GIỌT NƯỚC TRÀN LY
20-8-1963, mười vị tướng lãnh yêu cầu Tổng thống Diệm ban bố tình trạng thiết quân luật để quân đội có thể đưa các vị tăng ni ngoài Sài Gòn trở về chùa.
Tối đó, ông Nhu tự ý hành động mà không thông báo cho các tướng lãnh: tấn công chùa Xá Lợi, phá cửa chính bằng súng, lựu đạn cay, bắt bớ lên xe.
Tại Huế, lực lượng an ninh dùng súng tiểu liên M1 bắn chùa Từ Đàm, bắn bể tượng Phật và tịch thu 30 ngàn dollars của chùa.
Gần chùa Diệu Đế, đàn bà, đàn ông, trẻ em đương đầu với cảnh sát. Sau năm tiếng đồng hồ xô xát cho đến khi có xe tăng tới, tại chùa có 30 người chết, 200 bị thương và 10 xe người bị bắt
6 giờ sáng hôm đó, Tổng thống Diệm nói trên đài phát thanh rằng 3 tháng thương thảo với Phật giáo thất bại, tuyên bố đặt Nam Việt Nam trong tình trạng thiết quân luật. Binh sĩ tại Sài Gòn mặc áo giáp, mang tiểu liên, lựu đạn cay và canh gác khắp các ngã đường, các cây cầu chính yếu.
Tối 21-8-1963, sau khi Tổng thống Diệm ban bố tình trạng thiết quân luật, ông Nhu ra lệnh Lực lượng Đặc biệt (Special Forces) do Đại tá Lê Quang Tung cầm đầu, và Cảnh sát Dã chiến (Combat Police) tấn công chùa chiền.
Bà Nhu mặc quần áo rằn ri, cưỡi xe Jeep, xông xáo, hò hét chỉ huy đám lính tấn công
Khoảng 2 ngàn chùa chiền bị bố ráp trên lãnh thổ Nam Việt Nam và bắt giam hơn 1.400 vị tăng ni. Ít nhất hàng trăm người bị chết.
Washington bực tức và lên án Tổng thống Diệm mạnh mẽ
Tại Honolulu, Nolting gặp tân Đại sứ Lodge (trên đường đến Sài gòn).
Nolting gởi cho Tổng thống Diệm một điện:
"Đây là lần đầu tiên ông đã nuốt lời hứa với tôi".
Hết sức chịu đựng, và không còn nhẫn nại được nữa, Tổng thống Kennedy quyết định giao cho CIA “giải quyết vấn đề”.
Tại Sài gòn, sinh viên xuống đường biểu tình bất tuân lệnh thiết quân luật.
Bộ trưởng Ngoại giao Vũ Văn Mẫu từ chức, cạo trọc đầu để phản đối Tổng thống Diệm và xin đi Ấn Độ tu học.
Tệ hại hơn là Đại sứ Việt Nam Cộng Hoà tại Mỹ là ông Trần Văn Chương (thân sinh của bà Nhu) từ chức và chỉ trích chính quyền Tổng thống Diệm là chế độ độc tài.
21:30 PM ngày 22-8-1963, tân Đại sứ Henry Cabot Lodge đến Tân Sơn Nhất, Sài Gòn
Hình ảnh:
19-8-1963, các nhà sư biểu tình ở chùa Xá Lợi, trước khi Ngô Đình Diệm ban bố lệnh giới nghiêm