KHÍ ĐỘC THẦN KINH SARIN
CÁC THẮC MẮC THƯỜNG GẶP
Sarin, hay còn gọi là GB, là một loại chất độc chiến tranh nhân tạo được phân loại là chất độc
thần kinh. Các chất độc thần kinh là các chất có nồng độ độc hại cao nhất và phản ứng nhanh
nhất trong số các loại hóa chất chiến tranh được biết tới. Các chất này tương tự như một số chất
diệt côn trùng có tên gọi là organophosphates. Tên gọi này được hình thành dựa trên cách thức
hoạt động và các ảnh hưởng có hại mà các chất này có thể gây ra. Tuy nhiên, các chất độc thần
kinh thường dễ lây lan hơn nhiều so với chất các diệt côn trùng organophosphate.
Sarin là một loại chất lỏng trong suốt, không màu, không mùi không vị ở dạng nguyên chất. Tuy
nhiên, sarin có thể bay hơi thành khí và phát tán vào trong không khí.
Chất độc sarin có từng được sử dụng làm vũ khí không?
Sarin và các chất độc thần kinh khác có thể đã được sử dụng làm hóa chất chiến tranh trong Cuộc
Chiến Tranh Iran-Iraq vào những năm 1980. Chất khí sarin cũng được sử dụng trong hai cuộc tấn
công khủng bố tại Nhật Bản vào năm 1994 và 1995.
Con người có thể tiếp xúc với chất sarin như thế nào?
Ta có thể tiếp xúc với chất sarin theo nhiều cách:
• Sau khi chất sarin bị phát tán vào trong không khí, ta có thể tiếp xúc với chất này qua da
hoặc mắt. Ta cũng có thể tiếp xúc với chất này do hít phải không khí có chứa sarin.
• Vì dễ hòa tan trong nước nên chất sarin có thể được sử dụng để gây nhiễm độc cho nguồn
nước. Sau khi chất sarin bị phát tán vào trong trong nước, ta có thể tiếp xúc với chất này
nếu chạm vào hoặc uống nước có chứa sarin.
• Sau khi sarin nhiễm vào thực phẩm, ta có thể tiếp xúc với chất này do ăn phải thực phẩm
đã nhiễm chất này.
• Quần áo của chúng ta có thể làm phát tán sarin trong khoảng 30 phút sau khi đã tiếp xúc
với khí sarin, do đó có thể làm lây lan chất này sang những người khác.
• Vì sarin phân hủy chậm trong cơ thể nên những người tiếp xúc với sarin nhiều lần có thể
gặp phải nhiều ảnh hưởng khác có hại hơn cho sức khỏe.
• Vì nặng hơn không khí nên khí sarin sẽ đọng xuống các khu vực trũng thấp và làm tăng
nguy cơ tiếp xúc với chất này tại khu vực đó.
Chất sarin hoạt động như thế nào?
Mức độ nhiễm độc sarin tùy thuộc vào lượng sarin đã tiếp xúc, cách thức tiếp xúc và khoảng thời
gian tiếp xúc. Các triệu chứng sẽ xuất hiện trong vòng vài giây sau khi tiếp xúc với chất sarin ở
dạng khí và trong vòng vài phút cho tới 18 giờ đồng hồ sau khi tiếp xúc với chất sarin ở dạng
lỏng.
Tất cả các chất độc thần kinh đều có ảnh hưởng độc hại vì ngăn chặn hoạt động bình thường của
loại hóa chất có chức năng làm “công tắc tắt” cho các tuyến và cơ bắp trong cơ thể. Nếu không
có “công tắc tắt,” các tuyến và cơ bắp sẽ liên tục bị kích thích. Chúng có thể trở nên mệt mỏi và
không còn có khả năng duy trì chức năng hô hấp.
Sarin là chất dễ bay hơi nhất trong số các chất độc thần kinh, điều đó có nghĩa là chất này dễ bay
hơi nhanh từ dạng lỏng thành dạng khí và phát tán vào trong môi trường. Ta có thể tiếp xúc với
chất khí sarin ngay cả khi không tiếp xúc với sarin dạng lỏng.
Vì bay hơi nhanh như vậy nên sarin gây nguy hiểm tức thì, tuy nhiên mối nguy hiểm này chỉ kéo
dài trong thời gian ngắn.
Các dấu hiệu và triệu chứng xuất hiện ngay sau khi tiếp xúc với sarin là gì?
Vì chất sarin không có mùi nên ta có thể không biết là mình đã tiếp xúc với chất này.
