[Funland] Nguồn gốc người Việt

[Minhnd]

Em thấy có cụ toán học rất siêu, dùng phương trình toán học để tìm ra vị trí máy bay rơi. Cụ ý cũng nghiên cứu rất nhiều về nguồn gốc người Việt, em đọc thấy khác hẳn các quan điểm trước đây, các cụ cùng thảo luận nhé.

Link facebook của cụ ý đây:

https://www.facebook.com/nguyenleanh2007/posts/10221351588756503

Tổ tiên của chúng ta đến từ đâu?

Dòng di cư người tiền sử từ hơn 20 nghìn năm về trước đã sống ở vùng ven biển Việt Nam nơi cửa sông Cửu Long và sông Hồng. Khi nước biển dâng họ di cư sâu vào đồng bằng Bắc Bộ, họ là tổ tiên trực tiếp của chúng ta.

DNA là phần mã lệnh chứa thông tin để tạo ra cơ thể sống. Trong tế bào thì DNA có trong nhân và ngoài nhân. DNA trong nhân được gọi là các nhiễm sắc thể. Ở người, DNA chia thành 23 cặp đôi, trong mỗi một cặp thì một nhận được từ Cha và một nhận được từ mẹ. Các DNA ở ngoài nhân được gọi là mtDNA. Do mtDNA không ở trong nhân nên chúng chỉ được di truyền từ mẹ sang con. mtDAN thực hiện chuyển đổi năng lượng hóa học từ chất dinh dưỡng trong cơ thể thành một dạng năng lượng mà tế bào có thể sử dụng được.

Người ta phân tích sự giống nhau giữa các biến thể mtDAN để tìm ra cây phả hệ theo dòng mẹ. Các nghiên cứu này dẫn đến kết luận về sự tồn tại của một bà mẹ lý thuyết Eve ty thể là tổ mẫu của tất cả mọi người hiện nay trên thế giới. Eve ty thể ở vị trí gốc của phả hệ dòng mẹ là một nhánh của cây phả hệ sống tại châu Phi vào cỡ 100-200 nghìn năm về trước.

Trong mỗi một trong số 23 cặp nhiễm sắc thể thì một nhiễm sắc thể là từ Cha và một là từ Mẹ. Các phần gen của nhiễm sắc thể của Cha có thể tráo cho các gen của nhiễm sắc thể Mẹ và ngược lại để tạo thành một cặp nhiễm sắc thể DNA mới. Tuy nhiên, nếu là cá thể đực thì trong số 23 cặp nhiễm sắc thể có một cặp nhiễm sắc thể mang giới tính. Nó được ký hiệu là XY. Trong cặp này Y là của Cha và X là của Mẹ, và Y không hoàn toàn đối xứng vị trí với X. Vùng này không tái tổ hợp trên nhiễm sắc thể Y (NRY), gọi là các nhóm đơn bội Y-ADN, là các mã di truyền chỉ truyền theo dòng đực. Người ta phân tích sự giống nhau giữa các biến thể Y-ADN để truy tìm được phả hệ theo bố của cá thể đực. Cây phả hệ dẫn đến kết luận về một ông bố Adam lý thuyết nhiễm sắc thể Y, tổ phụ gần nhất của tất cả nam giới hiện nay trên thế giới, sống vào cỡ 100 đến 300 Ka BP tại châu Phi.

So sánh cây phả hệ theo Y (NRY) và theo mtDAN chúng ta thấy sự phân tách dòng di cư từ khoảng 50 nghìn năm về trước ở vùng Đông Bắc Ấn Độ. Một nhánh đi về phía lục địa Úc men theo bờ biển Ấn Độ Dương -- họ là người Nam Đảo; một nhánh di cư về Bắc Lào và tới vùng bờ biển Việt Nam và toàn bộ Đông Dương -- họ là người Nam Á.

Phần đất phía nam Việt Nam mãi tới thế kỷ thứ 3 trước Công Nguyên người Chiêm Thành gốc Nam Đảo mới tới.

