Bài 38. Hỏi đáp: về nghệ thuật ứng dụng (chọn nghành, chọn trường, hoạt động ngoại khóa)
1. Em có cháu gái đang học lớp 10 muốn theo ngành thuộc lĩnh vực Mỹ thuật ứng dụng thì nên đặt mục tiêu vào trường chuyên Art hay chọn giải pháp và ngành có chuyên ngànhArt xếp hạng thấp hơn nhưng có ngành nghề khác để có thể học thêm ngành phụ bổ trợ (kình doanh, ...). Cụ biết các trường thuộc giải pháp sau mà đại học đó lại liên kết với trường chuyên Art chất lượng không xin được Cụ chia sử giúp ạ!
2. Nếu theo đuổi một ngành thuộc Mỹ thuật ứng dụng thì việc chọn môn học ở high school nên ưu tiên chọn những môn nào trong nhóm môn tự chọn để tốt hơn cho việc học đại học trong lĩnh vực này?
3. Nhờ cụ chia sẻ thêm việc một học sinh tham gia hoạt động mang tính chia sẻ cộng đồng tự thân định kì kéo dài dù thô mộc nhưng đúng lứa tuổi và một học sinh khác được người lớn dẫn dắt làm các dự án vận động được số tiền lớn (từ người thân, đồng nghiệp và bạn bè của bố mẹ) ủng hộ việc to lớn hơn thì ngoài yếu tố cảm xúc thật của bạn đầu thì điểm cộng nào ưu việt hơn đối với nhà tuyển sinh. Theo em tìm hiểu thì các trung tâm đang make up những dự án có phần ngược với mục tiêu giáo dục và chỉ nhằm mục tiêu tăng tính cạnh tranh của hồ sơ và thật sự là cheating. Vậy nhà tuyển sinh căn cứ vào đâu để định vị thực chất những hoạt động này?
4. Các Anh Chị trong group có thể chia sẻ giúp em kinh nghiệm về thông tin công ty tư vấn chất lượng ở Hà Nội được không ạ? (Nếu các Anh Chị không phiền chia sẻ ở đây giúp em thì cho em xin vào địa chỉ email:
Hang.pt2201@gmail.com ạ).
Trân trọng cảm ơn cụ Uchihakula và mọi người ạ!
Sơ lược:
Tôi tạm hiểu khái niệm Mỹ Thuật Ứng Dụng ở đây là
nhóm các chuyên nghành Mỹ Thuật mang tính ứng dụng vì chuyên nghành Mỹ Thuật Ứng Dụng (Applied Arts) rất hiếm trường dạy.
Nhóm này bao gồm các chuyên nghành sau - đã loại bỏ các nghành liên quan đến âm nhạc, kịch nghệ, trình diễn nhưng giữ lại video và general arts + bao gồm số bằng được cấp mỗi năm (Nguồn:
https://www.collegefactual.com/majors/visual-and-performing-arts/design-and-applied-arts/related-majors/):
40,751 Fine & Studio Arts (Mỹ thuật và hội họa studio - vẽ / sơn dầu/v.v.)
16,756 Film, Video & Photographic Arts
5,720 General Visual & Performing Arts
8,577 Graphic Design
5,513 Interior Design
5,451 Visual Communications
4,766 Arts & Media Management
3,842 Commercial & Advertising Art
3,364 Fashion Design
2,766 Game & Interactive Media Design
2,457 Illustration
1,999 Industrial Design
1,092 Commercial Photography
124 Crafts, Folk Art & Artisanry
Tôi nhấn mạnh tính đa dạnh của nhóm ngành này vì quả thực là nó quá đa dạng mà cụ/mợ lại không nói rõ là cháu gái nhà cụ/mợ có khuynh hướng cụ thể ra sao. Theo kinh nghiệm của tôi (hướng đạo cho 2 học sinh thích hội họa và nghệ thuật nói chung) thì ở cấp 3, sở thích về chuyên nghành nghệ thuật ứng dụng cụ thể chưa được rõ nét và học sinh cũng không muốn gò bó mình vào một chuyên nghành hẹp khi nộp hồ sơ ứng tuyển.