Những người tiếp xúc với lượng sarin ở mức thấp hoặc vừa phải do hít không khí có sarin vào
phổi, ăn thực phẩm nhiễm sarin, uống nước nhiễm sarin, hoặc chạm vào các bề mặt có dính sarin
có thể gặp một vài hoặc tất cả các triệu chứng sau đây trong vòng vài giây cho tới nhiều giờ sau
khi tiếp xúc:
• Chảy nước mũi
• Chảy nước mắt
• Có những nốt lấm chấm nhỏ
• Đau mắt
• Thị lực mờ
• Chảy nước dãi và ra mồ hôi quá nhiều
• Ho
• Tức ngực
• Thở gấp
• Tiêu chảy
• Đi tiểu nhiều hơn
• Lẫn lộn
• Buồn ngủ
• Suy nhược
• Đau đầu
• Buồn nôn, ói mửa và/hoặc đau bụng
• Nhịp tim đập chậm hoặc nhanh
• Huyết áp cao hoặc thấp
Thậm chí một giọt chất sarin nhỏ trên da cũng có thể gây toát mồ hôi và xoắn cơ ở vùng da tiếp
xúc. Việc tiếp xúc với sarin liều cao theo bất cứ hình thức nào cũng có thể gây ra các ảnh hưởng
có hại đối với sức khỏe như sau:
• Bất tỉnh
• Co giật
• Tê liệt
• Suy hô hấp, có thể dẫn tới tử vong
Các triệu chứng và dấu hiệu này không nhất thiết là do người bệnh đã từng tiếp xúc với sarin.
Các ảnh hưởng lâu dài đối với sức khỏe là gì?
Những người tiếp xúc với sarin ở mức độ nhẹ hoặc vừa phải thường bình phục hoàn toàn. Hầu
hết những người tiếp xúc ở mức độ nghiêm trọng thường ít có khả năng qua khỏi. Không giống
như một số chất diệt côn trùng organophosphate, chưa có bằng chứng nào cho thấy các chất độc
thần kinh có liên quan tới các vấn đề về thần kinh kéo dài hơn một hoặc hai tuần sau khi tiếp
xúc.
Chúng ta có thể bảo vệ bản thân như thế nào và cần phải làm gì nếu tiếp xúc với sarin?
Các biện pháp điều trị có thể giúp phục hồi sức khỏe sau khi tiếp xúc với sarin, tuy nhiên các loại
thuốc kháng độc có sẵn phải được sử dụng kịp thời thì mới có hiệu quả. Do đó, cách tốt nhất là
tránh tiếp xúc:
• Rời khỏi khu vực nơi chất sarin đã bị phát tán và tới nơi có không khí trong lành. Việc
nhanh chóng di chuyển tới khu vực thoáng khí sẽ giúp ích rất nhiều trong việc giảm bớt
nguy cơ tử vong do tiếp xúc với khí sarin.
– Nếu chất sarin bị phát tán ở bên ngoài nhà, tránh xa khu vực phát tán chất sarin.
Cố gắng tới khu đất càng cao càng tốt vì sarin nặng hơn không khí nên sẽ đọng
xuống các khu vực trũng thấp.
– Nếu sarin bị phát tán ở bên trong nhà, hãy ra khỏi tòa nhà đó.
• Nếu quý vị nghĩ rằng mình có thể đã tiếp xúc với sarin, quý vị nên cởi bỏ quần áo, nhanh
chóng tắm rửa toàn thân bằng xà bông và nước và tìm nơi chữa trị y tế càng nhanh càng
tốt.
– Cởi và vứt bỏ quần áo:
o Nhanh chóng cởi bỏ quần áo có dính chất lỏng sarin. Nếu quý vị mặc loại
áo chui đầu, cần cắt phần thân áo thay vì chui đầu qua áo. Nếu có thể, bỏ
quần áo đó vào một chiếc túi nilon và đóng kín. Sau đó đặt chiếc túi nilon
đầu tiên vào trong một chiếc túi nilon thứ hai. Việc cởi bỏ và cất kín quần
áo theo cách này sẽ giúp tránh tiếp xúc với bất kỳ loại hóa chất nào dính
trên quần áo.
o Sau khi bỏ quần áo vào túi nilon, thông báo cho sở y tế địa phương hoặc
tiểu bang hoặc nhân viên cấp cứu khi họ tới nơi. Không chạm vào các túi
nilon đó.
o Nếu giúp người khác cởi bỏ quần áo, cố gắng tránh chạm vào bất cứ vùng
nào đã nhiễm sarin, và cởi bỏ quần áo càng nhanh càng tốt.
– Tắm rửa:
o Rửa sạch chất lỏng sarin bám trên da càng nhanh càng tốt bằng thật nhiều
xà bông và nước. Việc rửa bằng xà bông và nước sẽ giúp bảo vệ tránh bất
kỳ loại hóa chất nào dính trên người.
o Xối rửa mắt bằng nước sạch trong 10 tới 15 phút nếu mắt có cảm giác
bỏng rát hoặc thị lực mờ.
• Nếu là trường hợp nuốt phải sarin, không gây ói mửa hoặc cho uống chất lỏng.
• Tìm nơi chữa trị y tế ngay. Gọi 911 và trình bày sự việc.
Các trường hợp tiếp xúc với sarin được chữa trị như thế nào?
Biện pháp điều trị gồm có loại bỏ sarin ra khỏi cơ thể càng sớm càng tốt và cung cấp dịch vụ
chăm sóc y tế trợ giúp tại bệnh viện. Có các loại thuốc kháng độc sarin. Các loại thuốc này có
công hiệu nhất khi được cho dùng càng sớm càng tốt ngay sau khi tiếp xúc.
Nguồn: Bộ y tế tiểu bang North Dakota
Các cụ đánh tàu về bảo mình cũng có thứ thuốc 1 tuýp nhỏ nếu căn đúng tọa độ bắn xuống thì bán kính 2.5 km nằm rạp hết. Không biết thực hư như nào và là chất gì nhỉ
