Lực lượng phòng không Hải Phòng đánh B-52 những ngày cuối tháng 12 năm 1972
QĐND - Thứ Năm, 27/12/2012, 16:39 (GMT+7)
Ở Hải Phòng cuối tháng 12-1972, tình hình hết sức khẩn trương, căng thẳng. Sáng 17-12, Mỹ cho 13 lần chiếc máy bay thả 150 quả thủy lôi xuống luồng tàu biển ngoài cửa sông Nam Triệu, phóng hai quả tên lửa vào kho dầu Thượng Lý và thôn Vị Xuyên, xã Tân Dân, huyện An Thụy (nay là huyện An Lão). Bộ tư lệnh (BTL) 350 Hải Phòng nhận được lệnh của Bộ Tổng tư lệnh ra lệnh cho các lực lượng phòng không (PK) miền Bắc chuyển vào trạng thái SSCĐ cao nhất, đề phòng B-52 đánh phá từ vĩ tuyến 20 trở ra.
Tại Hải Phòng, trong cuộc họp khẩn cấp ngày 17-12, sau nghe BTL 350 Hải Phòng báo cáo tình hình, Thường vụ Thành ủy nhận định: Những ngày tới địch sẽ đánh phá Hải Phòng ác liệt hơn trước. Do đó, tất cả các đơn vị lực lượng PKND phải triệt để thực hiện những biện pháp phòng chống B-52 theo kế hoạch. Thực hiện chỉ thị của Thành ủy, ngày 17-12, hầu hết những người không liên quan đến sản xuất, chiến đấu sơ tán ra khỏi nội thành, một số xí nghiệp duy trì sản xuất thường xuyên cũng chỉ để lại số công nhân thật cần thiết, các bộ phận khác phân tán mỏng về các đường phố, các xã vùng ven. Ngày 18-12, địch tiếp tục cho máy bay trinh sát Hà Nội - Hải Phòng. Thành ủy Hải Phòng nhận định: Nhiều khả năng địch mở cuộc tập kích chiến lược vào đêm 18-12.
Đúng như nhận định, đêm 18-12, đế quốc Mỹ huy động 90 lần chiếc B-52 cùng 163 lần chiếc máy bay chiến thuật mở đầu cuộc tập kích chiến lược đường không vào Hà Nội - Hải Phòng. Lúc 19 giờ 10 phút, Sở chỉ huy phòng không (SCHPK) Hải Phòng nhận được thông báo B-52 đã vào đánh phá miền Bắc. Theo quy ước, B-52 vượt qua vĩ tuyến 21 SCHPK sẽ phát tín hiệu báo động B1 (có B-52). Trong đêm đầu tiên của cuộc tập kích, địch tập trung toàn bộ B-52 đánh liên tiếp 3 đợt vào Hà Nội, Hải Phòng. Lúc 19 giờ 40 phút, hàng chục máy bay chiến thuật đánh phá Hải Phòng trong nhiều giờ. Khác với những trận đánh trước, các tốp máy bay địch đều bay ở độ cao dưới 1000m, vào một hướng, ra một hướng, thời gian giãn cách giữa các tốp chừng 5-7 phút, đánh cùng lúc vào nhiều mục tiêu. Hoạt động của địch lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm... Cả thành phố thức trắng, căng thẳng kéo dài.
Do địch thay đổi thủ đoạn chiến thuật, các đài quan sát khí tài của ta không phát hiện hết mục tiêu. Các trạm quan sát của DQTV chưa kịp định hướng, máy bay địch đã bay qua. Các trận địa PK tầm cao không bắn được máy bay địch, lại bị chúng chế áp. Hỏa lực tầm thấp chỉ bắn ước lượng vì không xác định được phần tử. Nên ngày 18-12 ta chưa bắn rơi được chiếc máy bay nào. Duy chỉ có trung đội du kích tập trung của huyện Vĩnh Bảo phục kích trên hướng máy bay địch từ nội thành bay ra ngoài biển bắn rơi một chiếc.
