[Funland] Cuộc chính biến ở Nga hôm 4 tháng 10 năm 1993

[Ngao5]

Đúng ngày này 30 năm trước đây ở Moscow xảy ra cuộc chính biến mà nội dung là cuộc đấu tranh quyền lực giữa Tổng thống Yeltsin với Quốc hội Nga
Bối cảnh lịch sử
Chính quyền cộng-sản sụp đổ sau cuộc đảo chính bất thành do những người lãnh đạo cộng-sản cứng rắn khởi sự hôm 19/8/1991 và thất bại 4 hôm sau đó.
Bốn tháng sau, hôm 25 tháng 12 năm 1991, Liên Xô tan rã, các nước Cộng hoà thuộc Liên Xô cũ tách ra độc lập
Liên bang Nga là nước chiếm 2/3 diện tích Liên Xô cũ. Quốc hội Liên bang Nga đóng tại Nhà Trắng, vốn trước kia là trụ sở Chính phủ Liên bang Nga. Họ không muốn dùng Trụ sở trong điện Kreml như dưới thời cộng-sản xưa kia.
Tổng thống Yeltsin muốn nước Nga tiến nhanh vào cơ chễ thị trường.
Ông chủ trương rằng thà tài sản của nước Nga rơi vào tay người Nga, còn hơn để rơi vào tay tư bản nước ngoài. Là vì lúc đó Nga phát voucher cho dân chúng. Mỗi tờ voucher tương ứng với một số tiền. Tất cả công dân Nga đều được nhận voucher. Nghĩa là tài sản của nước Nga chia thành những voucher, mỗi người dân được sở hữu một lượng voucher, để họ có thể mua cổ phần nhà máy, hầm mỏ....

 

[Ngao5]

Những “người Nga mới“ đã thu mua những voucher và mua lại những cơ sở dầu mỏ, hầm mỏ, nhà máy.... và phất lên nhanh chóng
Nhưng Quốc hội (lúc này vẫn mang tên cũ “Xô viết Tối cao”) chống lại những quyết định của Yeltsin, dù tổng thể họ ủng hộ
Yeltsin tung ra cuộc tấn công của mình ngày 1-9-1993 khi ông tìm cách đình chỉ chức vụ Phó Tổng thống của Rutskoy, một nhân vật đối lập chủ chốt, người cùng được bầu với Yeltsin năm 1991, là người kế vị tự động của tổng thống, bởi "những cáo buộc tham nhũng"
Ngày 3-9-1993, Xô viết Tối cao bác bỏ việc đình chỉ của Yeltsin với Rutskoy và đưa vấn đề ra Toà án Hiến pháp.

 

[Ngao5]

Ngày 3-9-1993, Xô viết Tối cao bác bỏ việc đình chỉ của Yeltsin với Rutskoy và đưa vấn đề ra Toà án Hiến pháp.
Hai tuần sau Yeltsin tuyên bố sẽ đồng ý kêu gọi một cuộc bầu cử tổng thống sớm nếu Quốc hội cũng kêu gọi bầu cử. Nhưng Quốc hội lờ đi.
Ngày 18-9-1993, Yeltsin chỉ định Yegor Gaidar, người từng bị Quốc hội cách chức năm 1992, một phó thủ tướng và một phó thủ tướng chịu trách nhiệm các vấn đề kinh tế. Việc chỉ định này là không thể chấp nhận với Xô viết Tối cao, và họ đã dứt khoát bác bỏ nó.
Ngày 21-9-1993, Yeltsin giải tán Xô viết Tối cao. Điều này là trực tiếp trái ngược với các điều khoản trong Hiến pháp Nga, ghi rằng:
“Điều 121-6. Các quyền lực của Tổng thống Liên bang Nga không thể được sử dụng để thay đổi tổ chức nhà nước và quốc gia của Liên bang Nga, để giải tán hay cản trở tới hoạt động của bất kỳ tổ chức quyền lực nào được bầu lên. Trong trường hợp này, quyền lực của tổng thống sẽ ngừng ngay lập tức”.

