1.Khái quát :
Xe tăng xuất hiện lần đầu tiên trên chiến trường là vào ngày 15/9/1916,vào năm thứ 3 của cuộc thế chiến I, phe sử dụng là Anh ( 49 chiếc) , trong trận ra mắt này chỉ cần vài giờ ( từ sang sớm đến 10h sang) quân Anh đã chiếm lĩnh trận địa phòng ngự có chiều sâu 5km của quân Đức dọc sông Sein (Xen) trên đất Pháp…….
……Đến thế chiến II, trên chiến trường châu Âu các nước tham chiến đều muốn đè bẹp đối phương bằng tank , trận đấu tank nổi tiếng thời đó là trận Kurk…..Hồi Gulf War I, Iraq dùng khoảng 5.600 tank.
2. Vài vấn đề liên quan tới bánh xích và dây xích:
-Vì sao tank có hai vòng bánh xích sắt vừa to và rộng, vì sao tank chạy được trên mặt đất sình lầy, cơ cấu xích:
-Tank nặng vài chục tấn , thấy cồng kềnh vậy nhưng lại chạy rất nhanh, các tank hiện đại có speed tối đa tới 70km/h, tốc độ trung bình khi chạy trên đị hình nền đất cứng nông thôn cũng khoảng 30-55km/h. Sức cơ dộng của tank là nhờ vào động cơ diesel tăng áp hay turbine khí , các cơ cấu treo và truyền động. Bộ bánh xích tank gồm:
-Bánh chủ động (Main wheel)
-Bánh chịu tải (Road wheel)
-Bánh chuyển hướng (Drive wheel)
-Bánh đỡ xích(Track return roller)
-Tác dụng của hệ thống bánh xích là làm bệ đỡ cho tank, đẩy tank chạy. Vòng xích( dây xích) là phần tiếp xúc trực tiếp với mặt đất. Thông thường nó có bề ngang xê xích trong khoảng 500mm, bề ngang của dây xích to làm cho áp lực trung bình của tank lên mặt đất giảm..Thông thường tổng diện tích tiếp xúc của dây xích với mặt đất là 3-4m2 ( rông hơn nhiều so với so với bánh xe hơi (ô-tô). Áp lực của bánh xích tank lên mặt đất không lớn, ( tank T80U, nặng khoảng 46 tấn nhụng áp lực bánh xích chỉ có 0.925kg/cm2, tank M1A1 63 tấn có áp lực bánh xích 13.8pound/inch vuông tức khoảng 2.44kg/cm2), áp lực này thấp hơn áp lực lên mặt đất của xe tải hạng trung do vậy mà tank co thể chạy nhanh trên vùng đất sình lầy, còn xe tải tuy nhẹ hơn tank nhiều nhưng do diện tích tiếp đất của bánh là nhỏ nên áp lực trở nên lớn nên thường hay bị mắc lầy. Về mặt lý thuyết thì thiết bị vận hành bánh xích của tank là vượt mọi loại đường, nhưng trong thực tế thì kiểu ruộng sình như ruộng lúa nước thì ….thua
- Nằm trong vòng dây xích có các bánh sắt kích thước khác nhau, chúng có vị trí và chức năng khác nhau.
Bánh chủ động (Main Wheel): Thông qua sự ăn khớp ( sprocket) giữa bánh răng và dây xích để truyền động lực từ động cơ sang dây xích làm cho xe tăng chuyển động, bánh này nằm ở vị trí sau chót đuôi xe.
Bánh chuyển hướng( Drive wheel): Đây là một bánh răng bị động nằm vị trí đầu tiên tính từ phía trước , có tác dụng xác định phương hướng của xích, nó còn có tác dụng chỉnh cho dây xích căng hay chùng
Bánh đỡ xích (track return roller): Nằm ở vị trí cao nhất tính từ duới mặt đất trở lên, nó có tác dụng nâng đỡ phần trên vòng dây xích, giảm bớt sự lắc động của xích( T-72 có 3 ku này), nhưng không phải ku tank nào cũng có bánh đỡ, tank hạng nặng không có nó .
Bánh chịu tải ( road wheel): Thằng ku này cực nhất gánh gần như toàn bộ trọng luợng tank và đồng thời làm cho tank di động theo vòng dây xích. Mỗi một bên tank có có ít nhất 5 ku này(T-54/55), thông thường là 6(T-72/80/90), thậm chí 7 ( ku M1A1). Bánh chịu tải được bố trí nhiều nhằm mục đích gỉam sức nặng phải gánh trên mỗi chiếc , áp lực lên mặt đất được dàn đều.
Tóm lại mỗi ku bánh xe to nhỏ khác nhau đều có tác dụng riêng và vô cùng quan trọng đối vói sự cơ động của tank.
Mắc xích đơn/ đôi,có/ không có bọc cao su : ( single/double- pin tracks, with/without rubber bushed):
-Loại tank xưa nhất mà tôi được biết có mắc xích đôi là loại tank hạng nhẹ M5 Stuart của Mỹ, còn loại bánh chịu tải có bọc cao su luôn thì hình như là M-41 là chiếc đầu tiên cũng của Mỹ (ai biếi rõ hơn xin bổ sung). Bánh chịu tải bọc cao su thì nhằm mục đích cho nó trơn tru chay êm , ít phát ra tiếng ồn do ma sát với xích khi di chuyển.
-Mắc xích đơn(single -pin track): Ta nói nôm na là cái mắc xích đó nó chỉ có liên kết dọc với các mắc khác tạo thành vòng xích, cấu tạo mắc xích là một miềng thép (spacer) mắc liên tiếp nhau theo bởi hai trục sắt, các trục sắt của hai mắc xích liên tiếp nhau được cố định với nhau bằng chốt tán
-Mắc xích đôi(Double-pin track): Ngoài việc liên kết dọc, mỗi mắc xích còn mắc vào một mắc xích khác y hệt nó theo chiều ngang, mục đích của mắc xích đôi là tăng diện tích tiếp xúc của vòng xích lên mặt đất, giảm áp lực đè lên mặt đất nên tank có khả năng cơ động cao..Xem hình minh hoạ:
