệnh nhân mà có khi còn có hại hơn. Tức là có khi ta không cần nhiều máy thở (again, loại invasive) làm gì. Đằng nào thì các nghiên cứu trong phạm vi nhỏ ở Mỹ, Ý và Vũ Hán đều chỉ ra là bệnh nhân Covid-19 on mechanical ventilators đa số đều chết (>80%).
Vắn tắt cái cách hiểu của mình về mấy cái máy trợ thở.
Loại noninvasive: Thủ thuật đơn giản, úp cái mặt nạ thở vào miệng để bơm oxy hay không khí vào, bệnh nhân tỉnh táo tự thở được.
Invasive/Mechanical ventilators: Luồn 1 cái ống xuống sâu trong phổi, đúng ở đoạn giữa 2 cuống phổi trái và phải. Cố định vị trí ống rồi bơm oxy vào đấy, hút CO2 ra. Bệnh nhân cần phải được gây mê ngủ. Loại này dùng cho những người phổi đã rất yếu, ko tự thở được... nồng độ oxy trong máu xuống đến mức nguy hiểm dẫn đến hỏng các cơ quan nội tạng khác. Đây theo mình hiểu chính là cái “máy thở” mà hay nói bị thiếu.
“Máy thở” này nó khó ko phải là làm, mà là extensive test để bảo đảm nó chạy ổn định vì bệnh nhân ở giai đoạn này ko tự thở được nữa.
ECMO: Cái này thì còn kinh nữa, đại khái là ko phải đưa trực tiếp oxygen vào phổi nữa mà vào thẳng máu, bằng cách hút máu ra, đưa máu tuần hoàn qua một cái bơm dạng như phổi nhân tạo rồi cho oxy vào đấy, rồi lại bơm thẳng vào tim.
Vấn đề là bây giờ các bác sĩ quan sát thấy triệu chứng của bệnh nhân Covid-19 là có nồng độ oxy trong máu thấp, nhưng phổi lại vẫn có vẻ hoạt động được. Thường thì ở bệnh nhân viêm phổi nặng nếu nồng độ oxy thấp tức là phổi đã tổn thương rất nặng, đằng này thì không... điều này gợi ý là kể cả với nồng độ oxy trong máu thấp thì vẫn có thể giúp phổi tự thở bằng biện pháp nhẹ nhàng hơn (noninvasive ventilator). Đây là trường hợp tương tự máy bay ở độ cao 30,000f tự dưng mất áp suất, oxy trong máu giảm nhưng phổi vẫn tốt, cho cái mặt nạ vào là lại ok.
Hơn nữa, bệnh nhân Covid-19, dưới ảnh hưởng của hệ miễn dịch tấn công virus, có nhiều dịch nhày màu vàng trong phổi. Dịch này cản trở oxy đến máu. Khi bệnh nhân càng nặng, tăng lượng khí oxy bơm vào phổi ko những ko đưa đc oxy đến máu mà lại tạo áp suất gây chấn thương thêm phổi.
Nói tóm lại là các nghiên cứu (đây là từ frontline healthcare workers, có bài báo chỉ đơn giản là cái thư của mấy bác sĩ gửi lên phân tích hiện tượng và có cái đồ thị độ 30 bệnh nhân) bước đầu cho thấy là ko nhất thiết phải đưa ống vào phổi bệnh nhân có biểu hiện nặng ngay. Lý luận của bác sĩ ở đây là để bảo đảm nếu bệnh nhân diễn biến xấu thì đã có ống đặt kịp thời, nhưng thực tế phần lớn bệnh nhân Covid-19 đều chết sau khi thở máy kiểu này...
Mặc dù vậy cái này nó có ưu điểm là tạo thành hệ kín. Khí CO2 được hút ra theo ống đi vào máy, ko tạo aerosol có chứa virus trong không khí gây lây nhiễm và do đó bớt nguy hiểm hơn cho bác sĩ. Tuy vậy, nó có thể ko giúp gì nhiều (phần lớn bệnh nhân Covid-19 mà phải dùng món này là chết) và có thể còn có hại. Vậy nên có cần phải lo thiếu nó?
Còn thêm một điều nữa là gần đây có một bài báo trên Medium đưa ra khả năng chúng ta đã chữa Covid-19 sai cách, tức là ko nên dùng mechanical ventilator. Bài này đọc rất hay và logic nhưng vì thông tin ko chính thống nên chỉ để link đây. Nôm na là virus nó ko tấn công phổi mà làm cho hemoglobin trong hồng cầu mất khả năng lấy oxy từ phổi và đưa đến các cơ quan khác, trong quá trình tấn công hồng cầu thì nó lại giải phóng các ion sắt sau đó dẫn đến oxy hoá và tổn thương phổi. Do đó triệu chứng khá phù hợp với quan sát của các bác sĩ ở trên (mất oxy trong máu nhưng phổi vẫn hoạt động).
