[Funland] Chủ nghĩa tư bản: 1 câu chuyện tình

[LầmTài khoản đã xác minh]

Mọi thứ ở Mỹ chẳng bao giờ còn được như xưa nữa. Đất nước từ đây sẽ vận hành như một cái công ty. Chúng ta sẽ nới lỏng dây cho con bò mộng.
(tiếng cổ vũ)

Moore: Và 4 năm sau đó, khi Reagan vận động tái tranh cử, tất cả đều là những khuôn mặt tươi cười và những câu chuyện vui vẻ.

Tôi thực sự cảm thấy chúng ta sẽ vượt lên trên trong phát triển dài hạn. Chúng ta đang trong xu thế đi lên và các xí nghiệp hoạt động mạnh mẽ hơn nhiều so với ngày trước. Chúng ta đã trở lại dẫn đầu.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Trên thực tế, cái mà Reagan lãnh đạo thực hiện chính là việc tháo rời và bán rẻ cơ sở hạ tầng của nền công nghiệp nước nhà. Điều này không phải để tiết kiệm chi phí hay bảo đảm năng lực cạnh tranh, vì các công ty lúc bấy giờ đều đã công bố những bảng kê lợi nhuận nhiều tỷ đô-la.

Không, điều ấy được thực hiện vì mục đích lợi nhuận ngắn hạn...và để tiêu diệt các tổ chức công đoàn.

Hàng triệu người bị tước mất công việc và những người lao động còn lại thì phải làm việc vất vả gấp đôi. Nhưng tiền lương trả cho người lao động thì vẫn đóng băng.

Những người Mỹ giàu có nhất có được mức thuế thu nhập giảm còn một nửa.

Thay vì được trả một mức lương hợp lý, chúng ta được khuyến khích sống bằng những khoản vay nợ cho đến khi tổng số nợ tiền nhà của chúng ta lên tới gần 100% GDP.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Và thế là bùng nổ hàng loạt cá nhân bị phá sản.

Chúng ta thấy cần thiết phải phong tỏa hàng triệu cư dân của chúng ta.

Giá thuốc chống trầm cảm tăng với tốc độ tên lửa khi các hãng bảo hiểm và dược phẩm tham lam liên tục tăng chi phí dịch vụ sức khỏe.

Tất cả đều là những tin mừng đối với thị trường chứng khoán và các CEO nước Mỹ.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Trong những năm tháng cuối của triều đại Reagan,
Tôi đã làm bộ phim đầu tay về những gì đã xảy ra với đất nước này đặc biệt là với thị trấn quê hương tôi, Flint, Michigan, nơi khai sinh tập đoàn General Motors.

GM đã thông báo lợi nhuận hơn 4 tỉ USD cùng lúc với việc cắt giảm hàng chục ngàn chỗ làm.

Tôi đã tìm gặp giám đốc chi nhánh của GM ở Flint, ông Tom Kay, để hỏi xem tại sao những chuyện này lại xảy ra.

General Motors sẽ không thể mang lại phúc lợi cho bất cứ ai nếu nó bị phá sản. Nó phải làm điều nó cần phải làm để bảo đảm khả năng cạnh tranh trong thời buổi kinh tế nóng bỏng này.

Moore: Kể cả điều đó nghĩa là phải cắt giảm 18,000 việc làm?

-Kể cả điều đó nghĩa là phải cắt giảm 20,000 việc làm.

- Hoặc giả 30,000?

- Bất cứ giá nào.

- Thế những công ăn việc làm ở Flint thì sao?

- Cũng có khả năng (bị cắt giảm) lắm.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Và nó đã xảy ra. Hầu như tất cả mọi công việc đều bị cắt giảm và GM bị phá sản.

Có lẽ điều còn đáng lo ngại hơn nhiều là tình hình những vùng khác của nước Mỹ bắt đầu trở nên giống như ở Flint, Michigan.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Trong 35 năm qua, GM làm ra nhiều tiền hơn bất cứ một công ty nào khác.

Nhưng rồi một ngày kia, người Đức và người Nhật đã tái thiết lại nền công nghiệp xe hơi của họ và sản xuất ra những chiếc xe còn an toàn hơn cả chúng ta, tiết kiệm nhiên liệu hơn và rất hiếm khi hỏng hóc.

Ở Đức, những tổ chức công đoàn có vai trò trong việc thuê và sa thải các vị giám đốc điều hành vì thế những người công nhân có được tiếng nói về những vấn đề đang diễn ra.

Các bạn ạ, người dân Nhật Bản và Đức đấu tranh để đảm bảo rằng ngay cả những người lãnh đạo chính trị thủ cựu nhất của họ cũng không thể hủy diệt được tầng lớp trung lưu.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Ngay trước Giáng Sinh 2008, Công ty Cộng hòa Cửa và Cửa sổ tại Chicago, bang lllinois,z bất ngờ sa thải toàn bộ số lao động nằm ngoài tổ chức công đoàn khoảng hơn 250 người.