Ví dụ năm 2016, một học sinh từ Thẩm Quyến vừa vẽ đẹp vừa thiết kế 2D/3D tốt được tôi hướng dẫn nộp hồ sơ cho khoảng 7 trường chuyên về nghệ thuật (Parsons, SVA, CCA, RISD, MICA, v.v.) và mấy trường phổ thông kiểu National University/Liberal Arts College nữa (Cornell University, USC, UC, v.v). Cô học sinh này nhận được 5 offers từ các trường chuyên về nghệ thuật (chuyên nghành bao gồm Digital Design, Interaction Design, Media Studies, v.v) và 4 offers từ Cornell University College of Human Ecology (
https://www.human.cornell.edu/admissions/undergraduate tôi nhớ hình như là chuyên nghành
Design + Environmental Analysis), USC Iovine & Young Academy (
https://iovine-young.usc.edu/ chuyên nghành Arts, Technology and the Business of Innovation), UMich và UCLA (không nhớ chuyên nghành). Cuối cùng sau khi xem xét mạng lưới cựu học sinh ở châu Á thì chọn offer từ USC thay vì Cornell như lời khuyên của tôi.
Đây là trích một phần từ portfolio của cô học sinh này. Phải nói trước là portfolio này được chuẩn bị cực kỳ chuyên nghiệp về mặt trình bày và đa dạng ở nội dung nhờ gia đình cô bé bỏ ra 150,000 RMB ~ 21,200 USD để nhận được hướng dẫn và nguồn cung nguyên vật liệu từ một công ty chuyên về hướng dẫn làm art portfolio (không liên quan đến tôi). Tuy nhiên, những tác phẩm vẽ 100% là do cô bé tự làm và tích cóp từ mấy năm về trước và các ý tưởng cho các dự án trong portfolio khoảng 80% là do cô ấy tự nghĩ ra (tôi ước chừng). Ngoài ra, học sinh cũng bỏ ra 4-5 tiếng mỗi ngày trong 4 tháng để làm portfolio. Thực ra để trả lời cho câu hỏi 1 và 2 của Hang.Phan thì không cần trưng ra portfolio này nhưng mà tôi rất hãnh diện vì khả năng viết luận cũng như khả năng sáng tạo nghệ thuật của cô học trò cũ này.
i. Trang bìa và mục lục:
ii. Dự án Ocare - thiết kế lại giường bệnh và trải nghiệm trong bệnh viện - interaction design & industrial design (thể hiện kỹ năng 2D sketch, 3d modeling, product UX research)
iii. Dự án Blue - cảm nhận về thế giới sắc của người mù màu và trải nghiệm VR trong đó (thể hiện kỹ năng liên quan đến UX research, nhiếp ảnh, và công nghệ nghệ thuật)
iv. Các tác phẩm nghệ thuật khác (kỹ thuật vẽ Trung Quốc, phương Tây, sketch, v.v.)
Phía trên là bàn sơ lược về nhóm chuyên nghành Mỹ Thuật Ứng Dụng và việc chuẩn bị portfolio của học sinh muốn ứng tuyển nghành này (nếu có tiền và thời gian cũng như muốn tạo ra sự khác biệt giữa bản thân với những ứng cử viên nặng ký khác ở Mỹ cũng như nước ngoài thì nên làm như trên, còn không cần bỏ ra nhiều thời gian để chuẩn bị hơn nữa).