Tiếng Việt Nam thuộc ngữ hệ Nam Á, bắt nguồn từ Munda (Môn). Ngày nay chỉ còn có Việt Nam và Campuchia thuộc ngữ hệ này. Cư dân Lào đã bi người Thái đến đồng hóa, và ngày nay họ nói tiếng Thai - Tày

Cây phả hệ Gen tương tích với cây tiến hóa ngôn ngữ và với dòng các di chỉ khảo cổ bắc Lào và phần phía Nam châu Á. Điều này cho thấy dòng người tiền sử di cư theo chân cao nguyên Thanh Tạng đã tới bờ biển Việt Nam từ hơn 30 nghìn năm về trước.

Các di chỉ khảo cổ về nền văn hóa Đông Sơn và Soi Nhụ ở Việt Nam chứng tỏ sự di cư liên tục của dòng người tiền sử này đi về phía biển Việt Nam.

Như vậy khoảng 30 nghìn năm về trước dòng người di cư từ Trung Á theo con đường chân cao nguyên Thanh Tạng (phía bắc Ấn Độ) đã qua Bắc Lào tời được vùng ven biển Việt Nam. Khi xưa mực nước biển thấp hơn hiện nay 120m, đất liền kéo dài ra tới gần quần đảo Hoàng Sa. Sông Hồng, sông Cửu Long và các hệ thống sông miền Trung mỗi năm đổ ra biển 1000 tỷ mét khối nước ngọt có phù sa. Cửa sông là nơi có sinh khối lớn, nơi có nước ngọt, có muối và có nhiều đồ ăn như tôm cua, hải sản và các loại cây ăn quả thuộc họ sung vả. Chính vì thế người tiền sử sinh sống ở nơi đây với số lượng lớn. 20 nghìn năm về trước, khi mực nước biển dâng cư dân Hạ Long và Cửu Long di cư vào vùng cao hơn. Ở Hạ Long, cư dân di về phía bắc dãy Đông Triều là Bách Việt, di về phía nam dãy Đông Triều vào đồng bằng Bắc Độ là cư dân Sông Hồng. Nước biển tiếp tục dâng vào tới tận Phú Thọ. Khoảng 6 nghìn năm về trước mực nước biển giữ nguyên như hiện nay, biến đồng bằng Bắc Bộ ngày nay thành vịnh biển nông. Trong suốt 6 nghìn năm qua, phù sa các con sông ở đồng bằng Bắc Bộ đã bồi đắp vịnh nông thành đồng bằng mới, vùi lấp đồng bằng cũ dưới lớp đất sâu vài chục mét. Người tiền sử Hạ Long dạt vào các vùng núi cao là người Mường, phần người di cư ngược trở ra vùng đất mới bồi là người Kinh. Cư dân ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ lúc nào cũng có và đông đúc. Các nhóm nhỏ dân Bách Việt di cư tới bị đồng hóa văn hóa. Họ là những người có cùng Gen với cư dân Sông Hồng và do bị đồng hóa văn hóa mà họ là người Kinh. Khi nói tới dân tộc tức là nói tới một cộng đồng dân cư có chung một cơ hội sống, tức là nói tới số đông, nói tới văn hóa. Như thế tổ tiên trực tiếp của người Kinh là cộng đồng dân cư sinh sống liên tục ở vùng đồng bằng Bắc Bộ từ hơn 20 nghìn năm về trước.

Do ở phía Bắc Lào luôn có một nhóm người thiểu số có cùng hệ gen với cư dân Sông Hồng mà không thể sử dụng công nghệ DNA để khẳng định họ là tổ tiên của dân tộc Kinh ở Việt Nam hiện nay. Những nhóm người thiểu số nói trên hòa nhập với Bách Việt và trở thành một cộng đồng Bách Việt. Theo thời gian có thể vẫn có các nhóm nhỏ người Bách Việt di cư tới vùng đồng bằng sông Hồng. Tuy nhiên họ không phải là tổ tiên của người Kinh -- tức tổ tiên của chúng ta.

Khoảng 3000 năm về trước, Bách Việt bước vào thời kỳ chiếm hữu Nô Lệ, nhưng cư dân Sông Hồng thì không. Sự thay đổi phương thức sản xuất khiến cho xã hội phương Bắc phát triển hơn. Ở đó có chữ viết, có thương mại, và xã hội được xây dựng trên nền tảng luật pháp. Cũng chính vì lý do đó mà hầu hết các triều đại vua chúa trong lịch sử Việt Nam: Lý, Lê, Ngô, Trần,... đều có nguồn gốc là những người di cư ngược từ Phương Bắc về. Người dân luôn xu thế nhận họ cùng với họ vua nên hầu hết họ của người Kinh chỉ quẩn quanh vài họ chính.