Họ chỉ được báo trước vỏn vẹn có 3 ngày. Ngân hàng Hoa Kỳ đã ngừng cung cấp một khoản tài chính cho công ty, và vì thế những người công nhân không được trả số tiền đáng ra phải thuộc về họ.

Công nhân 1: Cả cuộc đời tôi xoay quanh công việc này. Tôi sống theo những nguyên tắc mà công việc này đặt ra cho tôi. Và không phải chỉ tôi đâu, tất cả công nhân ở đây đều như thế. Chúng tôi làm tất cả theo tiếng gọi nghĩa vụ đối với Cộng hòa (tên công ty).

Để rồi cuối cùng, Cộng hòa chẳng mảy may đếm xỉa đến chúng tôi.

Công nhân 2: Chúng tôi biết được rằng, họ dự định sẽ đóng cửa xí nghiệp vào Thứ Ba.Chúng tôi không đáng phải chịu những điều này. Điều này thật sự rất đau đớn, vì với tôi, đây chính là gia đình thứ hai của mình. Tôi đau lắm. Thực sự rất đau.

Tôi sẽ nhớ tất cả mọi người. Tôi sẽ nhớ tất cả, và tôi không nghĩ rằng có ai đó trên trái đất này đáng phải chịu những điều như những gì họ đang làm với chúng tôi.

Moore: Những cảnh tượng thế này lặp đi lặp lại ở trên khắp đất nước, và không ai tỏ ra bận tâm.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Ngài Tổng thống đang tận hưởng năm cuối của nhiệm kỳ trong văn phòng.

Nhưng khi nền kinh tế bắt đầu tan rã, ông ta quyết định đã đến lúc tung ra Cái chữ C: Capitalism - CNTB là hệ thống tuyệt vời nhất đã từng được kiến tạo.
Moore: Huh. Thật thế à?

Chỗ này chỗ khác có những ý kiến đánh đồng hệ thống tự do kinh doanh với sự tham lam, sự bóc lột, và sự thất bại.

Moore: Hmm, tham lam, bóc lột, thất bại?

Tiếp tục đi, tôi đang nghe đây.

CNTB mang đến cho mọi người sự tự do lựa chọn xem họ sẽ làm ở đâu và làm cái gì...

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Phóng viên: Pat Andrews đang tìm kiếm việc làm. Sáng nào bà cũng đều duyệt qua những danh mục tuyển dụng trong vô vọng.

-Chẳng có gì ở đây cả. Tôi sẽ chẳng làm những việc như vũ công trong các câu lạc bộ quý ông....cơ hội để buôn bán hay sản xuất những thứ họ muốn.

Phóng viên: Tom Rendon đã tránh khỏi bị cho nghỉ việc tạm thời trong một công ty làm biển quảng cáo ở Stockton, California, chỉ nhờ có một từ giờ đây đóng góp tới một nửa số công việc của anh: Tịch biên. Nếu bạn kiếm tìm công bằng xã hội và phẩm giá con người, hệ thống thị trường tự do chính là sự lựa chọn đúng đắn.

(tiếng vỗ tay)

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Hạt Wilkes-Barre, bang Pennsylvania, là một trong số những nơi trong bang có tỷ lệ cao nhất về số trẻ vị thành niên bị quản chế tại các trung tâm giáo dưỡng.

Có lẽ đó là bởi vì những con người tốt bụng nơi đây đã áp dụng những nguyên lý của CNTB vào việc xử lý đám trẻ ngỗ nghịch của họ. Hạt này đã thuê một doanh nghiệp tư nhân hoạt động vì mục đích lợi nhuận nhưng có cái tên rất êm tai là PA Child Care (Công ty Chăm sóc Trẻ em PA).

Công ty được sở hữu và điều hành bởi 2 doanh nhân, một trong hai người là Robert Powell, một vị luật sư kiêm doanh nhân.

Bạn tốt của ông ta là Thẩm phán Conahan đã cho đóng cửa trung tâm giáo dưỡng của chính phủ và sau đó xây dựng nên cái gọi là Công ty Chăm sóc Trẻ em PA, một cơ sở tư nhân trị giá 8 triệu USD, và cho Hạt thuê lại với một cái giá "vỏn vẹn" có 58 triệu.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Hãy làm quen với một vài thiếu niên hư hỏng của hạt Wilkes-Barre.

Magee đã hút cần sa trong một buổi tiệc ở trường trung học. Khi ở vào tuổi ấy, tôi là một kẻ nổi loạn.

