[Funland] Dầu khí Việt Nam-30 năm và những điều ít được chú ý

[LầmTài khoản đã xác minh]

Tháng 3 năm 2003, Manalac được bổ nhiệm làm Thứ Trưởng Năng Lượng. Ông này làm trung gian cho một thỏa thuận giữa Philippines và Trung Quốc làm cả khu vực giật mình.

Manalac biết rõ Trung Quốc nhưng muốn lĩnh vực dầu khí của Philippines có khả năng tự lực.

Năm 2003, Manalac tổ chức vòng đấu thầu minh bạch lần đầu tiên của Philippines để cố gắng và thu hút các công ti lớn thăm dò ngoài khơi.

ExxonMobil giành được quyền đối với khu vực của biển Sulu nhưng không ai quan tâm đến Biển Đông.

Manalac tin rằng các khu mỏ tiềm năng là tốt, nhưng, nếu khi nào muốn thoát khỏi việc phụ thuộc gần như hoàn toàn vào dầu mỏ nhập khẩu thì Philippines phải cần một cách tiếp cận khác, một cách tiếp cận có tính đến tình hình địa chính trị.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Lặng lẽ, Manalac và giám đốc điều hành CNOOC đã vẽ ra ranh giới của một khu vực thăm dò.

Ranh giới phía Tây phải tránh vùng biển của Malaysia nhưng giới hạn phía Bắc và phía Đông là chỉ là vấn đề giữa hai bên. Cuối cùng nó bao phủ một diện tích 143 000 km² ở phía Bắc và phía Tây Palawan – bao gồm, nhưng vươn khỏi vùng biển cạn Bãi Cỏ Rong (Reed Bank).

Manalac biết ý tưởng chia sẻ tài nguyên là đầy tranh cãi cả trong nước lẫn ở nước ngoài, nhưng với tư cách giám đốc PNOC ông đã giải thích sau đó, ‘30 % của một cái gì đó thì tốt hơn 100 % của chẳng có gì’.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Tháng 7 năm 2004, khi Tổng thống Gloria Macapagal Arroyo (bạn bè và kẻ thù của bà gọi tắt là GMA) cho rút đội quân nhỏ của Philippines khỏi Iraq, quan hệ với Washington trở nên lạnh giá rõ rệt. Bà phản ứng bằng việc tìm cách bắt tay toàn diện với Trung Quốc.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Bên ngoài các biệt thự của Manila, phản ứng là sự kinh ngạc.

Các nhà ngoại giao ASEAN muốn biết tại sao Philippines lại xem thường yêu cầu đoàn kết khu vực.có tính nguyên tắc nhiều năm.

Việt Nam đã cáu tiết.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Phi và Trung Quốc tiến hành khảo sát chung.

Ngày 1 tháng 9 một tàu khảo sát cũ của CNOOC, tàu Nanhai 502 (Nam Hải 502), rời Quảng Đông với các chuyên gia trên tàu.

Hơn 75 ngày sau, họ thu thập được 11 000 km dữ liệu địa chấn, bao phủ toàn bộ khu vực JMSU.

Ngày 16 tháng 11, tàu đậu tại cảng tiếp liệu của PNOC ở Batangas, phía Nam Manila

Đến tháng 1 năm 2007, một vài mỏ tiềm năng đầy hứa hẹn đã được xác định, do đó giai đoạn hai của các khảo sát chi tiết hơn đã được đưa ra bàn.

Bộ Ngoại Giao phản đối và mãi cho đến tháng 6 Tổng Thống mới cấp phép cho giai đoạn 2.

Khoảng thời gian đó Tổng thống Phi bị nhấn chìm bởi một làn sóng cáo buộc tham nhũng liên quan đến bà, chồng bà, người đứng đầu Ủy ban bầu cử và các dự án được viện trợ Trung Quốc tài trợ...

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Tuy nhiên, giai đoạn 2 vẫn tiến tới, thu thập thông tin chi tiết hơn về các khu vực cụ thể của đáy biển. Kế hoạch cho giai đoạn 3 đã được thực hiện: xếp đặt vị trí để khoan thăm dò.