Tất cả các dân tộc thiểu số di cư tự nhiên tới vùng núi phía Bắc Việt Nam vào khoảng sau thế kỷ thứ 7, tức cách ngày nay 1300 năm. Khi ấy ở đồng bằng Bắc bộ đã có cư dân Sông Hồng sinh sống.

Như vậy dân tộc chúng ta là một dân tộc thống nhất có văn hóa và lãnh thổ được kế thừa liên tục từ hơn 20 nghìn năm qua.

Tất cả các truyền thuyết về Lạc Long Quân với hồ Động Đình, Hùng Vương, Thục Phán An Dương Vương,... là của Bách Việt, và mới chỉ được đưa vào Đại Việt Sử Ký vào sau thế kỷ 14. Người viết sử đã để chúng trong phần ngoại sử, tức chỉ là các câu chuyện ngoài lề không phải là chính sử. Ngày nay Bách Việt đã bị Hán hóa hoàn toàn và các truyền thuyết ngoại sử đó cũng chỉ còn rơi rớt lại ở Việt Nam. Một phần văn hóa phi vật thể Bách Việt nói trên được vật thể hóa dưới dạng các di tích lịch sử như đền Hùng. Các truyền thuyết ngoại sử vẫn là phần văn hóa phi vật thể có giá trị, tuy nhiên không nên coi đó là bằng chứng về tổ tiên người Việt là bắt nguồn từ Bách Việt ở vùng hồ Động Đình của Trung Quốc. Chúng Ta và Bách Việt chỉ chung nhau chữ Việt, còn lại là các dân tộc khác nhau từ 10 nghìn năm về trước.

Trên thực tế văn hóa Kinh là sự giao thoa của tất cả các bản sắc văn hóa từ tất cả cộng đồng các dân tộc cùng sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam hiện nay.

Theo khảo cổ ở di tích núi Đọ ((Thanh Hoá) thì đã có người sống ở đấy cách đây 300-400k năm rồi. Sao lại bảo tộc người đến nước ta đầu tiên chỉ vào 30k năm?

NÚI ĐỌ - DI CHỈ ĐỒ ĐÁ CŨ CỦA NGƯỜI NGUYÊN THỦY -

thieuhoa.thanhhoa.gov.vn

 

[XSim]

Theo khảo cổ ở di tích núi Đọ ((Thanh Hoá) thì đã có người sống ở đấy cách đây 300-400k năm rồi. Sao lại bảo tộc người đến nước ta đầu tiên chỉ vào 30k năm?

NÚI ĐỌ - DI CHỈ ĐỒ ĐÁ CŨ CỦA NGƯỜI NGUYÊN THỦY -

thieuhoa.thanhhoa.gov.vn

300k năm trước thì là loài người khác Homo erectus, không phải tổ tiên người hiện đại ngày nay Homo Sapiens. Người hiện đại mới xuất hiện ở Đông Phi khoảng 200k năm trước, Đông Á thì di tích sớm nhất là ở một hang động Quảng Đông TQ có niên đại 60-120k năm. VN có di tích người thuộc văn hóa Hoà Bình niên đại 30-40k năm thôi.

Homo erectus – Wikipedia tiếng Việt

vi.m.wikipedia.org

 

[Apache01]

Tiếng Thượng Hải giống hơn nhá
Tiếng Quảng Đông cũng có nhiều từ giống nhưng toàn từ ghép thời phong kiến mới xuất hiện thôi
Tất nhiên là thành Phiên Ngung tức Quảng Châu ngày nay là thủ đô của nước Nam Việt thời Triệu Đà thì Quảng Đông rất gần với đồng bằng Bắc Bộ rồi
Thời Hai Bà Trưng nổi dậy thì bọn Quảng Châu cũng nổi dậy theo luôn mà
Còn tiếng Hán thời đó giống tiếng Quảng Đông thì không có đâu. Toàn mấy thằng trên mạng luyên thuyên thôi. Thành Trường An thủ đô nhà Tần, nhà Hán, và nhà Đường vẫn nằm ở Tây An, Thiểm Tây. Dân ở đó không nói tiếng Quảng Đông. Ngày nay dân tộc thiểu số ở Tây An, thiểm Tây là người Hồi chứ không có dân tộc thiểu số nào nói tiếng Quảng ở đó cả

Cụ có thể tự tìm các bài viết trên mạng so sánh giữa Cantonese (tiếng Quảng), Mandarin (tiếng Quan thoại - khá gần với tiếng phổ thông) với Middle Chinese (gần với tiếng Hán thời nhà Đường).

