Theo wikipedia thì vải có nguồn gốc từ TQ, được bắt đầu ghi chép vào sử, thơ văn (TQ) từ năm 1059 tức thế kỷ thứ 11 sau Công nguyên.
..." It is a tropical tree native to the Guangdong and Fujian provinces of southeastern China, where cultivation is documented from the 11th century".
..." Origin and Distribution
The lychee is native to low elevations of the provinces of Kwangtung and Fukien in southern China, where it flourishes especially along rivers and near the seacoast. It has a long and illustrious history having been praised and pictured in Chinese literature from the earliest known record in 1059 A.D"...
Giống vải "thiều" Thanh Hà ở VN có thể là một giống vải lấy từ TQ, được thuần dưỡng, chọn lọc và phát triển thành giống vải Thanh Hà cùi dầy hạt nhỏ như hiện nay.
Cháu đã được ăn vải Úc và vải Việt ở Úc. Vải do Úc trồng bán ở Úc thường tươi hơn, hạt to hơn vải VN, không ngọt sắc như vải Việt, tuyệt đối không có sâu, không thối/ủng ở cuống, có gần như quanh năm, giá chừng 14 đô Úc một ký. Vải Việt do vận chuyển xa nên khi tới tay người mua vỏ đã khô hết cả, thâm ngả nâu. Vải Việt được cái ngọt hơn, hạt nhỏ hơn vải Úc nhưng chắc luôn là không phải vải "thiều" hạt lép như vải cháu hay ăn ở VN. Vải họ bán để trong thùng xốp, mở nắp ra, để ở ngăn mát, khách mua (có thể) chọn từng quả (không cuống), nếm cũng nhiều nên hao hụt nhiều. Vải Việt lúc mới mở hộp bán cũng tầm 14 đô/ký (bán đắt hơn chắc không ai mua), sau vỏ khô cứng lại giảm còn 8 đô, ít người mua. Dân Úc tất nhiên chuộng hàng Úc trồng hơn vì tươi hơn, mẫu mã đẹp hơn và chắc chắn là họ tin tưởng và ủng hộ hàng của họ trồng hơn. Báo chí Việt rùm beng "vải xuất Úc" chứ bên kia dân họ chẳng quan tâm, dân gốc Việt thì hay mua để ủng hộ hàng Việt chứ dân Úc họ cũng không ham hố mấy. Mà dân Úc mua vải hiếm khi mua một lúc vài ký như ở VN, thường vài trăm grams. Cháu thấy vải Việt xuất Úc yêu cầu cao, chi phí cao, sang tới Úc bán cũng không chạy cho lắm nên lợi nhuận chắc vì thế cũng không cao. Nên nghiên cứu và phát triển thêm những thị trường khác như Nhật và châu Âu thì tốt hơn.
Nhân thể, Úc khí hậu ấm, nông nghiệp phát triển, hoa quả nói chung và hoa quả nhiệt đới ở Úc ngon và rẻ. Ví dụ nhãn Úc trồng và bán ở Úc ngon hơn nhãn Việt nhiều, cùi dày, ngọt, thơm, có quanh năm, ngon hơn nhãn lồng Hưng Yên. Thanh long Úc cũng trồng được, ngon hơn thanh long Việt vì ngọt hơn, mà ít "tai", quả bé hơn nhưng vỏ mỏng nên thịt quả nhiều chứ không như thanh long VN toàn vỏ. Xoài Úc cũng ngon thôi rồi. Bưởi họ nhập từ Mỹ ngon và rẻ hơn bưởi Năm Roi.
Cháu nói vậy để nếu có cụ nào có ý định đánh mấy mặt hàng này sang Úc thì lưu ý, báo chí thì hay tung hô theo định hướng nhưng nhiều khi thực tế lại khác. Thị trường VN gần trăm triệu, dễ tính về mặt dịch tễ, nên chú trọng thị trường này trước tiên.
Vài bức ảnh về vải Úc.
Ảnh thuộc bản quyền của trang australianlychee.