 

[Ngao5]

Khi giải tán Xô viết Tối cao, Yeltsin đã lặp lại thông báo của mình về một cuộc trưng cầu dân ý hiến pháp và cuộc bầu cử lập pháp mới vào tháng 12-1993. Ông cũng loại bỏ hiến pháp, thay thế nó bằng một hiến pháp trao cho ông nhiều quyền lực đặc biệt.
Theo kế hoạch mới, Hạ viện sẽ có 450 đại biểu và được gọi là Duma Quốc gia, tên của cơ quan lập pháp Nga dưới thời Sa hoàng.
Hội đồng Liên bang, sẽ gồm các đại diện từ 89 vùng của Liên bang Nga, sẽ đóng vai trò Thượng viện
Quyết định của Yeltsin giải tán nghị viện Nga vào tháng 9-1993, tức là ông đang dọn đường cho một sự chuyển tiếp nhanh hơn sang một nền kinh tế hoạt động theo cơ chế thị trường. Với lời hứa hẹn này, ông nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của các cường quốc phương Tây. Yeltsin có mối quan hệ tốt với các cường quốc phương Tây, đặc biệt với Hoa Kỳ, nhưng mối quan hệ này cũng khiến ông không được lòng một số người Nga.

 

[Ngao5]

Tại Nga, phía Yeltsin đã kiểm soát truyền thông và TV, nơi các quan điểm ủng hộ Quốc hội hiếm khi được phát đi trong cuộc khủng hoảng tháng 9 và tháng 10-1993.
Phó Tổng thống Rutskoy gọi hành động giải tán Quốc hội của Yeltsin là một bước hướng tới một cuộc đảo chính.
Ngày hôm sau, 22-9-1993, Toà án Hiến pháp tuyên bố Yeltsin đã vi phạm hiến pháp và sẽ bị luận tội.
Trong một cuộc họp kéo dài cả đêm, với sự chủ toạ của Khasbulatov, Quốc hội tuyên bố nghị định của Tổng thống Yeltsin là không có giá trị và không có hiệu lực.
Phó Tổng thống Rutskoy được tuyên bố thành tổng thống và tuyên thệ nhậm chức trước bản hiến pháp. Ông bãi chức Yeltsin và các Bộ trưởng chủ chốt Pavel Grachev (quốc phòng), Nikolay Golushko (An ninh), và Viktor Yerin (Nội vụ).

 

[Ngao5]

Thế là nước Nga khi đó, có hai tổng thống và hai bộ trưởng quốc phòng, an ninh và nội vụ.
Dù Gennady Zyuganov (Chủ tịch Đảng Cộng-sản Liên bang Nga) và các lãnh đạo hàng đầu khác của Đảng Cộng-sản Liên bang Nga không tham gia vào các sự kiện, nhưng các thành viên cá nhân của các tổ chức cộng-sản vẫn tích cực ủng hộ Quốc hội.
Ngày 23 tháng 9, Đại hội Đại biểu Nhân dân được triệu tập. Dù chỉ có 638 đại biểu có mặt (số đại biểu quy định là 689), và Yeltsin đã bị Đại hội này luận tội.
Ngày 24 tháng 9, Yeltsin thông báo cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 6-1994. Cùng ngày hôm ấy, Đại hội Đại biểu Nhân dân thông qua việc đồng thời tổ chức bầu cử nghị viện và tổng thống vào tháng 3 năm 1994.

 

[Ngao5]

Yeltsin chế giễu đề xuất về cuộc bầu cử đồng thời của Quốc hội, và ông trả đũa. Hôm sau, Yeltsin ra lệnh cắt điện, cắt điện thoại và cắt nước nóng vào toà nhà Quốc hội (tức Nhà Trắng).
Yeltsin cũng gây ra sự bất ổn dân sự với quyết định giải tán nghị viện. Nghị viện ngày càng phản đối các cải cách kinh tế tự do mới của ông. Từ ngày 21 đến ngày 24 tháng 9, không khí chung đã thay đổi, nhiều người dân ủng hộ và bảo vệ nghị viện. Hàng chục nghìn người Nga đã tuần hành trên các đường phố Moscow tìm cách ủng hộ ý tưởng của nghị viện.