 

[bing-bing]

Bài dài quá đọc mỗi câu cuối :v

 

[XSim]

Tiếng Việt thì khác hẳn tiếng Hán hay tiếng Anh, Pháp ở cái thứ tự tính từ, danh từ.

Tiếng Việt thì danh từ trước, ví dụ người tốt

Hán thì tính từ trước: hảo hán, hảo nhân

Tiếng Anh thì cũng thế good man

Cái này mới là cái lõi trong tư duy ngôn ngữ rất khó thay đổi dù có học, mượn thêm bao nhiêu từ nước ngoài.

Thế nên trong cây phả hệ ngôn ngữ thì tiếng Việt rất xa tiếng Hán.

 

[xegiacmo]

Cố mà chăm chỉ làm ăn, kiếm tiền giúp vợ nuôi con, trước mắt có ít tiền biếu bố mẹ nhân dịp Tết đến xuân về.... Tỉnh táo lại đi đừng "Ăn mày dĩ vãng"

Đói ăn thì lo kiếm tiền đi .

 

[Apache01]

Tiếng Việt thì khác hẳn tiếng Hán hay tiếng Anh, Pháp ở cái thứ tự tính từ, danh từ.

Tiếng Việt thì danh từ trước, ví dụ người tốt

Hán thì tính từ trước: hảo hán, hảo nhân

Tiếng Anh thì cũng thế good man

Cái này mới là cái lõi trong tư duy ngôn ngữ rất khó thay đổi dù có học, mượn thêm bao nhiêu từ nước ngoài.

Thế nên trong cây phả hệ ngôn ngữ thì tiếng Việt rất xa tiếng Hán.

Cái này người ta gọi là pre-positive adjectives (tính từ trước danh từ) và post-positive adjectives (tính từ sau danh từ). Tiếng Việt thì dạng phổ biến là post-positive adjectives, nó giống với tiếng Tây Ban Nhà, Bồ Đào Nha, Ý, Pháp, Ả rập...

 

[XSim]

Cái này người ta gọi là pre-positive adjectives (tính từ trước danh từ) và post-positive adjectives (tính từ sau danh từ). Tiếng Việt thì dạng phổ biến là post-positive adjectives, nó giống với tiếng Tây Ban Nhà, Bồ Đào Nha, Ý, Pháp, Ả rập...

Tiếng Pháp, TBN, Ý em thấy họ dùng cả hai dạng thức, đều phổ biến cả. Có mỗi tiếng Việt là chỉ có một kiểu tính từ đứng sau, nó hình thành cách tư duy luôn rồi. Tiếng Hán thì ngược lại, chỉ có mỗi dạng thức prepositive adjectives thì phải.

 

[Apache01]

Tiếng Pháp, TBN, Ý em thấy họ dùng cả hai dạng thức, đều phổ biến cả. Có mỗi tiếng Việt là chỉ có một kiểu tính từ đứng sau, nó hình thành cách tư duy luôn rồi. Tiếng Hán thì ngược lại, chỉ có mỗi dạng thức prepositive adjectives thì phải.

Mặc dù tiếng Việt có một số lượng lớn (hơn 50%) từ vựng có gốc từ tiếng Hán nhưng các nhà ngôn ngữ xếp hai thứ tiếng này thuộc hai hệ riêng biệt hoàn toàn, chả dính dáng gì tới nhau. Theo đó có thể xem tiếng Việt là "anh em ruột" với tiếng Mường, xa hơn một chút là tiếng Chứt, Rục, Khmer.

 

[danleduc]

Em nói nhỏ các cụ nhé, các cụ nhớ giữ bí mật nhé, đừng nói cho ai biết....Người Việt có nguồn gốc từ 1 loài linh trưởng / vượn người ở châu Phi đấy, ông Darwin tiết lộ bí mật này, tình cờ em biết được.