Sáng 19-12, địch tiếp tục cho máy bay cường kích đánh phá TX Kiến An (nay là quận Kiến An), huyện Thủy Nguyên... Lực lượng PK Hải Phòng đánh nhiều trận nhưng chỉ có Đại đội 171 pháo cao xạ 100mm bắn rơi một máy bay. Nhận định địch đã thay đổi thủ đoạn đánh phá, đặc biệt là tăng cường khí tài điện tử gây nhiễu. BTL 350 Hải Phòng kịp thời rút kinh nghiệm các trận đánh đêm 18 và ngày 19-12 chỉ đạo các đơn vị gấp rút xây dựng các phương án bắn máy bay bay thấp ban đêm. Căn cứ vào những phát hiện mới nhất về đường bay và thủ đoạn đánh phá của địch, lực lượng PK Hải Phòng đã điều chỉnh thế bố trí lực lượng, tập trung thành từng dải hỏa lực đón đánh máy bay địch trên các đường bay vào thành phố. Mỗi giải hỏa lực có nhiều loại hỏa khí khác nhau, nhưng bắn ở cùng cự ly nhằm tạo ra lưới lửa tập trung. Sau khi nhận được báo cáo của đài quan sát bằng khí tài và bằng mắt, SCHPK chỉ thị mục tiêu cho lực lượng PK toàn thành phố qua đài phát thanh. Bộ đội PK có nhiệm vụ bắn đạn vạch đường, các đơn vị trong dải hỏa lực đồng loạt nổ súng theo cự ly và hướng bay của mục tiêu đã phát hiện.
Chiều và đêm 19-12, lực lượng PK thành phố bố trí xong đội hình theo phương án chiến đấu mới... Từ đêm 19 đến ngày 21-12, địch tiếp tục cho B-52 đánh phá Hải Phòng. Chia lửa với Thủ đô, quân và dân Hải Phòng đã anh dũng đáp trả, lập công giòn giã, bắn rơi 12 máy bay, diệt và bắt sống một số giặc lái. Tiểu đoàn pháo 37mm tự vệ Nhà máy đóng tàu Bạch Đằng vững vàng đánh địch bảo vệ nhà máy, có ngày tiểu đoàn đánh liên tục 4 trận, có đêm đánh 6 trận. Tự vệ Công ty Công nghệ thực phẩm khu phố Hồng Bàng với 2 khẩu 12,7mm do 12 chiến sĩ giỏi sử dụng đã phối hợp với các tổ bắn máy bay bằng súng bộ binh..., tạo thành hỏa lực tầm thấp khá mạnh, góp phần cùng các đơn vị bạn bắn rơi một máy bay Mỹ...
Các trận địa của Tiểu đoàn 14 cao xạ phối hợp lực lượng của Sư đoàn 363 đón đường bay của địch khi chúng bay vào, bay ra trên hướng Đông Nam, có trận chỉ bằng một loạt đạn, giàn hỏa lực này đã bắn rơi tại chỗ một máy bay địch, bắt sống giặc lái. Cũng trên hướng này, đại đội pháo cao xạ mang tên Trần Thành Ngọ phối hợp với các tổ chiến đấu của dân quân huyện An Thụy, dân quân xã Trường Sơn bắn rơi một máy bay A6.A. Tại xã An Hồng, đêm 21-12, khẩu đội súng máy của dân quân gái đón đường bay, nổ súng chính xác bắn rơi một máy bay Mỹ. Đây là đơn vị dân quân gái đầu tiên của Quân khu Tả ngạn bắn rơi máy bay Mỹ trong đêm...
Từ nhận định tình hình, Hải Phòng chủ động chuẩn bị đối phó với tình huống địch đánh lớn, có tính chất hủy diệt. Ngày 21-12, UBHC thành phố quyết định tạm ngừng sản xuất ở nội thành. Nhân dân các khu phố nội thành, những vùng xung quanh các sân bay, kho tàng, trận địa tên lửa, pháo cao xạ, kể cả một số xã ven đường 5 sơ tán triệt để. Đến ngày 22-12, ở nội thành, chỉ còn hơn một vạn người chủ yếu cán bộ, công nhân thường trực sản xuất ở các nhà máy điện, nước, nhân viên y tế, những người làm nhiệm vụ bảo đảm giao thông ở các bến phà, các chiến sĩ công an. Bộ đội thường trực lực lượng pháo cao xạ được lệnh tập trung cho nhiệm vụ chủ yếu đánh B-52...