web.archive.org
Chính thống hơn thì có bài này, chưa biết đang review ở đâu nhưng đăng online trên chemrxiv, nội dung tương tự. Nó cũng giải thích tại sao thuốc chữa sốt rét (chloroquine phosphate) có tác dụng chữa Covid-19. Bản chất là CP có thể bind vào cái protein của virus dùng để tấn công hemoglobin, nên vô hiệu hoá được nó... nói chung hiện tại vẫn là off-label use nhưng kết hợp với quan sát mới nhất về ventilator effectiveness thì có cơ sở khá rõ.
chemrxiv.org
Còn cái việc dùng ventilator có hiệu quả hay ko thì ở link này, là trang tin về y học rất uy tín của Mỹ và là đấu trường tranh cãi của nhiều giáo sư bác sĩ danh tiếng bậc nhất trên thế giới. Ở cái thời buổi nhốn nháo với machine learning đằng sau để feed cho bạn “cái mà bạn muốn đọc” thì uy tín của publication venue là rất quan trọng.
www.statnews.com
Nói chung chỉ muốn nói Covid-19 thực tế nó là một vấn đề mới, bác sĩ thực ra cũng rất hoang mang và thử nghiệm đủ thứ thôi chứ cũng biết đúng sai thế nào.
Tiền thì cả thế giới bơm phát ra đến cả chục ngàn tỉ $, GDP sinh ra đối trọng lại thì chưa biết cụ thể sẽ là cái gì. Có cái đám máy thở nhà nhà cùng làm thì giờ khéo lại vứt xó hết nếu như bác sĩ đúng kì này...
Good news: We might not need as many ventilators as we thought we might.
Bad news is that we did not know this earlier.
Một trong những điều được projected trong cái đại dịch này là số lượng bệnh nhân tăng đột biến sẽ dẫn đến sự thiếu hụt phòng chăm sóc tích cực, cụ thể là cái máy thở, và do đó tỉ lệ tử vong sẽ tăng đột biến. Thực tế đây có thể coi là nguyên nhân chính dẫn đến những biện pháp lockdown với hàng trăm triệu người đã mất việc, khả năng khủng hoảng toàn cầu gần như chắc chắn.
Tuy vậy bây giờ các bác sĩ trên tuyến đầu lại bắt đầu nhận thấy những dấu hiệu cái máy trợ thở (loại invasive) lại chưa chắc đã giúp bệnh nhân mà có khi còn có hại hơn. Tức là có khi ta không cần nhiều máy thở (again, loại invasive) làm gì. Đằng nào thì các nghiên cứu trong phạm vi nhỏ ở Mỹ, Ý và Vũ Hán đều chỉ ra là bệnh nhân Covid-19 on mechanical ventilators đa số đều chết (>80%).
Vắn tắt cái cách hiểu của mình về mấy cái máy trợ thở.
Loại noninvasive: Thủ thuật đơn giản, úp cái mặt nạ thở vào miệng để bơm oxy hay không khí vào, bệnh nhân tỉnh táo tự thở được.
Invasive/Mechanical ventilators: Luồn 1 cái ống xuống sâu trong phổi, đúng ở đoạn giữa 2 cuống phổi trái và phải. Cố định vị trí ống rồi bơm oxy vào đấy, hút CO2 ra. Bệnh nhân cần phải được gây mê ngủ. Loại này dùng cho những người phổi đã rất yếu, ko tự thở được... nồng độ oxy trong máu xuống đến mức nguy hiểm dẫn đến hỏng các cơ quan nội tạng khác. Đây theo mình hiểu chính là cái “máy thở” mà hay nói bị thiếu.
“Máy thở” này nó khó ko phải là làm, mà là extensive test để bảo đảm nó chạy ổn định vì bệnh nhân ở giai đoạn này ko tự thở được nữa.
ECMO: Cái này thì còn kinh nữa, đại khái là ko phải đưa trực tiếp oxygen vào phổi nữa mà vào thẳng máu, bằng cách hút máu ra, đưa máu tuần hoàn qua một cái bơm dạng như phổi nhân tạo rồi cho oxy vào đấy, rồi lại bơm thẳng vào tim.
Vấn đề là bây giờ các bác sĩ quan sát thấy triệu chứng của bệnh nhân Covid-19 là có nồng độ oxy trong máu thấp, nhưng phổi lại vẫn có vẻ hoạt động được. Thường thì ở bệnh nhân viêm phổi nặng nếu nồng độ oxy thấp tức là phổi đã tổn thương rất nặng, đằng này thì không... điều này gợi ý là kể cả với nồng độ oxy trong máu thấp thì vẫn có thể giúp phổi tự thở bằng biện pháp nhẹ nhàng hơn (noninvasive ventilator). Đây là trường hợp tương tự máy bay ở độ cao 30,000f tự dưng mất áp suất, oxy trong máu giảm nhưng phổi vẫn tốt, cho cái mặt nạ vào là lại ok.