 

[Ngao5]

Các đại biểu Quốc hội vẫn ra vào đi lại bình thường, hoặc về nhà. Chỉ có điều là họ họp trong Nhà Trắng dưới ánh nến mà thôi. Họ gọi Yeltsin là “cựu Tổng thống“
Suốt 10 ngày từ 24/9 đến 3/10 không khí thủ đô Moscow hết sức căng thẳng vì những cuộc biểu tình của hai phe chống nhau. Nhưng lực lượng nhân dân ủng hộ Quốc hội đông hơn hẳn lực lượng ủng hộ Yeltsin
Trước tình hình đó, Yeltsin đã động thủ trước. Ông sử dụng quân đội để giải tán những đại biểu đang họp trong Nhà Trắng

 

[Ngao5]

Kế hoạch hành động thực tế được Đại uý Gennady Zakharov đệ trình. Mười xe tăng đỗ trước Khách sạn 5 sao Ukraina sẽ bắn vào các tầng trên của Nhà Trắng, với mục đích giảm thiểu thương vong nhưng tạo ra sự rối loạn và sợ hãi bên trong những người cố thủ.
Sau đó, lực lượng đặc nhiệm của đơn vị Vympel và Alpha tiến chiếm toà nhà. Theo vệ sĩ của Yeltsin là Alexander Korzhakov, việc bắn vào các tầng trên cũng là cần thiết để xua đuổi các tay súng bắn tỉa.
Từ 10 giờ đêm 3-9-1993, xe tăng quân đội Nga tiến vào Moscow.
Tới rạng sáng ngày 4 tháng 10, quân đội Nga đã bao vây toà nhà nghị viện, và lúc 9 giờ sáng, xe tăng bắt đầu bắn vào Nhà Trắng.

 

[Ngao5]

Lúc 8:00 giờ sáng (giờ Moscow) ngày 4-10-1993, Yeltsin tuyên bố:
"Những người chống lại thành phố hoà bình và thuê mướn những kẻ giết người đẫm máu, là tội phạm. Nhưng đây không phải là tội ác của các băng nhóm và tổ chức cá nhân. Mọi thứ đã diễn ra và đang diễn ra ở Moscow là một cuộc nổi loạn vũ trang đã được lập kế hoạch từ trước. Nó đã được những kẻ theo chính sách phục thù Cộng-sản, các lãnh đạo Phát xít, một phần của các đại biểu cũ, các đại diện của các Xô viết lập kế hoạch.
Dưới vỏ bọc của các cuộc đàm phán họ đã tụ tập lực lượng, tuyển mộ các băng nhóm binh sĩ vụ lợi, những kẻ đã quen với giết người và bạo lực. Một băng nhóm đê tiện của những chính trị gia tìm cách dùng vũ lực để áp đặt ý chí của họ lên toàn bộ quốc gia. Các phương tiện mà họ muốn điều khiển nước Nga đã được thể hiện trước toàn thế giới. Chúng là sự nói dối bất cần đạo lý, và sự mua chuộc. Chúng là những viên sỏi, thanh sắt, vũ khí tự động và súng máy.
Những người, đang vẫy những lá cờ đỏ, một lần nữa nhuộm nước Nga trong máu. Họ hy vọng về điều không thể xảy ra, rằng hành động vô liêm sỉ và tàn bạo chưa từng có của mình sẽ gây ra sự sợ hãi và hoang mang”

 

[Ngao5]