Matt thì vướng vào một vụ tranh cãi bên bàn ăn.

-Tôi đã ném một miếng thịt, đâu như là một miếng bít-tết, thức ăn của bữa tối, vào mặt bạn trai của mẹ.

Jamie lại dính vào một vụ đánh nhau ở một khu mua sắm với bạn thân của mình.

Còn Hillary thì đã làm một trang trên MySpace để đùa cợt vị hiệu phó trong trường vì ông ta quá nghiêm khắc và không có khiếu hài hước.

Nội dung của nó khá là vớ vẩn, kiểu của một đứa con gái 14 tuổi ấy mà. Hiệu phó của cô bé đã gọi cảnh sát.

Và bọn trẻ đều được triệu đến trước mặt ngài thẩm phán nhân hậu Mark Ciavarella.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Đám trẻ này chuẩn bị học được bài học đầu tiên về CNTB kiểu Mỹ: Thời gian là tiền bạc, rất nhiều tiền bạc.

-Tôi được gọi đến trước tòa và gặp ông Ciavarella, và tôi chỉ đứng trước mặt ông ta trong chưa đầy 4 phút.

-Tôi chỉ đứng trước mặt ông ấy trong độ 2 phút.

Hillary: Điều đầu tiên mà Thẩm phán Ciavarella nói với tôi là: ''Điều gì khiến cô nghĩ rằng cô có thể làm những việc rác rưởi như vậy?''

-Tôi chắc rằng ông ta đã xác định trước trong đầu khi tôi bước vào rằng ông ta sẽ nhốt thằng nhóc này vào trại bất kể thế nào.

-Ông ta thậm chí còn chả buồn nhìn tôi. Khi tôi bước vào phòng xử án, tôi đã chẳng có một cơ hội nào. Có khoảng 6 đứa đã vào trước tôi. Tất cả những đứa gặp phải Ciavarella, dù với bất cứ tội trạng gì lỗi nhỏ hay nghiêm trọng đều bị đưa vào trại.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Robert Powell, một trong những chủ sở hữu của Công ty Chăm sóc Trẻ em PA, đã trích một khoản hoa hồng cho Thẩm phán Conahan và ngài Thẩm phán Ciavarella.

Ngài thẩm phán Ciavarella lập tức gia tăng tỷ lệ định tội của mình.

Rất nhiều trẻ em đã được đẩy vào cơ sở giáo dưỡng thiếu niên vì lợi nhuận của Công ty Chăm sóc Trẻ em PA.

Và đổi lại những đau khổ mà chúng phải gánh chịu, các vị thẩm phán đã bỏ túi hơn 2,6 triệu USD còn những ông chủ của Công ty Chăm sóc Trẻ em PA thì thu lợi đến hàng chục triệu từ nguồn tiền thuế trong Ngân sách của Hạt.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Và Powell đã hưởng dụng đống tiền ấy như thế nào?

Ông ta mua một chiếc máy bay riêng và một chiếc thuyền buồm, đặt tên là ''Guồng quay Công lý''.

6,500 trẻ em đã bị phán tội một cách không thỏa đáng. Quả là một thương vụ ngon lành cho đến khi mọi thứ vỡ lở ra.

Phóng viên 1: Hai thẩm phán của Hạt Luzerne đang đối mặt với rắc rối nghiêm trọng về pháp lý. Họ sẽ bị kết án tù.
Phóng viên 2: Một số trẻ vẫn bị nhốt vào trại ngay cả khi những nhân viên giám hộ đã phản đối hình phạt giam nhốt.

-Ở trong đó bạn bị mất cảm giác về thời gian và ngày tháng. Tôi chỉ mơ hồ cảm giác được. Đáng ra tôi chỉ phải ở trong trại khoảng độ 2 tháng. Thế nhưng 2 tháng ấy lại bị kéo ra thành 9 tháng trời.

-Ông ta nói là độ 3 đến 6 tháng, vậy mà thế nào tôi lại phải ở đó tận những 11 tháng rưỡi và tôi cũng chưa bao giờ được gọi lại tới tòa để ông ta gia hạn bản án gì cả.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Công ty Chăm sóc Trẻ em PA không chỉ trả tiền cho các thẩm phán để lấp đầy những phòng giam của họ, mà nhân viên của công ty còn có quyền quyết định khi nào thì một đứa trẻ được cải tạo thành công.

Điều này cũng có lý thôi, bởi khi một tổ chức chính phủ đã biến thành một công ty vì lợi nhuận, thì bạn còn mong muốn gì hơn vào những chức trách của nó?

