[Funland] Lịch sử, văn hoá dân tộc Chăm.

[zinhaicau]

Chủ Nhật, rảnh ngồi xem lễ hội Kate rồi Ra mư wan... sau lại nghe mấy bài Hận đồ bàn, em mới thấy lịch sử xưa kia thì Vương quốc Chăm cũng hùng cứ, xưng bá phương nam ghê gớm đấy chứ. Bị diệt vong do húng quá... nên bh văn hoá vẫn còn nhưng quy mô nhỏ quá. Có cụ nào hiểu rõ chia sẻ thêm đời sống, văn hoá, lịch sử đi ạ.

 

[greenearthforus]

Thời xưa cứ mạnh được yếu thua, đánh nhau tùm lum mà cụ. Nó kéo quân sang mình nó là quân sâm lược lang sói, mình kéo quân sang nó mình là anh hùng mở cõi ngạo nghễ.

 

[Lá me xanh]

Ng chăm có chữ viết k nhỉ, có ghi chép lại những sự kiện lịch sử của họ k. Dù sao cũng có thời từng là một quốc gia mà giờ thông tin trong sách báo rất ít

 

[Nhimtiu]

Cccm coi qua xem sao?

 

[Maner Bolsol]

Một dân tộc có nguồn gốc khác xa chúng ta và đã được chúng ta đồng hóa để phát triển. Phải luôn ghi nhớ công lao các anh hùng mở cõi của đất nước như nhà Đinh, nhà Trần, chúa Nguyễn,...

 

[SVC]

Chủ Nhật, rảnh ngồi xem lễ hội Kate rồi Ra mư wan... sau lại nghe mấy bài Hận đồ bàn, em mới thấy lịch sử xưa kia thì Vương quốc Chăm cũng hùng cứ, xưng bá phương nam ghê gớm đấy chứ. Bị diệt vong do húng quá... nên bh văn hoá vẫn còn nhưng quy mô nhỏ quá. Có cụ nào hiểu rõ chia sẻ thêm đời sống, văn hoá, lịch sử đi ạ.

Champa xưa húng phết.
Người Chàm vào đốt kinh đô Thăng Long không chỉ mới 1 lần

 

[DurexXL]

..........
Khi Nhân Miếu[6] lên ngôi cả, thì giống nòi chúng đã rất đông. Nương chốn Cổ Lũy như hang cầy, cậy thành Chà Bàn như tổ kiến. Điên cuồng mất trí, nó xưng bừa là cha chú, gọi đức vua ta là cháu con; mất đức ra oai, ác chất chồng, giấu sao cho nổi? Những lời lăng nhục không thể nêu tường.
Chúng tụ tập bầy đoàn, dám giở thói như chó kia cắn trộm, chúng lừa khi sơ hở, ngầm xua quân như lũ quạ tụm bầy. Định cướp Hóa Châu, giết quân đồn thú. Kể tầy trời tội ác, chỉ hơn tháng sẽ dẹp yên. Kế đã chẳng thành, mưu kia càng vụng. Chết đã sắp tới, toi mạng hẳn rồi. Đã mù chẳng thấy gì, còn mở mồm nói láo. Kế đã cùng nên lòi quẫn, sắp làm phản phải thẹn thùng.
Rồi như loài cáo xiểm nịnh với Yên Kinh[7] ton hót để gièm pha người khác, định như giống tằm ăn lấn ra Tượng quận, tính toan đâm trước mặt sau lưng. Mong cột đồng[8] dựng ở Hoành Sơn, để quân Hán xuống đến Bặc Đạo. Rêu rao tố bậy, gièm nhảm chẳng chừa. Lại vu cáo ta điều động binh sĩ muôn người, sắp thôn tính cõi bờ triều Bắc; lại bảo ta như hai mặt trời cùng mọc, tự tôn là Hoàng Đế nước Nam, bảo là ta cướp mất lễ cống ngọc vàng, bảo là ta tranh mất giống voi cái trắng[9].
Coi khinh dân ta hơn là cỏ rác, nảy sinh dã tâm sâu độc hại người; tưởng chiếm nước ta dễ tự chơi cờ, xương Bồng Nga còn hòng đến nhặt. Cứ coi mọi hành vi, lời lẽ của nó, đều là muốn đạp đổ tông miếu dòng giống nhà ta. Mưu kế sâu như vậy, tội ác nào không làm. Khiến nhà Minh ngờ vực, gửi sắc thư hỏi mấy năm liền, vì lũ giặc hung hăng, xe đổ cứ lần theo vết cũ. Gông đóng ngập tai cũng đáng, lo đến cháy dạ chẳng sai. Thế nguy như quạ đậu tổ cao, lại dám khinh thường triều sứ, nhìn hẹp tựa ếch ngồi đáy giếng, cả gan chế nhạo sắc thư[10].
.......
Tiểu nhân lên ngôi báu, nước lớn thành kẻ thù. Trong lòng vẫn dòm ngó trẫm, ngoài mặt cống hiến giả vờ. Ví phỏng cáo kêu nơi đế Lý thì mới cam lòng, nào ngờ kiến họp đất Thần Châu để hòng thỏa chí. Ta buông lỏng, nó kéo đàn đến cướp, ta giương cung, lại đuôi vẫy xin tha. Thực là kẻ thù của tông miếu xã tắc, là tai họa của sinh dân muôn đời. Nó nghĩ là roi dẫu dài không quất đến bụng ngựa[15], gió cuối cơn không cuốn nổi lông hồng. Mang dã tâm gây loạn làm càn, thực phải tội đáng phải giết, đáng phải trị.
......
Trẫm chỉ huy cờ võ, hiệu lệnh binh thần. Kính đem mệnh lệnh của trời, làm việc đánh giết kẻ ác. Bóng cờ rợp đồng nội, như mây cuốn như gió bay; lưỡi búa loáng trên không, tựa nắng chang, tựa sao chói. Dễ dàng như bóc mo nang, thuận lợi như bẻ cành mục. Giặc tận mắt nhìn, sấm sét gấp bung tai nào kịp, quân đi trên chiếu, lửa bừng bừng vèo cháy mảy lông[17]. Công một buổi sẽ hoàn thành, hận trăm đời sẽ rửa sạch. Lại vì dân trừ loài sâu độc, chẳng để giặc cho con cháu đời sau. Khinh Vũ Đế nhàm võ không thôi, khen Văn Vương mở mang bờ cõi.
Ôi! giặc cùng mổ dê không máu; nên học xưa tháng 6 ra quân, Cõi Nam thấy lợn lấm bùn chẳng đợi 7 tuần phục. Bá cáo trong nước, cho mọi người nghe.

