Em hỏi tiếp Deepseek: tư bản bất biến thắng hay tư bản khả biến sẽ có lợi thế hơn? ai sẽ thu lợi hơn? ai sẽ thắng?
Trong học thuyết Marx, **tư bản bất biến** (constant capital) và **tư bản khả biến** (variable capital) đóng vai trò khác nhau trong quá trình sản xuất và phân phối giá trị thặng dư. Để trả lời câu hỏi **"Tư bản bất biến hay tư bản khả biến có lợi thế hơn? Ai thu lợi? Ai thắng?"**, chúng ta cần phân tích từ góc độ lý thuyết Marx và thực tiễn của chủ nghĩa tư bản.
---
### 1. **Bản chất của tư bản bất biến và tư bản khả biến**:
- **Tư bản bất biến (C)**:
Là phần tư bản đầu tư vào **tư liệu sản xuất** (máy móc, nguyên liệu, nhà xưởng...). Nó không tạo ra giá trị mới mà chỉ **chuyển giá trị** vào sản phẩm thông qua hao mòn.
- Ví dụ: Máy dệt trị giá $10,000, sau 10 năm hao mòn hết, chuyển $1,000 giá trị vào sản phẩm mỗi năm.
- **Tư bản khả biến (V)**:
Là phần tư bản trả cho **sức lao động** của công nhân. Đây là nguồn duy nhất tạo ra **giá trị thặng dư** (M) vì công nhân làm ra giá trị lớn hơn tiền lương họ nhận.
- Ví dụ: Công nhân được trả $50/ngày nhưng tạo ra sản phẩm trị giá $150 → Giá trị thặng dư (M) = $100.
---
### 2. **Lợi thế của tư bản bất biến vs. tư bản khả biến**:
#### **a. Đối với nhà tư bản**:
- **Tư bản bất biến (C)**:
- **Ưu điểm**:
- Tăng năng suất nhờ máy móc hiện đại → sản xuất nhiều hàng hóa hơn, giá thành thấp hơn → cạnh tranh tốt hơn.
- Giảm phụ thuộc vào lao động (tránh đình công, tranh chấp lương).
- **Nhược điểm**:
- Chi phí đầu tư ban đầu lớn, rủi ro cao nếu công nghệ lỗi thời.
- Không trực tiếp tạo ra giá trị thặng dư → nếu chỉ tăng C, tỷ suất lợi nhuận **sẽ giảm** vì \( \text{Tỷ suất lợi nhuận} = \frac{M}{C + V} \).
- **Tư bản khả biến (V)**:
- **Ưu điểm**:
- Là nguồn **duy nhất** tạo ra giá trị thặng dư.
- Chi phí linh hoạt: Cắt giảm lương hoặc tăng cường độ lao động để tăng M.
- **Nhược điểm**:
- Phụ thuộc vào lao động → dễ xảy ra mâu thuẫn giai cấp.
- Khó tăng năng suất nếu không kết hợp với C.
→ **Kết luận**:
- **Ngắn hạn**: Tư bản bất biến (C) giúp nhà tư bản **thống trị thị trường** nhờ lợi thế công nghệ.
- **Dài hạn**: Tư bản khả biến (V) mới là nguồn gốc **duy trì lợi nhuận**, nhưng Marx chỉ ra rằng chủ nghĩa tư bản có xu hướng **tăng C/V** (gọi là **cấu tạo hữu cơ của tư bản**), dẫn đến **tỷ suất lợi nhuận giảm dần** → mâu thuẫn nội tại.
---
#### **b. Đối với giai cấp công nhân**:
- **Tư bản bất biến tăng**:
- **Bất lợi**: Máy móc thay thế lao động → thất nghiệp, lương giảm.
- **Lợi**: Ít phải lao động chân tay nặng nhọc nếu công nghệ tiên tiến.
- **Tư bản khả biến tăng**:
- **Bất lợi**: Áp lực tăng năng suất, cường độ lao động.
- **Lợi**: Có việc làm, đấu tranh đòi tăng lương dễ hơn.
→ Công nhân **không thực sự "thắng"** trong cả hai trường hợp vì giá trị thặng dư vẫn bị chiếm đoạt.
---
### 3. **Ai thu lợi? Ai thắng?**
- **Nhà tư bản**:
- **Thắng ngắn hạn**: Tối ưu hóa C và V để tối đa hóa lợi nhuận.
- **Thua dài hạn**: Xu hướng tỷ suất lợi nhuận giảm → khủng hoảng thừa, cạnh tranh khốc liệt.
- **Giai cấp công nhân**:
- **Thua thiệt**: Bị bóc lột giá trị thặng dư dù C hay V chiếm ưu thế.
- **"Thắng"** chỉ khi xóa bỏ chế độ tư bản, giành lấy tư liệu sản xuất (theo lý thuyết Marx).
---
### 4. **Ví dụ thực tế**:
- **Công ty Amazon**:
- Đầu tư mạnh vào **tư bản bất biến** (kho hàng tự động, AI) → giảm lao động, tăng lợi nhuận.
- Nhưng đồng thời, họ **ép lương** công nhân kho (tư bản khả biến) để tối đa hóa M.
→ Kết hợp cả C và V để duy trì lợi thế, nhưng mâu thuẫn xã hội (biểu tình, đình công) vẫn tồn tại.
---
### **Tóm lại**:
- **Tư bản bất biến** giúp nhà tư bản **thắng trong cạnh tranh** nhờ công nghệ, nhưng **tư bản khả biến** mới là nguồn gốc **sinh lời**.
- **Hệ thống tư bản** tự nó mâu thuẫn: Càng đầu tư vào C, tỷ suất lợi nhuận càng giảm → dẫn đến khủng hoảng.
- **Người thắng cuối cùng** (theo Marx) không phải nhà tư bản hay công nhân, mà là **giai cấp vô sản** khi lật đổ chế độ tư bản, xây dựng xã hội không bóc lột.
→ Trong chủ nghĩa tư bản, không có bên nào "thắng" tuyệt đối, chỉ có **mâu thuẫn giai cấp** ngày càng gay gắt.
Nhận xét 1: Tóm lại mâu thuẫn giữa Trung Mỹ sẽ ngày càng gay gắt ---> đấu tranh
(vì nền kinh tế Tq và Mỹ bây giờ đều là nền kinh tế thâm dụng vốn = nợ)
Nhận xét 2: Kinh tế gia công thì mãi mãi thiệt thòi. Công nhân **không thực sự "thắng"** trong cả hai trường hợp vì giá trị thặng dư vẫn bị chiếm đoạt.
Nhận xét 3: Tq vẫn cay cú vì lao động cho Iphone nhiều, mà phần giá trị thặng dư chủ Iphone ở Mỹ (Apple) vẫn hưởng nhiều. Nên cần leo lên trên bậc thang công nghệ, thương hiệu và chiếm hữu giá trị gia tăng.
vneconomy.vn