Ngày và đêm 22-12, nhiều tốp máy bay Mỹ hoạt động ngoài vùng biển Hải Phòng. BTL 350 nhận định, đây có thể là hoạt động nghi binh, chuẩn bị cho trận đánh mới. 4 giờ sáng 23-12, SCHPK thành phố phát tín hiệu B1 báo động máy bay B-52 đang vào vùng trời Hải Phòng. Chỉ ít phút sau, đã nghe rõ động cơ máy bay địch ở độ cao 5000m. Qua kiểm tra, Sư đoàn PK 363 khẳng định đó là B-52 giả. Các trận địa đều không phóng đạn, cuộc đấu trí diễn ra căng thẳng trong 30 phút, 9 tốp máy bay B-52 giả bay vào rồi vòng ra biển. Lực lượng PK chưa nổ súng nhưng đã giành chiến thắng đầu tiên. Thủ đoạn nham hiểm của địch dựa vào kỹ thuật điện tử hiện đại nhằm đánh lừa ra-đa của ta, làm cho bộ đội tên lửa, pháo cao xạ ta tiêu phí đạn, bộc lộ trận địa để chuẩn bị cho B-52 đánh chính thức đã hoàn toàn thất bại. 4 giờ 30 phút, nhiều tốp máy bay chiến thuật của địch đánh chế áp các trận địa hỏa lực của ta. Ít phút sau, 24 lần chiếc B-52, có 30 máy bay chiến thuật hộ tống đánh vào Hải Phòng... Các đài quan sát, ra-đa, các trận địa tên lửa, pháo cao xạ ở An Lão, Thủy Nguyên phát hiện mục tiêu, phóng đạn chính xác, bắn rơi hai pháo đài bay B-52. Đánh địch giỏi, phòng tránh tốt, Hải Phòng đã phối hợp nhịp nhàng với quân và dân Thủ đô lập công lớn trong đợt 1 của chiến dịch: 14 máy bay, trong đó có hai chiếc B-52 bị bắn rơi trên bầu trời Hải Phòng.
Bị thất bại nặng nề, lại đúng dịp lễ Nô-en, bắt đầu từ 24 giờ ngày 24-12, địch tạm dừng hoạt động để củng cố lực lượng, ổn định tinh thần giặc lái, tìm thủ đoạn đánh mới.
Ngày 25-12, Hải Phòng tổ chức rút kinh nghiệm chiến đấu đợt 1, chuẩn bị cho cuộc chiến đấu mới. Các đơn vị tên lửa, cao xạ chỉ đạo các kíp chiến đấu, các khẩu đội rút kinh nghiệm từng trận đánh. Được nhân dân giúp đỡ, các đơn vị tranh thủ củng cố hoặc di chuyển trận địa. Một số đơn vị pháo cao xạ được phép bố trí sát trận địa tên lửa để đánh máy bay chiến thuật... Toàn thành phố khẩn trương chuẩn bị, quyết giáng cho địch những đòn đau hơn.
Đêm 26-12, địch huy động 105 lần chiếc B-52, có 120 lần chiếc máy bay chiến thuật yểm hộ đồng thời đánh mạnh vào Hải Phòng, Hà Nội, Thái Nguyên. Tại Hải Phòng, SCHPK phát lệnh báo động B-52 lúc 22 giờ 10 phút, 24 chiếc B-52 nối nhau bay vào vùng trời thành phố và sau đó là hàng nghìn quả bom rải thảm, 10 máy bay chiến thuật ném bom phố Cầu Đất, Nhà hát... Lực lượng PK Hải Phòng đồng loạt nhả đạn và đã bắn rơi hai chiếc B-52. Quân, dân Hải Phòng góp phần cùng quân và dân Hà Nội chiến thắng giòn giã trong trận đánh then chốt đêm 26-12; đập tan trận tập kích quy mô lớn nhất, bắn rơi 10 máy bay, trong đó có 9 máy bay B-52. Đêm 27-12, Tiểu đoàn 72 tên lửa Hải Phòng mới được tăng cường bảo vệ Hà Nội cũng bắn tan xác một máy bay B-52, rơi ngay trên đường phố Hoàng Hoa Thám (Hà Nội)...
Cuộc tập kích chiến lược bằng máy bay B-52 - nỗ lực quân sự cao nhất và cuối cùng của đế quốc Mỹ đã thảm bại. Trong chiến công chung ấy, quân và dân TP Hải Phòng góp phần xứng đáng bắn rơi 17 máy bay, trong đó có 4 máy bay B-52; diệt, bắt sống nhiều giặc lái...
Đại tá NGUYỄN VĂN MY - Phó chỉ huy trưởng - Tham mưu trưởng Bộ CHQS TP Hải Phòng.