Trích Bình Chiêm chiếu của Đức Vua Lê Thánh Tông

Note: Lại trò nước nhỏ câu kết với cường quốc ở xa (nhà Minh) lăm le đánh cướp gây hấn với nước mạnh hơn sát vách là Đại Việt

Ăn vả sml nhẽ cũng phải thôi

 

[Letienthuong]

Theo suy nghĩ của em thì đất Chiêm Thành này kém do không Nam tiến chiếm giữ các vùng đất màu mỡ của đế chế Khmer đã lụi tán mà vẫn giữ vùng đất duyên hải chật hẹp thì nguồn lực yếu hơn nhiều so với Đại Việt có đồng bằng Sông Hồng màu mỡ trù phú hơn. Nên có thời cơ mà yên được phía Bắc là chúng ta đưa quân mở mang bờ cõi ngay. Đỉnh nhất là giai đoạn của Vua Lê Thánh Tông thì sức mạng ta lớn nhất và đánh quỵ đất nước phía nam này

 

[garungrobi]

Chủ Nhật, rảnh ngồi xem lễ hội Kate rồi Ra mư wan... sau lại nghe mấy bài Hận đồ bàn, em mới thấy lịch sử xưa kia thì Vương quốc Chăm cũng hùng cứ, xưng bá phương nam ghê gớm đấy chứ. Bị diệt vong do húng quá... nên bh văn hoá vẫn còn nhưng quy mô nhỏ quá. Có cụ nào hiểu rõ chia sẻ thêm đời sống, văn hoá, lịch sử đi ạ.

Bị diệt vòng vì yếu hơn Đại Việt. Đại Việt mới pà húng chứ Chăm tuổi j mà đòi húng. Lê Thánh Tông là minh quân của Đại Việt nhưng là ác quỷ với ng Chăm.

 

[garungrobi]

Một dân tộc có nguồn gốc khác xa chúng ta và đã được chúng ta đồng hóa để phát triển. Phải luôn ghi nhớ công lao các anh hùng mở cõi của đất nước như nhà Đinh, nhà Trần, chúa Nguyễn,...

Xa j cụ, ng Chăm gốc Nam Đảo gần ng Việt hơn là TQ.