Nhưng sau đó, vào tháng 1 năm 2008, nhà báo kì cựu Barry Wain đã viết một bài báo cho Far Eastern Economic Review (Tạp chí Kinh tế Viễn Đông) cáo buộc chính phủ của GMA có ‘các nhượng bộ kinh khiếp’ với TQ

Bài viết này được đội quân ngày càng đông những người chỉ trích tổng thống Phi chợp lấy và dự án hợp tác (với TQ) đã trở nên nhớp nhúa bởi nó liên quan đến Trung Quốc và các dự án cơ sở hạ tầng hư hỏng do tham nhũng.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

De Venecia, một người ủng hộ tổng thống Phi đi với Trung Quốc, bị mất chức Chủ Tịch Hạ Viện vào tháng 2 năm 2008 sau khi con trai của ông buộc tội chồng của tổng thống tham nhũng trong một dự án cơ sở hạ tầng về băng thông rộng (broadband) do Trung Quốc tài trợ.

Thỏa thuận thăm dò dầu khí với TQ đã chết chìm trong biển, khả năng về việc gia hạn bi lạc mất giữa các màn kịch nhẹ diễn ra trên sân khấu chính trị ở Philippines.

Nó hết hạn vào ngày 1 tháng 7 năm 2008 mà không một ai đang nắm quyền chuẩn bị lí lẽ cho việc gia hạn nó.

Theo quan điểm của Trung Quốc, thành công chỉ là một phần. Lần đầu tiên hai chính phủ ASEAN đã gác sang một bên vấn đề chủ quyền và cho thấy một mô hình phát triển chung.

Tuy nhiên, một lần nữa, phía Đông Nam Á đối lập đã phá ngang các cơ hội thực sự làm ra dầu của CNOOC.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Chính phủ các nước khác tiếp tục phớt lờ đề xuất của Lí Bằng và nhượng nhiều lô bên trong ‘đường chữ U’ cho các công ti quốc tế theo cách riêng của họ.

Nhưng trong thời gian hoạt động của dự án Phi-Trung, tăng trưởng kinh tế tăng vọt của Trung Quốc đã bắt đầu cho nó ảnh hưởng lớn hơn.

Nếu Dự án với Phi là một củ cà rốt của Trung Quốc để thúc đẩy việc cùng phát triển ở Biển Đông, thì bây giờ Bắc Kinh đã có một cây gậy để vung vào các công ti không chịu nghe theo họ.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

BP đã có mặt tại Việt Nam từ năm 1989 nhưng phải mất một thập kỉ để trở thành một trong số ít các công ti quốc tế làm ra tiền ở đó.

Năm 2002 giàn khoan Lan Tây của họ tại Lô 6.1 cách bờ 362 km, bắt đầu bơm khí đốt vào các đường ống dưới nước dài nhất thế giới đến một trạm phát điện trên cửa sông nhìn thấy từ Grand Hotel (Vũng Tàu).

Năm 2006 khí đốt của BP đã tạo ra trên 1/3 sản lượng điện của Việt Nam và sẽ nhiều hơn thế vì công ti có được quyền đối với hai lô thăm dò khác. BP nắm các lô này trong nhiều năm, chờ đợi để thấy thuyết phục rằng nền kinh tế của Việt Nam có thể tạo ra đủ nhu cầu đáng để mở rộng việc sản xuất điện, và do đó khí đốt.

Vào đầu năm 2007, với việc VN mới vừa trở thành thành viên của Tổ Chức Thương Mại Thế Giới và các nhà đầu tư tên tuổi lớn đổ xô vào, BP cũng sẵn sàng ra sức.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Ngày 6 tháng 3 năm 2007, BP công bố kế hoạch phát triển hai mỏ khí đốt mới ở Lô 5.2 và hoặc sẽ nối chúng với đường ống đang có hoặc xây dựng đường ống khác.

Một nhà máy điện thứ hai sẽ được xây dựng trên bờ để biến khí thành nhiều điện hơn cho nước này và nhiều tiền hơn cho BP.

Lịch thực hiện được để mơ hồ nhưng đối tác PetroVietnam của BP gợi ý khí đốt có thể đi vào hoạt động vào năm 2011.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Vào khoảng thời gian đó, đại sứ Trung Quốc ở Australia, Madame Fu Ying (Bà Phó Oánh), đã có kế hoạch riêng, chuẩn bị chuyển đến một vị trí mới ở London.

Phó Oánh là một cố nhân của BP. Năm 2000, khi BP công bố kế hoạch phát triển Lô 6.1, bà đang là Tổng Giám Đốc Vụ Châu Á tại Bộ Ngoại Giao Trung Quốc.