Bây giờ tôi mới trả lời câu hỏi của Hang.Phan:
1. Lời khuyên của tôi là nộp đơn vào cả hai nhóm trường. Lý do vì cả hai đều có ưu khuyết, và tùy vào dự định tương lai của cháu nhà cụ/mợ cũng như khả năng kinh tế của gia đinh trong 5-10 năm tới mà mỗi nhóm trường sẽ có mức độ phù hợp khác nhau. Ví dụ như với các trường chuyên nghệ thuật (trường nhóm kia thì ngược lại):
Điểm cộng
+ Học phí rẻ hơn sau khi tính học bổng (dễ có học bổng hơn)
+ Ít yêu cầu về chương trình học hơn (số lượng lớp phi nghệ thuật/phi chuyên nghành cần học thường ít hơn 10% tổng thời lượng học) ~ đặc biệt phù hợp với học sinh chỉ muốn học nghệ thuật và chán ghét học STEM cũng như các môn xã hội (tuy nhiên cách học mấy môn này ở VN tương đối có vấn đề nên thường có chuyện ghét mấy môn đó ở VN nhưng thích học mấy môn đó ở Mỹ)
+ Thường nằm ở trung tâm đô thị
+ Thường có cơ sở vật chất liên quan đến nghệ thuật đa dạng và sung túc hơn
+ Mạng lưới cựu học sinh làm về nghệ thuật đặc biệt nhiều hơn
Điểm trừ
- Khả năng hoàn vốn thấp hơn: lương của học sinh học mỹ thuật thường thấp hơn, khả năng kiếm việc cũng thấp hơn (cũng ảnh hưởng đến dự định ở lại để định cư)
- Số lượng và chất lượng các chuyên nghành/bộ môn phi nghệ thuật và mỹ thuật kém hơn. Muốn học thêm Kinh Tế hoặc CS để làm kinh doanh mỹ thuật hoặc thiết kế sản phẩm công nghệ (phần cứng/mềm) sẽ khó hơn, trừ khi trường có chuyên nghành liên quan đến Digital Design, Product Design, UI/UX Design, v.v.
- Ít khi có phòng ốc hiện đại, kể cả lớp học, thư viện, ký túc xá.
- Gần như không có cựu học sinh làm quản lý câp cao trong các doanh nghiệp lớn hoặc các lĩnh vực phi nghệ thuật --> hạn chế về mạng lưới xã hội cũng như khả năng mở rộng hoặc chuyển nghành.
Từ góc độ thực tế (học sinh Việt Nam, gia đình trung lưu, chưa chắc chắn về việc ở lại Mỹ sau này), tôi nghĩ là chỉ nên học ở đại học thông thường (National Universities/Liberal Arts Colleges) và chọn 1 chuyên nghành liên quan đến Mỹ Thuật ứng dụng (nếu có) và 1 chuyên nghành mang tính khả dụng hơn ~ song nghành (double majors), khác với song bằng.
Về mô hình học liên kết song bằng thì có liên kết trong cùng một đại học (giữa các học viện) cũng như giữa đại học và trường chuyên nghệ thuật,ví dụ sau:
- BA + BFA (2 bằng từ hai học viện trong cùng 1 đại học): University of Michigan, Tufts University, v.v.
- Brown University + Rhodes Island School of Design (RISD): có thể nói là cực kỳ cực kỳ khó vào vì Brown là một trường thuộc Ivy League và tuyển tương đối ít học sinh VN; còn RISD là trường đứng nhất nhì về mỹ thuật tại Mỹ.
- Macalester College (Liberal Arts College) + Minneapolis College of Art and Design
- Lake Forest College + School of the Art Institute of Chicago
2. Về quá trình chuẩn bị ở cấp 3 thì còn phụ thuộc vào việc trường của cháu nhà có những môn nào và cháu thích học những môn nào. Theo cách viết của cụ/mợ thì tôi đoán cháu nhà đang học ở Mỹ, nên tôi gợi ý là nên học 2 môn mỹ thuật khác nhau, một truyền thống (vẽ, sơn dầu, điêu khắc,v.v.) và một hiện đại (thiết kế đồ họa, nhiếp ảnh, 3D modeling), và học càng nhiều lớp càng tốt. Nếu có thể thì học thêm các lớp trên mạng về lý thuyết và lịch sử nghệ thuật cũng như các trại hè nghệ thuật.