 

[garungrobi]

..........
Khi Nhân Miếu[6] lên ngôi cả, thì giống nòi chúng đã rất đông. Nương chốn Cổ Lũy như hang cầy, cậy thành Chà Bàn như tổ kiến. Điên cuồng mất trí, nó xưng bừa là cha chú, gọi đức vua ta là cháu con; mất đức ra oai, ác chất chồng, giấu sao cho nổi? Những lời lăng nhục không thể nêu tường.
Chúng tụ tập bầy đoàn, dám giở thói như chó kia cắn trộm, chúng lừa khi sơ hở, ngầm xua quân như lũ quạ tụm bầy. Định cướp Hóa Châu, giết quân đồn thú. Kể tầy trời tội ác, chỉ hơn tháng sẽ dẹp yên. Kế đã chẳng thành, mưu kia càng vụng. Chết đã sắp tới, toi mạng hẳn rồi. Đã mù chẳng thấy gì, còn mở mồm nói láo. Kế đã cùng nên lòi quẫn, sắp làm phản phải thẹn thùng.
Rồi như loài cáo xiểm nịnh với Yên Kinh[7] ton hót để gièm pha người khác, định như giống tằm ăn lấn ra Tượng quận, tính toan đâm trước mặt sau lưng. Mong cột đồng[8] dựng ở Hoành Sơn, để quân Hán xuống đến Bặc Đạo. Rêu rao tố bậy, gièm nhảm chẳng chừa. Lại vu cáo ta điều động binh sĩ muôn người, sắp thôn tính cõi bờ triều Bắc; lại bảo ta như hai mặt trời cùng mọc, tự tôn là Hoàng Đế nước Nam, bảo là ta cướp mất lễ cống ngọc vàng, bảo là ta tranh mất giống voi cái trắng[9].
Coi khinh dân ta hơn là cỏ rác, nảy sinh dã tâm sâu độc hại người; tưởng chiếm nước ta dễ tự chơi cờ, xương Bồng Nga còn hòng đến nhặt. Cứ coi mọi hành vi, lời lẽ của nó, đều là muốn đạp đổ tông miếu dòng giống nhà ta. Mưu kế sâu như vậy, tội ác nào không làm. Khiến nhà Minh ngờ vực, gửi sắc thư hỏi mấy năm liền, vì lũ giặc hung hăng, xe đổ cứ lần theo vết cũ. Gông đóng ngập tai cũng đáng, lo đến cháy dạ chẳng sai. Thế nguy như quạ đậu tổ cao, lại dám khinh thường triều sứ, nhìn hẹp tựa ếch ngồi đáy giếng, cả gan chế nhạo sắc thư[10].
.......
Tiểu nhân lên ngôi báu, nước lớn thành kẻ thù. Trong lòng vẫn dòm ngó trẫm, ngoài mặt cống hiến giả vờ. Ví phỏng cáo kêu nơi đế Lý thì mới cam lòng, nào ngờ kiến họp đất Thần Châu để hòng thỏa chí. Ta buông lỏng, nó kéo đàn đến cướp, ta giương cung, lại đuôi vẫy xin tha. Thực là kẻ thù của tông miếu xã tắc, là tai họa của sinh dân muôn đời. Nó nghĩ là roi dẫu dài không quất đến bụng ngựa[15], gió cuối cơn không cuốn nổi lông hồng. Mang dã tâm gây loạn làm càn, thực phải tội đáng phải giết, đáng phải trị.
......
Trẫm chỉ huy cờ võ, hiệu lệnh binh thần. Kính đem mệnh lệnh của trời, làm việc đánh giết kẻ ác. Bóng cờ rợp đồng nội, như mây cuốn như gió bay; lưỡi búa loáng trên không, tựa nắng chang, tựa sao chói. Dễ dàng như bóc mo nang, thuận lợi như bẻ cành mục. Giặc tận mắt nhìn, sấm sét gấp bung tai nào kịp, quân đi trên chiếu, lửa bừng bừng vèo cháy mảy lông[17]. Công một buổi sẽ hoàn thành, hận trăm đời sẽ rửa sạch. Lại vì dân trừ loài sâu độc, chẳng để giặc cho con cháu đời sau. Khinh Vũ Đế nhàm võ không thôi, khen Văn Vương mở mang bờ cõi.
Ôi! giặc cùng mổ dê không máu; nên học xưa tháng 6 ra quân, Cõi Nam thấy lợn lấm bùn chẳng đợi 7 tuần phục. Bá cáo trong nước, cho mọi người nghe.