Yeltsin cũng tuyên bố rằng:
“Cuộc nổi loạn vũ trang Phát xít-Cộng-sản tại Moscow sẽ bị đàn áp trong một thời gian ngắn nhất. Nhà nước Nga có các lực lượng cần thiết cho việc này”
Tới trưa 4-10-1993, quân đội đã tiến vào trong Nhà Trắng và chiếm giữ từng tầng một.
Những hành động thù địch đã ngừng lại nhiều lần để cho phép một số người (trong đó có đại biểu Quốc hội) từ trong Nhà Trắng thoát ra.
Tới giữa trưa, cuộc kháng cự của dân chúng trên các đường phố đã hoàn toàn bị đàn áp, chỉ thỉnh thoảng còn những phát đạn bắn tỉa.
Lời kêu gọi tuyệt vọng kêu gọi các phi công của Không quân Nga ném bom điện Kremlin của Phó Tổng thống Rutskoy đã được phát trên đài phát thanh “Tiếng vang Moscow” nhưng đã không nhận được câu trả lời nào từ Không quân Nga.
Ghi chú: Rutskoy từng là Phó Tư lệnh Lực lượng Không quân Chiến lược Liên Xô (cũ)

Việc đàn áp "Cách mạng tháng 10 thứ hai", như được tường thuật, là sự kiện đánh nhau trên đường phố có Moscow số thương vong lớn nhất từ năm 1917, với hàng trăm người thiệt mạng.
Ngày 8 tháng 10, cảnh sát nói rằng 187 người đã chết trong cuộc xung đột và 437 người bị thương.
Cuối cùng, đó là một trận đánh cạnh tranh tính pháp lý của hành pháp và lập pháp, và chỉ bên nào tập trung được sự ủng hộ của các điều kiện đàn áp bên đó mới chiến thắng.

 

[Ngao5]

Năm 1993, đa số người Nga coi các sự kiện từ 21-9 đến 4-10 là một nỗ lực khôi phục của những người Cộng-sản hay như một kết quả của sự tìm kiếm quyền lực cá nhân của phó Tổng thống Rutskoy và Chủ tịch Quốc hội Khasbulatov.
Mười năm sau, mọi người thường coi nguyên nhân các sự kiện là việc chính phủ Yeltsin áp dụng chương trình tư nhân hoá, khiến hầu hết tài sản quốc gia rơi vào tay một số nhỏ các ông trùm (sau này được gọi là "oligarchs"), và Nghị viện cũ hay Xô viết Tối cao là trở lực chính của việc đó.

 

[duytrong]

Thớt lại xôm đây. Em hóng Cụ Ngao kể chuyện.

 

[Ngao5]

Em xin kể những điều tai nghe mắt thấy
Em sống ở Moscow từ 1990 đến 2002. Gấu của em tới Moscow tháng 9/1993, lúc tình hình biểu tình căng thẳng hơn. Thực tế thì ngày nào ở Moscow cũng có biểu tình, nhưng thời gian đó thì mạnh mẽ hơn. Người Việt cũng chẳng mấy ai quan tâm đến thời cuộc.
Tối 3 tháng 10 năm 1993, trong lúc bạn bè đang ăn nhậu vui vẻ tại nhà em, thì TV bống tắt phụt, sau này mới biết là dân chúng xông vào Đài truyền hình. Qua kinh nghiệm, biết là có biến, chúng em giải tán luôn.
Em sống ở Đại lộ Komsomalsky, gần ga xe điện ngầm "Công viên Văn hoá" (Gorky).
Vừa đặt lưng xuống giường thì tiếng xích sắt xe bọc tháp và xe tăng vang lên. Lúc ấy cũng lo thật. Vợ chồng em tính chuyện sơ tán đến thành phố Tula vào sáng hôm sau, rồi chờ thời thế xem sao.
Suốt đêm đó, xe tăng, xe bọc thép tiến vào thành phố rất nhiều. Đến rạng sáng thì im ắng. Có tiếng súng AK-47 ở khu vực Nhà Trắng, nhưng chỗ em không nghe thấy.

 

[hoaoaihuong]

Hồi đấy, qua báo chí trong nước, nhất kaf truyền hình, em cứ tưởng là phe Duma có khuynh hướng quay trở về thời trước 1991, nên ông Yeltsin mới thẳng tay như vậy. Yeltsin hình như là người đòi giải tán một chính đảng ngay trong đại hội của nó, đúng không ạ?

