Nagra SN – Huyền thoại băng cối “bóng đêm”
Nagra SN là một máy ghi âm băng cối siêu nhỏ có độ chính xác cao do Nagra-Kudelski (Thụy Sĩ) chế tạo từ những năm 1970. Dựa trên nguyên mẫu đầu tiên từ những năm 1960 và được chế tạo theo tiêu chuẩn cao nhất có thể của Thụy Sĩ. Trong Chiến tranh Lạnh, Nagra SN rất phổ biến ở cả hai phía: cả CIA và Stasi (cơ quan tình báo CHDC Đức) đều yêu thích nó.
Máy có kích thước 14,5 x 10 x 2,6 cm, rất nhỏ so với thời bấy giờ nên có thể dễ dàng giấu dưới quần áo, khiến nó trở thành người bạn đồng hành lý tưởng cho các bản ghi âm kín đáo và bí mật.
Chất lượng âm thanh của SN ghi lại trên băng từ rộng 3,81 mm tương đương 1/8 Inch vô cùng tuyệt vời. Hơn nữa, động cơ capstan được điều khiển bằng thạch anh rất ổn định, do đó SN rất thích hợp cho thu âm trong lĩnh vực điện ảnh.
Thân của máy được đúc từ một khối hợp kim kim loại nhẹ rắn chắc và tất cả các bộ phận đều được tạo ra với những chi tiết tinh xảo nhất. Vì độ ổn định cao, chất lượng âm thanh tuyệt vời và độ tin cậy cơ học vô song, Nagra SN trở thành máy ghi âm ưa thích của nhiều cơ quan thực thi pháp luật trên toàn thế giới nói chung và cộng đồng tình báo nói riêng.
Các chữ cái 'SN' là viết tắt của Série Noir (Sê-Ri Bóng Đen) là máy ghi âm ban đầu được đặt hàng bởi Tổng thống Hoa Kỳ John F. Kennedy để mật vụ Hoa Kỳ sử dụng. Theo Nagra, SN thậm chí còn được đưa lên mặt trăng trong một trong những sứ mệnh của tàu Apollo vào đầu những năm 1970.
Năm 1972, phiên bản tiếp theo là SNS là máy ghi âm dùng băng 1/8 Inch halftrack với tốc độ ghi băng chậm rãi hơn là 15/16 Inch/s, khiến cho nó phù hợp hơn để ghi âm một cuộc trò chuyện. Do thời gian ghi âm kéo dài thêm, nó trở thành một công cụ tiêu chuẩn cho nhiều cơ quan thực thi pháp luật và dịch vụ tình báo.
Do kích thước hạn chế của thiết bị, SN không có cơ chế tự động tua lại băng như các máy ghi âm sau này. Thay vào đó, người dùng phải mở một tay quay nhỏ nằm ở giữa máy và tua băng lại bằng tay quay.
Trong nhiều năm, SN là lá cờ đầu của Nagra đối với cộng đồng thực thi pháp luật cũng như ngành công nghiệp điện ảnh vì nó đủ nhỏ để được giấu trên cơ thể của diễn viên. Nagra SN vẫn được sản xuất cho đến sau năm 2000 do tính tin cậy và chất lượng bản thu của nó. Hơn 15.000 chiếc SN đã được sản xuất nhưng số lượng còn lại không còn nhiều. Hiện nay giá của 1 chiếc SN thường dao động từ 3000 USD đến hơn 10.000 USD tuỳ phiên bản và phụ kiện đi kèm.
Các phiên bản của SN bao gồm:
1960: SN phiên bản thử nghiệm
1970: SNN Mono fulltrack với 2 tốc độ 9.5 và 4.75cm/s
1972: SNS Mono Halftrack với 2 tốc độ 4.75 và 2.38cm/s
1973: SNG Mono Halftrack nhưng chất lượng Hifi với 2 tốc độ 4.75 và 2.38cm/s
1977: SNST Stereo 2 track với 1 tốc độ 2.38cm/s
1999: SNST-R Stereo 2 track chất lượng ghi âm Hifi với 1 tốc độ 9.5cm/s. Đây là chiếc máy đắt giá nhất của Serie Noir, số lượng sản xuất chỉ tầm 100 chiếc được rất nhiều dân chơi săn lùng trên toàn thế giới. Giá 1 chiếc không dưới 10.000 USD.