Trích Bình Chiêm chiếu của Đức Vua Lê Thánh Tông

Note: Lại trò nước nhỏ câu kết với cường quốc ở xa (nhà Minh) lăm le đánh cướp gây hấn với nước mạnh hơn sát vách

Ăn vả sml nhẽ cũng phải thôi

Cái cớ thôi cụ ơi. Thấu dễ xơi thì Việt ta xơi thôi. Tây Hồ xưa là vùng nô lệ Chăm Pa ở mà

 

[DurexXL]

Cái cớ thôi cụ ơi. Thấu dễ xơi thì Việt ta xơi thôi. Tây Hồ xưa là vùng nô lệ Chăm Pa ở mà

vạt Thụy Khuê, Vệ Hồ bây giờ đúng không Lão

 

[garungrobi]

vạt Thụy Khuê, Vệ Hồ bây giờ đúng không Lão

Vầng. Đoạn Phú Thượng tôi nhơ có chùa Chăm gần 1000 năm đó.

 

[buicongchuc]

Champa xưa húng phết.
Người Chàm vào đốt kinh đô Thăng Long không chỉ mới 1 lần

Thế nên diệt vong là đúng

 

[SVC]

Thế nên diệt vong là đúng

Cụ chuẩn.
Trận đánh thành Đồ bàn là tất yếu !

 

[LuckyCar]

Giờ viết thư sang nhờ ông La Quán Trung viết hộ bộ Nhị Quốc thì lại trên tầm Tam Quốc ngay.

 

[Bastion.P]

Khắc tinh của Chăm Pa là 1 dòng họ võ tướng nổi tiếng bậc Nhất lịch sử VN, họ Phạm

Sư nghiệp Bình Chiêm - Nam Tiến mở cõi của dân tộc Việt gắn liền với gia tộc Họ Phạm, xuất phát từ cụ Phạm Tu, 1 khai quốc công thần nhà Tiền Lý, cho tới các tể tướng các triều Trần, Lê sau này. Cụ thể bao gồm:
1- Phạm Tu (476-545): được coi là Thuỷ tổ dòng họ Phạm Việt Nam, khai quốc công thần nhà Tiền Lý, đứng đầu Ban Võ nhà nước Vạn Xuân, nhà nước độc lập thứ 3 trong lịch sử sau Văn Lang và Âu Lạc. Năm 543, cụ Tu dẫn quân Nam chinh, đánh dẹp quân Lâm Ấp (Chiêm Thành) ở phía Nam kéo sang lấn chiếm quận Cửu Đức (Hà Tĩnh), giữ yên cương giới phía Nam. Được coi là người Việt Nam đầu tiên cầm quân giữ yên bờ cõi phía Nam. Có thuyết cho rằng nhờ công đánh Lâm Ấp, ông được cải sang họ vua là họ Lý và tên là Phục Man (chinh phục người Man), Phạm Tu chính là Lý Phục Man.

2- Phạm Ngũ Lão (1255–1320): hậu duệ đời thứ 24 của Phạm Tu, ba lần đánh thắng lớn Ai Lao, và 2 lần tiến binh sang Chiêm Thành bình định & thu hồi đất đai bị xâm phạm của Đại Việt. Với quân Nguyên, cụ Lão và Ng Khoái là 2 dũng tướng duy nhất có thể đấu với Toa Đô (Đô là danh hiệu của Đệ nhất dũng sĩ Mông Cổ, không phải tên họ). Nhưng cụ Lão còn nổi bật hơn nữa với các chiến tích "vô tiền khoáng hậu" khi đánh dẹp Ai Lao, Chiêm Thành của cụ. Cụ Lão do từ bé đi chăn voi cho vua Lào, nên là khắc tinh của tượng binh Ai Lao. Khi đối chiến, chỉ cần cụ Lão 1 mình 1 ngựa xuất trận xông vào tượng trận của Ai Lao mà làm rối trận và quy phục tượng binh Ai Lao. Ở phía Nam, năm 1312, khi Chế Chí "phản trắc" xâm phạm 2 châu Ô, Lý, mà Chế Mân đã cắt dâng cho Đại Việt (quà cưới Huyền Trân Công Chúa), cụ Lão được giao làm Thượng tướng trung quân của vua Trần Anh Tông tiến vào Chiêm Thành hỏi tội Chế Chí (2 cánh quân còn lại do Huệ Vũ vương Trần Quốc Chẩn dẫn quân theo đường núi, Nhân Huệ vương Trần Khánh Dư chỉ huy thủy quân đi đường biển; Chiêu Văn đại vương Trần Nhật Duật chỉ huy quân tả hữu Thánh Dực ở lại trấn giữ kinh thành). Chiêm Thành thua tan tác, Chế Chí bị bắt về giam tại cung Gia Lâm, vua Chiêm mới - Chế Năng - phải tiếp nhận tước Á-Hầu của Đại Việt, khẳng định rõ quan hệ nước lớn - chư hầu giữa Đại Việt với Chiêm Thành. 2 năm sau, năm 1314, Chế Năng lại kéo quân ra Bắc chiếm lại châu Ô và châu Lý trong 5 năm; năm 1318 thời vua Trần Minh Tông, cụ Phạm Ngũ Lão và Huệ Vũ vương Trần Quốc Chẩn tiến xuống Đồ Bàn lần 2, thu hồi lại 2 châu Ô và châu Lý. Chế Năng cùng hoàng gia phải chạy sang Java.