 

[Chelski]

Cụ Ngao những năm đó đã sống ở Nga rồi thì quá hiểu, nhanh quá đã 30 năm rồi rồi cuộc chính biến giữa phe TT Yeltsin với phe quốc hội Nga. Trong bối cảnh lịch sử và hiện nay, nước Nga đang phải đối mặt với nhiều thách thức, nhất là trong cuộc binh biến gần đây nhất của lực lượng Wagner với hơn 30.000 tay súng sau khi chiếm trụ sở quân sự Rostov ngày 24/6 và dọa sẽ đưa quân về thủ đô, nước Nga vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề...Nhất là trong tương lai khi TT Putin rời khỏi điện Kremlin .

 

[Ngao5]

Theo kế hoạch, lẽ ra sáng đó, vợ chồng em sẽ sơ tán về Tula, nhưng vốn có "máu hóng" khá cao, em quyết định ra thực địa xem xét "Nhật-Pháp bắn nhau" để có quyết định "hành động của chúng ta"
Thế là em giống cụ Kim Đồng "đùng đùng đùng, đoàng đoàng đoàng.... anh vẫn đi"
Lúc 7 giờ sáng em rời nhà đến chỗ Nhà Trắng. Từ nhà em đến Nhà Trắng khoảng 4 km, xe điện ngầm vẫn chạy bình thường qua cả khu vực chiến sự (vì nằm dưới lòng đất). Troleybus (xe điện bánh hơi) vẫn chạy bình thường, chỉ khác là nó cách chỗ chiến sự chừng 500 mét thì quay đầu.
Sau 30 phút, cả đi xe lẫn đi bộ, em tới thực địa.

Bên trái hình xấm đen là sông Moscow, cây cầu Brodinsky, thực ra là Đại lộ rất rông. Em đi bộ từ phía trên bên trái hình đến chỗ vòng tròn đỏ. Vì trước đó qua chô xe troleybus bị đốt cháy em thấy nhiều binh sĩ chạy đi chạy lại và có tiếng súng bắn, nên em tránh né ra. Không ngờ đây là sai lầm của em
Phía bên phải hình là hình dưới đây

Xe tăng đỗ trước Hotel Ukraina nhìn sang bên kia sông là Nhà Trắng. Khoảng cách giữa xe tăng và Nhà Trắng chừng 500 mét/ Vì đứng trên cầu, cao hơn xe tăng nên em nhìn rõ tới hơn chục chiếc đang chĩa súng vào Nhà Trắng.
Trong thâm tâm, em nghĩ rằng xe tăng doạ nhau là chính, bắn chác gì. Nhưng không ngờ rằng mình đang đứng ở chỗ nguy hiểm.
Đang đứng quan sát, nghe ngóng, thì một người lính từ dưới cầu theo bậc thang bước lên, túm lấy và giữ chặt em, hỏi:
- Tại sao anh ở đây?
- Thì tôi đi qua, đứng xem thôi.
- Anh làm gì.
- Tôi là sinh viên.
Vì là người nước ngoài nên em cũng chẳng ngại gì.
Anh lính nói:
- Đây là khu vực nguy hiểm, anh phải rất khỏi đây ngay!
Ừ, đi thì đi. Tôi lững thứng đi lùi theo đại lộ (tức trên cầu), đi khoảng 30 mét thì thấy xe phát sóng của CNN với chảo ăng ten trên nóc, đang ngắm nhìn thì.... đùng đùng, đoàng đoàng
Với em thật bất ngờ, không nghĩ họ nã pháo vào toà nhà trong đầy người (phải xấp xỉ một nghìn người)
Em nhanh chóng đi xe troleybus đến ga xe điện để về nhà.
Dù đạn pháo đang nổ, nhưng dân chúng và xe cộ vẫn hoạt động bình thường dường như không có chuyện gì xảy ra cả
Em về nhà lúc 10 giờ, bật TV xem CNN tường thuật rõ ràng, vừa ăn vừa xem,
Đến chừng 2 giờ chiều, thì một nhóm người giương cờ trắng để đi ra ngoài. Pháo ngừng nổ để họ ra đi.
Đến 4 giờ chiều thì binh sĩ đã chiếm được toà nhà

