Một ngôi đền có chữ Hán: LONG MÃ HÀ ĐỒ, 1985
Long Mã là sinh vật truyền thuyết có hình dáng một con ngựa có cánh với vảy kỳ lân và đầu rồng trong thần thoại Trung Quốc, có ảnh- hưởng đến văn hóa Việt Nam. Đó là một linh vật -kết hợp giữa rồng và ngựa. Long Mã là con vật thiêng trong huyền- thoại và gắn liền với truyền thuyết tối cổ của nền văn minh TQ, họ cho rằng nhìn thấy Long Mã xuất hiện báo hiệu những điềm tốt- lành như sự ra đời của một minh- quân, chân- chúa hay hiền- triết vì là linh vật biểu tượng cho lòng nhân- từ, mỗi khi nó xuất- hiện là điềm báo có thánh- nhân, minh quân ra đời, đặc biệt là một trong ba vị Tam hoàng Ngũ đế của Trung Hoa.
Tương truyền, vào đời Phục Hy là vị vua thứ nhất của thời Tam Hoàng tối cổ của Trung Quốc khi vị vua này đó có được thiên hạ thì đã có huyền thoại về con Long Mã, là đầu rồng, mình ngựa xuất hiện trên dòng sông Hoàng Hà và nó chuyên chở một đồ hình gồm có 10 đường nét, 10 đường nét cơ bản đó hình thành nên bát quái sau này Theo truyền thuyết, Long Mã xuất hiện trên sông Hoàng Hà, dưới thời Phục Hi, mình xanh, vằn đỏ, trên lưng có các xoáy đen trắng giống mang bức Hà Đồ (hay Mã đồ), là sách trời ban cho vua này để trị nước.
Ở TQ thường được thể hiện chạy trên sóng nước (lấy từ tích Vua Vũ trị thủy). Người ta thường hiểu rằng: Long là rồng, rồng thì bay lên, nghĩa là Tung, tượng trưng cho kinh tuyến, thời gian - Mã là ngựa, chạy ngang, là Hoành, tượng trưng cho vĩ tuyến, không gian. Long mã tượng trưng cho sự tung hoành của nam nhi, cho thời gian và không gian, long mã chạy là biểu hiện cho vũ trụ vận động, đồng thời tượng trưng cho thánh nhân. Sự tích “Long Mã phụ đồ” (Long Mã mang bức đồ, về sau gọi là Hà Đồ) có liên quan mật thiết với nguồn gốc Kinh Dịch. Ngoài ra, long mã còn là linh vật của Phật giáo, bởi nó thường cõng trên lưng Luật Tạng, một trong ba phần cốt tủy của kinh sách nhà Phật (Tam Tạng kinh).
Rồng thường ở trên cao, khi ẩn khi hiện trong mây, vùng vẫy khắp không gian, biểu trưng cho những gì có tính chất cao- thượng, mạnh- mẽ, linh -hoạt, thuộc Dương, và thuộc Tiên thiên, nghĩa làTung, tượng- trưng cho kinh tuyến, thời gian. Mã là ngựa, tuy không thuộc linh vật, nhưng là vật rất hữu- dụng trong nhân gian, di chuyển nhanh trên mặt đất theo đường thẳng ngang, chở nặng, có sức bền bỉ, có nghĩa khí, thuộc Hậu thiên, là hoành, tượng trưng cho vĩ tuyến, không gian. Long Mã tượng- trưng cho sự tung hoành của nam nhi, cho thời gian và không gian, Long Mã chạy là biểu- hiện cho vũ trụ vận động, đồng thời tượng- trưng cho thánh nhân. Có lẽ, chính vì ý nghĩa đó mà Long Mã lại hay được thể hiện trong các lăng mộ.