3- Phạm Nhữ Dực (13..-1409): con trai thứ 5 Phạm Ngũ Lão, là Cao thủy tổ của họ Phạm tại vùng Quảng Nam, Quảng Ngãi. Năm 1400, dưới thời Hồ Quý Ly, Phạm Nhữ Dực cùng Đỗ Mãn, Nguyễn Cảnh Chân đem quân đi đánh Chiêm Thành. Vua Chiêm thua, phải xin dâng đất Chiêm Động và Cổ Lũy để cầu hòa. Nhà Hồ sát nhập đất vừa lấy được vào Đại Ngu, chia thành 4 châu gồm: Thăng (vùng Duy Xuyên, Thăng Bình, Quế Sơn), Hoa (vùng Tam Kỳ, Núi Thành, Tiên Phước), Tư, Nghĩa (vùng Quảng Ngãi); Phạm Nhữ Dực làm Chánh Đô án phủ sứ châu Thăng Hoa.

4- Phạm Nhữ Tăng (1421 - 1479): là cháu gọi Phạm Nhữ Dực là ông (cố) nội, là cháu 4 đời của Phạm Ngũ Lão; Thời Lê Nhân Tông, cụ Tăng làm Bình Chương quân quốc trọng sự; tới thời Lê Thánh Tông, trong cuộc bình Chiêm thắng lợi năm 1471, cụ Tăng là Trung Quân Đô thống, cầm ấn Tiên phong tổng chỉ huy đạo quân thủy - bộ nhà Hậu Lê vượt đèo Hải Vân, đổ bộ vào Thị (Lị Bị) Nại, bao vây Đồ Bàn, bắt sống Trà Toàn, biên giới Đại Việt được mở tới Thạch Bi Sơn; vùng đất mới chiếm được được đặt thành đạo thừa tuyên thứ 13 của Đại Việt, gọi là Quảng Nam, gồm 3 phủ 9 huyện; cụ Phạm Nhữ Tăng được giao ở lại làm Quảng Nam Đô thống phủ.

...5.

Champa xưa húng phết.
Người Chàm vào đốt kinh đô Thăng Long không chỉ mới 1 lần

 

[duongphong]

Nhà Trần mấy lần phải để Thăng Long vườn không nhà trống

 

[sskkb]

Cái cớ thôi cụ ơi. Thấu dễ xơi thì Việt ta xơi thôi. Tây Hồ xưa là vùng nô lệ Chăm Pa ở mà

Em nghĩ tụi đó nếu không nhiều lần mang quân đi oánh đất Việt thì nó còn khỏe. Cái tội dốt đi gây sự bị ăn vả sml nhiều lần nên yếu dần thì ko bị kết liễu cũng phí chả oan tí nào

 

[XSim]

Theo suy nghĩ của em thì đất Chiêm Thành này kém do không Nam tiến chiếm giữ các vùng đất màu mỡ của đế chế Khmer đã lụi tán mà vẫn giữ vùng đất duyên hải chật hẹp thì nguồn lực yếu hơn nhiều so với Đại Việt có đồng bằng Sông Hồng màu mỡ trù phú hơn. Nên có thời cơ mà yên được phía Bắc là chúng ta đưa quân mở mang bờ cõi ngay. Đỉnh nhất là giai đoạn của Vua Lê Thánh Tông thì sức mạng ta lớn nhất và đánh quỵ đất nước phía nam này

Vùng đất màu mỡ cụ nói chắc là đồng bằng Nam Bộ. Cho đến khi chúa Nguyễn vào khai khẩn thì đây vẫn gần như là vùng đất hoang, suốt hàng nghìn năm người Chăm cũng như người Khmer đều không đủ trình độ và nỗ lực để cải tạo vùng đất này. Chỉ người Việt mới làm được khi có cơ hội, như vậy có thể thấy người Việt có sức sống mạnh hơn và việc chiến thắng người Chăm cũng là hợp với quy luật thôi.