 

[Ngao5]

Mái em tiếp và post hình nhé

 

[nguyen duc2902]

Lẽ ra sáng đó, sẽ sơ tán về Tula, nhưng vốn có "máu hóng" khá cao, em quyết định ra thực địa xem xét "Nhật-Pháp bắn nhau" để có quyết định "hành động của chúng ta"
Thế là "đùng đùng đùng, đoàng đoàng đoàng.... anh vẫn đi"
Lúc 7 giờ sáng em rời nhà đến chỗ Nhà Trắng. Từ nhà em đến Nhà Trắng khoảng 4 km, lâu quá rồi em nhớ mang máng, xe điện ngầm vẫn chạy bình thường qua cả khu vực chiến sự (vì nằm dưới lòng đất). Troleybus (xe điện bánh hơi) vẫn chạy bình thường, chỉ khác là nó cách chỗ chiến sự chừng 500 mét thì quay đầu.
Sau 30 phút, cả đi xe lẫn đi bộ, em tới thực địa.

Bên trái hình xấm đen là sông Moscow, cây cầu, thực ra là Đại lộ rất rông. Em đi bộ từ phía trên bên trái hình đến chỗ vòng tròn đỏ. Là vì trước đó qua chô xe bị đốt cháy em thấy nhiều binh sĩ chạy đi chạy lại và có tiếng súng bắn, nên em tránh né ra. Không ngờ đây là sai lầm
Phía bên phải hình là hình dưới đây

Xe tăng đỗ trước Hotel Ukraina nhìn sang bên kia sông là Nhà Trắng. Khoảng cách giữa xe tăng và Nhà Trắng chừng 500 mét/ Vì đứng trên cầu, cao hơn xe tăng nên em nhìn rõ tới hơn chục chiếc đang chĩa súng vào Nhà Trắng.
Trong thâm tâm, em nghĩ rằng xe tăng doạ nhau là chính, bắn chác gì. Nhưng không ngờ rằng mình đang đứng ở chỗ nguy hiểm.
Đang đứng quan sát, nghe ngóng, thì một người lính từ dưới cầu theo bậc thang bước lên, túm lấy và giữ chặt em, hỏi:
- Tại sao anh ở đây?
- Thì tôi đi qua, đứng xem thôi.
- Anh làm gì.
- Tôi là sinh viên.
Vì là người nước ngoài nên em cũng chẳng ngại gì.
Anh lính nói:
- Đây là khu vực nguy hiểm, anh phải rất khỏi đây ngay!
Ừ, đi thì đi. Tôi lững thứng đi lùi theo đại lộ (tức trên cầu), đi khoảng 30 mét thì thấy xe phát sóng của CNN với chảo ăng ten trên nóc, đang ngắm nhìn thì.... đùng đùng, đoàng đoàng
Với em thật bất ngờ, không nghĩ họ nã pháo vào toà nhà trong đầy người (phải xấp xỉ một nghìn người)
Em nhanh chóng đi xe troleybus đến ga xe điện để về nhà.
Dù đạn pháo đang nổ, nhưng dân chúng và xe cộ vẫn hoạt động bình thường dường như không có chuyện gì xảy ra cả
Em về nhà lúc 10 giờ, bật TV xem CNN tường thuật rõ ràng, vừa ăn vừa xem,
Đến chừng 2 giờ chiều, thì một nhóm người giương cờ trắng để đi ra ngoài. Pháo ngừng nổ để họ ra đi.
Đến 4 giờ chiều thì binh sĩ đã chiếm được toà nhà

Bác đúng dân Việt Nam thấy hay là ra hóng.

 

[gianghn12]

Em đợt đó cũng ở Mat, vừa tốt nghiệp xong đang lưỡng lự xem có ở lại không. Em cũng ra nhà trắng xem bắn nhau xong quyết định về. Cuối tháng 10-1993 em về đến VN