Theo một nhân vật cao cấp trong BP, bà đã đưa ra nhiều phản kháng rất mạnh mẽ với ban quản trị của BP ở Bắc Kinh và Đông Nam Á yêu cầu công ti dừng dự án vì nó đã xâm phạm yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc.

Vào thời điểm đó, Giám Đốc Điều Hành BP là John Browne, một nhà quản lí kì cựu của nhiều trận chiến nơi biên giới. Ông chỉ đơn giản nhún vai với các phản đối của Phó Oánh và dự án tiếp tục.

Nhưng ngày 1 tháng 5 năm 2007, Browne từ chức ở BP sau một vụ tai tiếng và Tony Hayward thay vào vị trí đó.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Phó Oánh đến London vào ngày 10 tháng 4, cũng là ngày mà Bắc Kinh công khai thù địch trong một cuộc chiến mới với BP.

Trả lời một câu hỏi cò mồi từ một phóng viên truyền hình nhà nước Trung Quốc về các dự án khí mới, người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Trung Quốc Qin Gang (Tần Cương) tuyên bố, ‘hành động mới của Việt Nam [là] bất hợp pháp và không hợp lệ … không có lợi cho sự ổn định của khu vực Biển Đông.’

Điều lạ là lô mà Bắc Kinh bây giờ lôi vào để phản đối (Lô 5.2) thực tế lại gần với bờ biển Việt Nam hơn Lô 6.1 mà BP đang hoạt động.

Không thành vấn đề: đó là một cơ hội cho Madame Fu trả thù.

Một trong những điều đầu tiên mà bà ta làm sau khi dọn dẹp xong hành lí ở London là yêu cầu có một cuộc họp với Giám Đốc Điều Hành mới toanh Tony Hayward.

Công ti đã nắm bắt những gì đang đến nên đã triệu các nhà quản lí chóp bu tại Việt Nam về London để chuẩn bị cho các cuộc thảo luận. Họ đưa ra lí do mạnh mẽ để BP tiếp tục dự án rồi để vấn đề cho Hayward và nhóm của ông [giải quyết].

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Đến năm 2007, BP là một trong những nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở Trung Quốc.

Danh mục đầu tư $ 42 tỉ của BP bao gồm nhiều cổ phần trong các nhà máy hóa dầu, sản xuất khí ngoài khơi, 800 trạm xăng, 30 % cổ phần ở các trạm khí tự nhiên hoá lỏng đầu tiên của nước này và một số doanh nghiệp khác.

Madame Fu biết rất rõ điều này và ngày 18 tháng 5 năm 2007, bà đã dùng nó trong cuộc họp tại trụ sở BP. Bà đưa ra các phản đối của mình đối với các hoạt động của BP trong vùng biển tranh chấp và sau đó, theo một người trong cuộc, đã đưa ra hai cảnh báo cụ thể:

thứ nhất, nếu công ti cứ tiến tới ở Lô 5.2 thì chính phủ Trung Quốc sẽ xem xét lại tất cả các hợp đồng mà họ đã trao cho BP;

và, thứ hai, Trung Quốc không thể đảm bảo sự an toàn của bất cứ nhân viên BP làm việc trong các khu vực tranh chấp.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Đó dường như là một lời đe dọa thẳng thừng đối với cả vận mạng thương mại của công ti lẫn mạng sống của người lao động tham gia thăm dò và sản xuất.

Thiếu kinh nghiệm đối phó với các chế độ thô bạo như các tiền nhiệm, Hayward lùi bước.

Ông đã thực hiện một thỏa thuận với Phó Oánh: BP sẽ tiếp tục hoạt động Lô 6.1 nhưng sẽ tạm ngừng hoạt động tại Lô 5.2 (là Hải Thạch, trên bản đồ).

Phó Oánh đã trả được thù.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

BP đã kí hợp đồng với PetroVietnam (đại diện cho chính phủ Việt Nam) và Công ti ConocoPhillips của Mĩ cam kết khảo sát và thăm dò ở Lô 5.2.

Theo nguồn tin ngoại giao Mĩ do Wikileaks công bố, có vẻ BP đã không nói cho đối tác Mĩ biết về cam kết của Hayward với Phó Oánh mãi cho đến ngày 8 tháng 6, khi công ti hủy bỏ kế hoạch công việc của mình cho năm 2007.