Hơn nữa, bệnh nhân Covid-19, dưới ảnh hưởng của hệ miễn dịch tấn công virus, có nhiều dịch nhày màu vàng trong phổi. Dịch này cản trở oxy đến máu. Khi bệnh nhân càng nặng, tăng lượng khí oxy bơm vào phổi ko những ko đưa đc oxy đến máu mà lại tạo áp suất gây chấn thương thêm phổi.
Nói tóm lại là các nghiên cứu (đây là từ frontline healthcare workers, có bài báo chỉ đơn giản là cái thư của mấy bác sĩ gửi lên phân tích hiện tượng và có cái đồ thị độ 30 bệnh nhân) bước đầu cho thấy là ko nhất thiết phải đưa ống vào phổi bệnh nhân có biểu hiện nặng ngay. Lý luận của bác sĩ ở đây là để bảo đảm nếu bệnh nhân diễn biến xấu thì đã có ống đặt kịp thời, nhưng thực tế phần lớn bệnh nhân Covid-19 đều chết sau khi thở máy kiểu này...
Mặc dù vậy cái này nó có ưu điểm là tạo thành hệ kín. Khí CO2 được hút ra theo ống đi vào máy, ko tạo aerosol có chứa virus trong không khí gây lây nhiễm và do đó bớt nguy hiểm hơn cho bác sĩ. Tuy vậy, nó có thể ko giúp gì nhiều (phần lớn bệnh nhân Covid-19 mà phải dùng món này là chết) và có thể còn có hại. Vậy nên có cần phải lo thiếu nó?
Còn thêm một điều nữa là gần đây có một bài báo trên Medium đưa ra khả năng chúng ta đã chữa Covid-19 sai cách, tức là ko nên dùng mechanical ventilator. Bài này đọc rất hay và logic nhưng vì thông tin ko chính thống nên chỉ để link đây. Nôm na là virus nó ko tấn công phổi mà làm cho hemoglobin trong hồng cầu mất khả năng lấy oxy từ phổi và đưa đến các cơ quan khác, trong quá trình tấn công hồng cầu thì nó lại giải phóng các ion sắt sau đó dẫn đến oxy hoá và tổn thương phổi. Do đó triệu chứng khá phù hợp với quan sát của các bác sĩ ở trên (mất oxy trong máu nhưng phổi vẫn hoạt động).
Covid-19 had us all fooled, but now we might have finally found its secret.
In the last 3–5 days, a mountain of anecdotal evidence has come out of NYC, Italy, Spain, etc. about COVID-19 and characteristics of…
web.archive.org
Chính thống hơn thì có bài này, chưa biết đang review ở đâu nhưng đăng online trên chemrxiv, nội dung tương tự. Nó cũng giải thích tại sao thuốc chữa sốt rét (chloroquine phosphate) có tác dụng chữa Covid-19. Bản chất là CP có thể bind vào cái protein của virus dùng để tấn công hemoglobin, nên vô hiệu hoá được nó... nói chung hiện tại vẫn là off-label use nhưng kết hợp với quan sát mới nhất về ventilator effectiveness thì có cơ sở khá rõ.
COVID-19:Attacks the 1-Beta Chain of Hemoglobin and Captures the Porphyrin to Inhibit Human Heme Metabolism
The novel coronavirus pneumonia (COVID-19) is an infectious acute respiratory caused by the novel coronavirus. The virus is the positive-strand RNA one with high homology to bat coronavirus. The pathogenic mechanism of the new coronavirus is still unclear, which is a significant obstacle to the...
chemrxiv.org
Còn cái việc dùng ventilator có hiệu quả hay ko thì ở link này, là trang tin về y học rất uy tín của Mỹ và là đấu trường tranh cãi của nhiều giáo sư bác sĩ danh tiếng bậc nhất trên thế giới. Ở cái thời buổi nhốn nháo với machine learning đằng sau để feed cho bạn “cái mà bạn muốn đọc” thì uy tín của publication venue là rất quan trọng.
With ventilators running out, doctors say the machines are overused for Covid-19
Critical care physicians are questioning the wide use of ventilators for #Covid19, saying that a large number of patients could instead be treated with less intensive respiratory support.
www.statnews.com
Nói chung chỉ muốn nói Covid-19 thực tế nó là một vấn đề mới, bác sĩ thực ra cũng rất hoang mang và thử nghiệm đủ thứ thôi chứ cũng biết đúng sai thế nào.
Tiền thì cả thế giới bơm phát ra đến cả chục ngàn tỉ $, GDP sinh ra đối trọng lại thì chưa biết cụ thể sẽ là cái gì. Có cái đám máy thở nhà nhà cùng làm thì giờ khéo lại vứt xó hết nếu như bác sĩ đúng kì này...
Chỉnh sửa cuối:
