(Tiếp tục)
Việt nam (và thế giới) đang sốc với kiểu cách và mức độ đánh thuế đối ứng của Trump mà chưa để ý một điều là: Nó rất rõ ràng và đơn giản. Dựa vào đó hoàn toàn có thể dễ dàng xây dựng và điều tiết chiến lược buôn bán với Mỹ mà không cần tính toán đến các tác động khác như chính trị, môi trường vv
Cái tệ nhất ở đây không phải là phần trăm mà là chính quyền Trump chỉ cho thời gian quá ngắn, không nước nào kịp xoay sở. Nó giống như một cuộc chơi lớn với luật chơi đã quen thuộ hàng chục năm, rồi bỗng dưng người cầm cái đột ngột thay đổi luật chơi 180 độ mà không cho các người chơi bất cứ giây phút nào luyện tập làm quen. Như thế đương nhiên thời gian đầu sẽ vô cùng hỗn loạn, thậm chí tai nạn và bi kịch, và có khả năng một số không chịu nổi sẽ từ bỏ cuộc chơi.
Trong cuộc xáo trộn này, Việt nam gần như là nước chịu tác động tiêu cực lớn nhất. Như đã nói, mức thuế 46% làm hàng Việt xuất sang Mỹ lập tức đắt lên gấp rưỡi. Tệ hơn nữa, mức thuế này cao hơn đáng kể so với những nước cạnh tranh trực tiếp như Bangladesh (37%), Indonesia (32%) hay Philippines (17%). Và tệ nhất là kim ngạch xuất khẩu của Việt nam sang Mỹ là quá lớn (trên 130 tỉ đô la/năm). Xuất khẩu sang Mỹ của Việt nam là thu nhập, miếng cơm manh áo của rất nhiều người Việt, từ người công nhân xưởng máy ở Bắc giang/Lạng sơn đến bác nông dân nuôi tôm vùng đất mũi Cà mau. Có nghĩa khi dòng hàng hóa sang Mỹ bị ách tắc, hàng triệu người sẽ gặp khó khăn. Chưa nói đến các tiến trình vĩ mô như ngân sách quốc gia hay mục tiêu phát triển.
Vậy có giải pháp nào không, hay đâu là giải pháp?
Như đã nói ở trên, Thuế đối ứng của Trump được dính thuần túy trên phần trăm thâm hụt thương mại của Mỹ. Và như thế, về lý thuyết thì nó không thể bị thay đổi bởi bất cứ thứ gì khác ngoài so sánh tương đối giữa 2 kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu. Tất cả các lý lẽ đồng minh, thiện chí, quan hệ tốt vv đều không có giá trị gì với Trump. Anh nói anh là đồng minh, bạn bè, thiện chí OK vậy hãy mua hàng Mỹ nhiều lên, mà phải là hàng Mỹ làm tại Mỹ chứ không phải Mỹ giả cầy made in China.
Điều kiện này của Trump mặc dù rõ ràng nhưng làm khó tất cả các nước. Thực chất không chờ Trump nói mà tất cả các nước xuất khẩu vào Mỹ trước đó đều đã rất cố gắng mua hàng Mỹ. Tình trạng thâm hụt của Mỹ như hiện này là vì thứ nhất Mỹ không còn nhiều sản xuất nội địa, thứ hai những thứ sản xuất tại Mỹ hoặc là quá đắt, hoặc không phù hợp. Những gì mua được người ta đã mua cả rồi.
Việt nam cũng không phải là ngoại lệ. năm 2024 Việt nam nhập của Mỹ 13,1 tỉ USD. Nếu cố gắng ở mức hợp lý với thị trường thì cùng lắm có thể mua thêm 2-3 tỉ USD nữa. Tức là theo cách tính của Trump thì thuế suất có thể giảm về 45-44%, thay đổi không cơ bản.
Theo cách hành xử của Trump với Nhật và Israel thì Việt nam phải xác định tinh thần là không thể thay đổi mức thuế 46% trừ khi mua thêm 20 tỉ đô-la hàng Mỹ, hoặc giảm xuất khẩu 20 tỉ đô-la sang Mỹ, để thuế xuống còn 35%. Vì theo đánh giá của tôi thì mức 35% mặc dù vẫn rất cao nhưng còn có thể thở được với nhiều ngành, nếu điều chỉnh lại chi phí.
Mua thêm 20 tỉ đô thì không khả thi. Phải thấy rằng đây là mua thêm 20 tỉ hàng năm chứ không phải 1 lần. Vì thế mà cái nhiều người nói "mua thêm Boeing", "mua hàng nóng" vv đếu không khả thi vì không thể năm nào cũng mua máy bay hay vũ khí.