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Cơ trưởng Sullenberger, người đã hạ cánh an toàn chiếc Airbus xuống dòng sông Hudson cứu thoát sinh mạng của 150 hành khách?
(tiếng nhạc hùng tráng)

Giọng nam: Một Anh hùng Hoa Kỳ chân chính.
(tiếng vỗ tay)

Moore: Ông ta đã được gặp ngài Thị trưởng. Ông ta đến tận Tòa nhà Liên bang. Chà, ông ta còn tới cả giải Super Bowl nữa. Và thậm chí trở thành Nghị sĩ.
Bay là niềm đam mê của cả đời tôi. Nhưng dù rất yêu công việc của mình, tôi không thích những gì đang xảy ra với nó.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Theo kinh nghiệm cá nhân của tôi thì việc quyết định gắn bó với công việc mà mình yêu thích này đã trở thành một gánh nặng kinh tế ghê gớm đối với tôi và gia đình. Lương của tôi đã bị cắt giảm 40%. Lương hưu của tôi, như hầu hết lương hưu trong ngành hàng không, đã bị hủy bỏ.

Vì vậy xin đừng nghĩ là tôi cường điệu khi nói rằng, tôi không biết bất cứ một phi công nào lại muốn con cái họ đi theo sự nghiệp của mình.

Tôi kiếm được 19.000 USD trong năm đầu. Sau đó được nâng lên mức 22.000 hay 23.000 trong năm thứ hai. Năm ngoái, lương chết đói. Tôi chỉ kiếm được 17.600.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Có một câu chuyện đùa trong ngành hàng không: Họ thường gắn nhãn hình đôi cánh lên áo những phi công mới vào nghề và thế là cả công ty đều nói ''Này, đừng dán tem phiếu thực phẩm lên đồng phục chứ!''

Moore: Tôi chả biết các bạn thế nào, nhưng tôi thì tôi muốn những phi công đưa mình lên tít 30.000 feet trên không phải được trả lương thật tốt chứ không phải ngồi trong buồng lái mò mẫm dưới chân ghế phi công để tìm nhặt mấy xu rơi xu vãi.

Có một khoảng thời gian tầm 4 tháng tôi đã phải sống nhờ phiếu thực phẩm.
- Anh phải sống nhờ phiếu thực phẩm?
- Phải.
- Và anh vẫn lái máy bay?
- Phải. Với cái phiếu thực phẩm của tôi.

Có một phụ nữ tôi gặp ở văn phòng cấp phiếu thực phẩm, khi nghe tôi nói mình là phi công, bà ấy không tỏ vẻ gì, nhưng bà ấy….Tôi biết bà ấy không tin lời tôi.

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Moore: Làm thế nào anh sống qua được? Làm sao mà anh trang trải mọi thứ?
Thì thỉnh thoảng cũng phải dùng thẻ tín dụng để mua thực phẩm thôi, những khi tôi không xin được phiếu.
- Ồ, thế à?
Tôi có khoảng 10.000 USD ghi nợ trong thẻ mà là chỉ mua những thứ thiết yếu thôi đấy, chứ không phải TV màn hình rộng hay dàn âm thanh gì đâu.
Moore: Vậy là anh ghi nợ để mua thực phẩm sống qua ngày.
- Đúng vậy.
- Thế anh có khoản vay nợ sinh viên nào không?
- Có chứ.
- Bao nhiêu?
- Tôi nợ khoảng 80.000.
- Tôi đã vay 100.000 USD.
- Khoản vay cho sinh viên?

 

[LầmTài khoản đã xác minh]

Và với cái đà này, khi mà tôi trả xong món nợ có lẽ cũng phải lên tới hơn nửa triệu đô-la cả vốn lẫn lãi và cả lệ phí cùng các khoản phạt nữa. Tôi không thích nghĩ nhiều về chuyện này bởi nó như một cái vực sâu không đáy.

Tôi sẽ rất nhanh chóng suy sụp và thất vọng đối với sự lựa chọn nghề nghiệp của mình mỗi khi nghĩ đến chuyện mình có được và kiếm được ít ỏi đến chừng nào.

Moore: Cô có phải làm thêm công việc gì để kiếm sống không?
- Tôi dắt chó đi dạo thuê,
- Tôi đưa hàng cho Nước quả MonaVie.
- Tôi biết một số phi công còn phải đi bán huyết tương để kiếm thêm.
- Tức là họ bán máu?
- Họ -- ừ -- Để có thể kiếm thêm chút tiền trong khi họ vẫn đang làm việc lái máy bay?
- Phải.
- Họ bán huyết tương.

Nghĩa là họ có thể lấy lại phần máu, nhưng bán đi phần huyết tương để lấy tiền.
- (cười khẽ)
- Oh, tôi hiểu rồi. Họ hút máu của bạn ra, lấy đi phần huyết tương... Rồi bơm trả lại máu cho bạn. ...trả cho bạn--

- Oh, thế đấy, cũng không tệ lắm nhỉ.