Chuyện bên lề:
Do rất mê những chiếc máy ghi âm băng cối của Nagra bởi chất lượng hoàn thiện cũng như hiệu quả âm thanh mà nó mang lại. Mình có tìm kiếm SN trong một thời gian dài nhưng không đem lại kết quả bởi giá của SN khá cao.
May mắn thay, cách đây vài tháng mình có đọc được 1 bản tin rao vặt của Pháp có bán 1 chiếc Nagra SN trong tình trạng tốt cùng với những cuốn băng và hộp da nguyên bản với giá chỉ 20 Euros. Ngay lập tức mình viết thư cho người bán và nhận được trả lời sau đó 1 ngày là máy đã được giữ lại cho một người quen.
Quá thất vọng vì tìm thấy chiếc máy “trong mơ” với cái giá như cho không. Mình cố nài thêm: tôi sẽ trả bạn thêm 200 Euros nếu bạn đồng ý để lại chiếc máy cho tôi. Tuy nhiên người bán không đồng ý. Lý do duy nhất chiếc máy chưa “biến mất” là vì người bán vẫn đang trong kỳ nghỉ hè nên họ chưa thể giao máy được. Không nản lòng tôi lại “bồi thêm” một đề xuất khác là: hãy để lại máy cho tôi với giá 700 Euros, tôi sẽ tới tận nơi bạn đang nghỉ hè để lấy chiếc máy.
Sau 3 ngày chờ đợi trong vô vọng, người đăng tin đồng ý bán chiếc máy cho tôi với điều kiện phải lấy máy ngay trong ngày hôm sau. Thế là ngay trong đêm đó tôi lái xe gần 800Kms để tới chỗ người bán.
Chiếc máy vẫn còn đó, nó đã nằm trong nhà kho hơn 20 năm. Từng là sở hữu của bố người bán, vốn là một nhân viên DGSE (tình báo Pháp). Nghỉ hưu, ông mang chiếc máy gắn bó một thời về làm kỷ niệm.
Lại lái xe hơn 10 tiếng đồng hồ. Về tới nhà, việc đầu tiên tôi làm là tháo mặt sau của chiếc Sn và lắp pin vào. Kim đồng hồ tín hiệu khẽ run lên sau 20 năm không rung động. Lắp thử cuộn băng từ vào. Cuộn băng nhỏ xíu cuốn từng vòng thong thả. Ôi chiếc máy huyền thoại, sau ngần ấy năm trời nó vẫn hoạt động tốt. Cắm thử Jack tín hiệu ra loa. Tiếng người chủ cũ vọng ra: 1, 2, 3… testing testing… todo bueno…
Vỏ ngoài chiếc máy còn gần như mới, chưa hề xước xát. Mặt trong in đầy đủ hướng dẫn sử dụng cần thiết. Đầu tư ghi, xoá, phát còn như mới (mọi đầu từ của Nagra đều gần như không thể mòn). Mạch in của máy mới như vừa xuất xưởng, tiếp điểm pin được mạ vàng nên sau gần 50 năm vẫn không thể han rỉ.
Sau vài ngày vọc vạch, nhận xét cá nhân của mình là chiếc SN thực sự được chế tác với trình độ cơ khí xuất sắc của Thuỵ Sĩ. Chất lượng âm thanh cũng không chê vào đâu được. Dù mục đích sản xuất chỉ để lưu trữ những bản ghi âm đối thoại nhưng máy SN vẫn có khả năng ghi nhạc xuất sắc như những chiếc Nagra Mono khác (Nagra 4.2, Nagra IS hay Nagra E). Tiếng hát trong vắt và cực kỳ mạch lạc. 1 điều khá thú vị là dây băng của dòng SN dùng chung với băng Cassette hiện đại nên chẳng cần lo lắng tới nguồn băng cho chiếc máy này. Thời gian tới tôi sẽ tìm thêm cho máy vài phụ kiện để nó có thể ghi thêm nhiều bản thu âm siêu mini nữa.