 

[XSim]

Em vừa google qua thì cả tiếng Việt (Mường), Khmer và Thái đều có quy tắc tính từ bổ trợ đứng sau danh từ, rất khác với Hán ngữ.

Theo họ ngôn ngữ thì Việt, Thái và Trung thuộc ba hệ ngôn ngữ khác nhau:
+ Việt: Austroasiatic (Nam Á)
+ Thái: Tai-Kadai
+ Trung: Sino-Tibet (Hán - Tạng)

 

[hd-vt]

Em nói nhỏ các cụ nhé, các cụ nhớ giữ bí mật nhé, đừng nói cho ai biết....Người Việt có nguồn gốc từ 1 loài linh trưởng / vượn người ở châu Phi đấy, ông Darwin tiết lộ bí mật này, tình cờ em biết được.

Xời, quá thường. Trong ngày, em có nhiều trò khỉ, lạ gì. Em nói em thôi nhé, bản sắc khó giời ôi.

 

[cha biet chi]

Vĩ mô quá em để tết đọc.

 

[jobber]

Theo các học giả tây lông sau khi chiếm được VN thì tiếng Việt thuộc hệ Mon Khmer mặc dù đa số từ tiếng Việt có gốc Hán. Có cụ nào học tiếng Cam cho e hỏi ngữ pháp có giống tiếng Việt ko dù e nghe người Cam nói chuyện với nhau nhiều rất khác tiếng Việt, thậm chí là nghe rất chối.

 

[XSim]

Theo các học giả tây lông sau khi chiếm được VN thì tiếng Việt thuộc hệ Mon Khmer mặc dù đa số từ tiếng Việt có gốc Hán. Có cụ nào học tiếng Cam cho e hỏi ngữ pháp có giống tiếng Việt ko dù e nghe người Cam nói chuyện với nhau nhiều rất khác tiếng Việt, thậm chí là nghe rất chối.

Trên wiki thì thông tin giải thích tại sao tiếng Việt nghe khác Cam là vì Việt ảnh hưởng tư Nam Trung Hoa trong khi Cam ảnh hưởng bởi tiếng Phạn

The Austroasiatic languages are further characterized as having unusually large vowel inventories and employing some sort of register contrast, either between modal (normal) voice and breathy (lax) voice or between modal voice and creaky voice.[10] Languages in the Pearic branch and some in the Vietic branch can have a three- or even four-way voicing contrast.

However, some Austroasiatic languages have lost the register contrast by evolving more diphthongs or in a few cases, such as Vietnamese, tonogenesis. Vietnamese has been so heavily influenced by Chinese that its original Austroasiatic phonological quality is obscured and now resembles that of South Chinese languages, whereas Khmer, which had more influence from Sanskrit, has retained a more typically Austroasiatic structure.

 

[Tứ Vô Lượng]

Tiếng Thượng Hải giống hơn nhá
Tiếng Quảng Đông cũng có nhiều từ giống nhưng toàn từ ghép thời phong kiến mới xuất hiện thôi
Tất nhiên là thành Phiên Ngung tức Quảng Châu ngày nay là thủ đô của nước Nam Việt thời Triệu Đà thì Quảng Đông rất gần với đồng bằng Bắc Bộ rồi
Thời Hai Bà Trưng nổi dậy thì bọn Quảng Châu cũng nổi dậy theo luôn mà
Còn tiếng Hán thời đó giống tiếng Quảng Đông thì không có đâu. Toàn mấy thằng trên mạng luyên thuyên thôi. Thành Trường An thủ đô nhà Tần, nhà Hán, và nhà Đường vẫn nằm ở Tây An, Thiểm Tây. Dân ở đó không nói tiếng Quảng Đông. Ngày nay dân tộc thiểu số ở Tây An, thiểm Tây là người Hồi chứ không có dân tộc thiểu số nào nói tiếng Quảng ở đó cả

Dân có thể dân Quảng, nhưng vua quan thì người khách (Hán). Triệu Đà là dân Hà Bắc rặt Tần Hán. Lữ Gia thì có thể là người Việt Nam (Cửu Chân)?! nhưng không rõ gốc tích thế nào

 

[Lah]

300k năm trước thì là loài người khác Homo erectus, không phải tổ tiên người hiện đại ngày nay Homo Sapiens. Người hiện đại mới xuất hiện ở Đông Phi khoảng 200k năm trước, Đông Á thì di tích sớm nhất là ở một hang động Quảng Đông TQ có niên đại 60-120k năm. VN có di tích người thuộc văn hóa Hoà Bình niên đại 30-40k năm thôi.