Ngoài ra thì học thêm lớp AP Art and Design Program và AP Art History (quá trình học và chuẩn bị cho AP Exam sẽ giúp chuẩn bị tư liệu cho portfolio cho hồ sơ ứng tuyển sau này).
3.
Tóm tắt: a và b, cái nào ghi điểm nhiều hơn khi nộp hồ sơ
a. hoạt động mang tính chia sẻ cộng đồng tự thân, định kì, kéo dài, dù thô mộc nhưng đúng lứa tuổi
b. hoạt động được người lớn dẫn dắt làm các dự án vận động được số tiền lớn (từ người thân, đồng nghiệp và bạn bè của bố mẹ) ủng hộ việc to lớn hơn
Đây là câu hỏi hóc búa, và quả thật là khó trả lời vì còn phụ thuộc vào việc nộp hồ sơ vào trường nào (tôi nghĩ rằng trường chuyên nghệ thuật
thường sẽ thích a hơn còn trường không chuyên thì
thường sẽ thích b hơn) và phụ thuộc vào việc admission officers của trường đó có hiểu biết và quen thuộc với các chiêu trò phông bạt của học sinh đến từ một số trường và quốc gia như Việt Nam hay không. Ngoài ra, kết quả còn phụ thuộc vào chi tiết hoạt động a và b ra sao cũng như việc bài luận của học sinh a/b có trình bày được ảnh hưởng của hoạt động đó đến hành vi và tư tưởng của học sinh đó hay không.
Dưới đây là ví dụ bài Personal Statement của học sinh làm ra portfolio tôi đưa ra ở bên trên:
“I am sorry, but I still cannot see any shape of a hand at all in this arrangement.” My dad’s puzzled face and hesitant voice are still occupying my mind before my head hits against the window. The car jolts past holes and blows up dust along the bumpy dirt road leading to the Zhagana village in Gansu province. The descending sun’s orange blaze sets fire to the clouds on the horizon before totally retreating below line of sight. The existence of something once so splendid can now only be traced through little remnants of color on the clouds, just like my initial concept of beauty in arts.
My first painting was a self-portrait by crayon, at 4 years old. The childish doodle captured accurately my appearance — big eyes, fluffy short hair, and a flat nose – or so my dad exclaimed as he praised my giftedness. To him and to others, the more my paintings looked like the actual object, the more gifted I was. At that time, others’ standard of beauty was the permanent truth and a goal to pursue for me.
Nevertheless, permanence was but a short-lived fantasy. My middle school years witnessed Chinese painting practice replacing the crude paper and crayon with rice paper, brush, and ink. Also, I needed to follow one rule: leave some white space, do not fill the entire paper with ink. In Chinese philosophy, white represents infinite nothingness where painters can imagine and audiences can purify mentally. This is the beauty standard maintained by Chinese for thousands of years now.
So, when I painted, this rule continuously emerged in my mind, telling me to not draw too much. The space that ought to have a mountain range, based on my own vision, now was nothing but an invisible fog. A deep emptiness submerged me as I looked at the white space. The idea of leaving empty space did not purify myself like it meant to be. Instead, my disturbed mind became more unsteady that my hand shook every time I picked up the painting brush. I did not know how to draw any more.
As atmospheric oxygen drops faster and faster, I could no longer think attentively about the past without experiencing dizziness. The car is climbing, 2000m, 3000m, then 4000m in altitude. Above us, the sky now turns to a deep blue hue. The endless twists and turns on this narrow and darkening road along the mountain range are the only things that separate me and an uncertain resting place for the night.
Several hours have passed before the dizzy feeling fades as my normal breathing pace resumes. Something in my mind sparks up.
The car will deliver us, but how could my mind, still perturbed by the “incomprehensibility” of the hand arrangement, find its resting place?