Cả ConocoPhillips lẫn PetroVietnam đều không muốn để vuột BP

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Ngày 13 tháng 6, tin tức rò rỉ rằng BP đã phải đình lại việc khảo sát địa chấn theo kế hoạch và hai ngày sau tại Hà Nội đại sứ Hoa Kì Michael Marine được đối tác Anh và ConocoPhillips đến thăm.

Theo báo cáo của ông về hai cuộc họp (do Wikileaks công bố), ConocoPhillips than phiền rằng PetroVietnam đã đòi hỏi họ phải thực hiện hợp đồng công việc dù BP đã tạm ngưng.

Đại sứ Anh, Robert Gordon, nói với ông rằng Anh đã phái một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại Giao đến hội đàm với Chính Phủ Việt Nam

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Với việc BP nhượng bộ trước sức ép của Trung Quốc, ConocoPhillips không có nhiều lựa chọn ngoài việc phải làm theo.

Công ti này có lợi ích kinh doanh nhỏ hơn ở Trung Quốc nhưng vẫn đáng kể, gồm mỏ Tây Giang phía Nam Hong Kong và phát triển mỏ Peng Lai (Bành Lai) ở Vịnh Bột Hải.

Ngửi mùi chiến thắng, Bắc Kinh mở rộng chiến dịch.

Cũng trong tháng đó, Bộ Ngoại Giao phàn nàn với chính phủ Nhật Bản về các hoạt động của tổ hợp gồm Idemitsu, Nippon Oil và Teikoku Oil, họ đang lập kế hoạch công tác khảo sát địa chấn ở hai Lô 5.1b và 5.1c (cạnh các lô của BP).

Theo báo cáo của đại sứ Mĩ tại Tokyo do Wikileaks công bố, chính phủ Nhật Bản đã quyết định không đưa đẩy vấn đề này với Bắc Kinh và trong tháng 7, tập đoàn Nhật Bản đình chỉ kế hoạch của mình.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Đầu tháng 8 năm 2007, giám đốc điều hành Chevron đã được toà đại sứ Trung Quốc ở Washington DC triệu tập đến và yêu cầu ngừng việc thăm dò của công ti ở Lô 122 của Việt Nam.

Thông điệp được lặp lại một cách mạnh mẽ hơn tại một cuộc họp khác ở Bắc Kinh vào tuần sau.

Yêu cầu này có vẻ thái quá. Lô 122 nằm ngay ngoài khơi bờ biển Việt Nam và chắc chắn trên thềm lục địa VN.

Tuy nhiên, Chevron đã kí một hợp đồng rất lớn thuê nhượng khí ở Tứ Xuyên với PetroChina và có nhiều thứ để mất.

Chevron đã đình chỉ hoạt động tại Lô 122 trước cuối tháng.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Ngày 8 tháng 9, toà lãnh sự Trung Quốc tại Houston gửi cho một công ti dầu khí khác, Pogo, một lá thư bảo họ ngừng công việc tại Lô 124, cách lô 122 50 km về phía

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Madame Fu rõ ràng rất hài lòng với BP vì vào ngày 31 tháng 8 năm 2007, bà đã thực hiện một chuyến đi đặc biệt tới tận nơi sản xuất dầu trên bờ biển Wytch Farm của công ti ở miền Nam nước Anh, ở đó bà gợi ý rằng ‘hai bên có thể thực hiện trao đổi và hợp tác nhiều hơn nữa.’

Bất thường đối với chuyến viếng thăm ở Dorset, người tiếp bà là John Hughes, phụ trách Châu Á Thái Bình Dương của BP. Ông đã đặc biệt đề cập đến hi vọng của BP ‘thực hiện hợp tác chiến lược với các công ti dầu khí lớn của Trung Quốc’.

Nhưng Bắc Kinh đã chưa tới hồi kết với BP. Bước tiếp theo là cố gắng sử dụng công ti để thúc ép chính phủ Việt Nam nhượng bộ chủ quyền.

heo một nhân vật cao cấp BP trong cuộc, chính phủ Trung Quốc đề nghị công ti tạo điều kiện để có các cuộc thảo luận giữa CNOOC và PetroVietnam về việc cùng phát triển ở Lô 5.2 và Lô 5.3 kế cận