Homo erectus – Wikipedia tiếng Việt

vi.m.wikipedia.org

Câu sớm nhất ở Quảng Đông 100k năm mà Lào, vùng xa biển của Vn lại mới 40k năm thì nghe ko ổn lắm nhỉ "người" này di chuyển từ Tây sang Đông mà gặp biển mới đi lên. Tàu nó chưng ra bằng chứng 100k năm thật là quan ngại.

 

[huyhung123]

Cụ chịu khó rà lại Facebook của cụ ấy, cụ ấy tính có cơ sở, nôm na là đồng bằng bắc bộ là hình tam giác cân với đỉnh là Việt Trì, DT là khoảng 30k km2 và cao độ trung bình là nhiêu đấy (em quên rồi), cụ ấy qui ra khối lượng phù sa cần bồi đắp, đối chiếu với lưu lượng phù sa mà sông Hồng đổ ra hằng năm trong 6000 năm qua, đưa ra một con số tương đối hợp lý .... Nói chung cụ ấy tính toán số liệu thì cấm cãi, em tuy chưa đọc được các số liệu cụ ấy nêu trừ cái 30K em học trong môn địa lý thời phổ thông nhưng em tin là hợp lý vì chẳng thấy ai phản bác các số liệu cụ ấy đưa ra .
À quên, cụ ấy nổi tiếng đanh đá trên Facebook đấy ạ.

Nó sẽ vô căn cứ ở lượng phù sa hằng năm, ai biết dc trước đây nó như nào!

 

[XSim]

Câu sớm nhất ở Quảng Đông 100k năm mà Lào, vùng xa biển của Vn lại mới 40k năm thì nghe ko ổn lắm nhỉ "người" này di chuyển từ Tây sang Đông mà gặp biển mới đi lên. Tàu nó chưng ra bằng chứng 100k năm thật là quan ngại.

Nguyên tắc như cụ nói là đúng, có điều đây là so sánh các hóa thạch được tìm thấy, sau hàng chục nghìn năm thì hóa thạch còn lại của loài người thời đó cũng không còn nhiều. Rất có khả năng họ đã từng sống ở VN nhưng không còn hoặc chưa tìm ra được di tích để lại.

Cái di tích ở TQ nó là cái này https://en.wikipedia.org/wiki/Liujiang_man
Chính xác là ở Quảng Tây, em nhớ nhầm. Ngay việc xác định niên đại cũng cho kết quả không thống nhất, từ 60k đến thậm chí 150k năm trước.

Nói chung chính xác loài người đã hình thành, tiến hóa và di cư như thế nào vẫn đang được khoa học nghiên cứu. Hiện có nhiều thuyết khác nhau về trình tự di cư chứ chưa thống nhất hoàn toàn vì có quá nhiều khoảng trống trên mỗi hành trình. Khi ta nói loài người định cư đầu tiên ở VN khoảng 40k năm trước, họ đến từ phía Bắc hay phía Nam, tất cả đều là giả thiết thôi, và khả năng cao sẽ được điều chỉnh theo những dữ kiện mới tìm được.

 

[Tứ Vô Lượng]

Nó sẽ vô căn cứ ở lượng phù sa hằng năm, ai biết dc trước đây nó như nào!

Cái này có nghiên cứu vết địa chất, trầm tích có vẽ bản đồ tiến trình thay đổi ĐB Bắc Bộ rồi.

Trước đây sông Hồng từ Vân Nam ra vịnh Bắc Bộ và các sông nhánh ít phù sa do rừng dày đặc, ít con người.

Đến khi các nền văn hoá nhiều dân tộc khu vực Vân Nam Bắc Bộ dọc sông Hồng dân cư nhiều lên các hoạt động con người làm tăng phù sa nên sông Hồng đẩy nhiều phù sa đồng bằng đẩy dần về phía biển

Khoa học tự nhiên có bằng chứng, mô hình tính toán rất cụ thể chứ ko ba hoa ba phải như lịch sử đâu

Bản đồ: lịch sử lấn biển của đồng bằng Bắc bộ 4000 năm qua