I remember seeing “Les Demoiselles d’Avignon” in New York City’s Museum of Modern Art this past January. Picasso probably saw no fun in following the crowd so he used this masterpiece to demonstrate his rebelliousness: the primitivistic fractured outline of entwining abstract female bodies broke the doctrine of beauty which is neither set by trend nor by time. It does not come from the appreciation of the crowd but from the intrinsic value that the author has instilled. For me, it is I who should define my own beauty.
Looking at the driver’s seat, I mumble to myself, “Dad, that arrangement I showed you, it was a hand.” My dad could not hear, but relief rises like a wave to sweep off my previous discomfort.
The car makes a sharp right turn in the midst of the engulfing darkness. There lies a well-lit hut, a resting place for the flesh and the spirit.
Finally.
I see light.
Tóm tắt: học sinh này chưa làm ra hoạt động nghệ thuật hoặc quyên góp tiền gì lớn lao cả nhưng đã tham gia vào Student Union, TedX tại trường, và đi du lịch trong nước khá nhiều. Bài luận trên viết về việc trong một chuyến du lịch bằng xe hơi đến khu đồi núi người Tây Tạng ở tỉnh Cam Túc (Trung Quốc), học sinh này nghĩ về quá trình học vẽ và cảm nhận nghệ thuật của mình từ nhỏ đến lớn cũng như khó khăn trong việc biểu đạt ý tưởng nghệ thuật đến người khác (trong câu chuyện này là người bố của cô bé vì ông không hiểu cái gọi là tác phẩm sắp xếp nghệ thuật kiểu hiện đại "Bàn Tay" mà cô bé đã làm trước khi đi du lịch Cam Túc). Điều đặc biệt của bài luận này là có sự song hành (parallelism) trong quá trình ngồi xe leo núi với quá trình tiến hóa của định nghĩa về cái đẹp trong đầu cô học sinh này. Đây cũng là bài luận xuất sắc nhất mà học trò của tôi từng viết ra. Nó vừa hay về nội dung, vừa đặc biệt về cách trình bày, lại có các kết quả offer rất tốt.
Ngoài xem xét bài luận của học sinh và dựa vào kinh nghiệm làm tuyển sinh ra, các admission officers còn xem thêm các hoạt động liệt kê ra trong Activity List trong hồ sơ nữa. Ví dụ như nếu ứng cử viên liên tục mấy năm chẳng có hoạt động nào về nghệ thuật nhưng tự nhiên cuối năm lớp 11 đầu năm lớp 12 lòi ra một hoạt động quy mô lớn thì admission officers sẽ đặt vấn đề liền. Họ có thể nghi vấn hoạt động này là giả (đặc biệt là nếu bài luận và thư giới thiệu không nhắc đến nó), cũng có thể nghi là có bàn tay người lớn đụng vào (đặc biệt là nếu bài luận chỉ nhắc đến sơ sài hoặc không được nhắc đến khi phỏng vấn). Các admission officers họ dựa chủ yếu vào 3 nguyên tắc để đánh giá độ đáng tin của những gì học sinh khai trong hồ sơ:
- Uy tín của trường cấp 3: trường càng có uy tín trong quá khứ thì học sinh của trường đó càng đáng tin
- Tham chiếu đa điểm: càng có nhiều nguồn tin cho một khai báo về thành tích nào đó và nguồn tin càng độc lập thì càng đáng tin. Ví dụ có 2 essay cùng nhắc đến hoặc có cả thư giới thiệu và interview đều nhắc đến thì đáng tin hơn là chỉ có 1 essay. Có 1 bài báo nhắc đến thì đáng tin hơn cả.
- Honors system: Admission officers sẽ ứng trước lòng tin và tin rằng học sinh khai báo đúng sự thật trừ khi có điểm nào đó trong hồ sơ hoặc có nguồn tin mật có thông tin phản lại thông tin trong hồ sơ.
4. Cụ thể trung tâm nào tốt hay xấu thì tôi không dám bàn và chỉ có thể nêu ra một vài tiêu chí để lựa chọn. Bài trả lời gọn trước đây của tôi cũng nhắc đến 2 bài có liên quan về đề tài này.
