Chương 1: Chuẩn bị công tác nội gián (Người dịch: GiaoThong)
Tôi đã lái xe ngang qua đại lý bán xe đó hàng trăm lần nhưng chưa bao giờ dừng lại. Khi đi ngang qua tôi thường ngoái nhìn hàng ngũ những người bán xe hơi đứng phía trước cửa sổ của các phòng trưng bày, áo sơmi của họ sáng bóng dưới ánh mặt trời. Đội bán hàng này trông như đang sẵn sàng ăn tươi nuốt sống, nên tôi thường nghĩ “Ai mà muốn dừng lại ở đó kia chứ?”
Nhưng hôm nay tôi biết rằng tôi sẽ phải ghé vào đó.
Tôi đánh chiếc Dodge Conquest cũ rích của mình vào trong bãi đậu xe của đại lý đó và ngay lập tức cảm nhận được ánh mắt của họ nhìn mình. Ngay khi tôi vừa mở cửa xe bước xuống thì một tay bán hàng đã xáp tới liền.
“Đây là xe Mitsubishi à? Hay là một chiếc Dodge”, tay bán hàng hỏi, tìm kiếm một tiếng nói chung, một cách để cho tôi đỡ căng thẳng trước khi đi vào giao dịch.
"Đó là một chiếc Mitsubishi được nhập khẩu bởi Dodge" tôi trả lời và nhanh chóng bổ sung, “Tôi phải gặp ai để xin việc?”
Chỉ trong nháy mắt thái độ của anh ta đổi hẳn. Tôi đến đây không những không mua xe mà lại còn trở thành đối thủ của anh ta.
“Vào gặp cô lễ tân”, anh ta càu nhàu và đi thẳng.
Phía trong, cô lễ tân đang ngồi sau một cái quầy bán nguyệt.
“Tôi muốn xin việc”, tôi nói với cô ta.
“Phòng nào?”, cô ta hỏi và ngáp.
“Bán hàng”.
“Xe mới hay xe cũ?”
“Xe mới”
Cô ta rút phắt một mẫu đơn xin việc và quẳng nó lên trên bàn. “Điền vào cả hai mặt và thêm cả cái này nữa”, cô ta quẳng thêm một cái phiếu nữa. Cứ như là các bài sát hạch SAT tôi từng phải làm ở trường phổ thông vậy.
Tôi ngồi xuống cạnh một quầy của khu bán hàng. Đó là một căn phòng rộng được ngăn bởi các tường kính chia thành các quầy bán hàng. Phía góc khu này được tôn nền cao hơn làm thành một văn phòng lớn có tường kính trong suốt, phía trước và chính giữa của văn phòng này đặt một cái quầy cao. Những nhân viên bán hàng trong căn phòng đó trông đứng tuổi, ăn mặc đẹp chỉnh tề hơn, từ họ toát ra vẻ lão luyện và quyền lực. Những người này ngồi sau các máy tính nhưng dường như họ đang để mắt theo dõi những người bán hàng đang ở ngoài các bãi xe.
Nhìn xuống tờ đơn xin việc, mắt tôi nhòe đi. Liệu tôi có thể làm việc này được chăng? Liệu tôi có thể trở thành một gã bán xe hơi? Tôi, một công dân Mỹ trung niên tôn trọng pháp luật, một người gần tốt nghiệp đại học (nghẹt thở). Một cây bút, một người thường được đánh giá là ăn nói nhỏ nhẹ và dè dặt? Tại sao tôi lại đi ứng tuyển vào một nghề thường được xã hội đánh giá là đáng ghét nhất cơ chứ?
Vậy để tôi kể cho các bạn nghe điều gì đã đẩy tôi đến bước ngoặt làm một tay bán xe hơi.
Khoảng một tháng trước tôi nộp đơn xin việc tại Edmunds.com tự giới thiệu là mình là một nhà văn có kinh nghiệm viết các thể loại sách “làm thế nào”. Một cuốn sách do tôi viết nhưng đứng tên người khác về cách mua các xe đã qua sử dụng, một cuốn khác là về cách cho thuê xe. Những cuốn sách đó đứng tên một tay trước đây đã từng là nhân viên bán xe hơi. Tôi cho rằng những cuốn sách đó giúp tôi đủ điều kiện để làm việc với một website năng động và bán chủ yếu cho người tiêu dùng. Và như tôi thường tưởng tượng, tôi sẽ ngồi ngả người trên ghế trong một văn phòng sang trọng và từ tháp ngà đó tôi sẽ phân phát cho mọi người những lời khuyên về cách mua bán xe.
Tuy nhiên, ban biên tập của Edmunds.com đã có kế hoạch khác.
Sau khi ăn bữa trưa, một biên tập viên hỏi tôi “Anh nghĩ sao về một đặc nhiệm bí mật”
“Ý anh là gì?” tôi hỏi lại, mặc dù tôi cũng lờ mờ đoán ra chuyện gì. Câu hỏi của anh ta chạm đúng vào ý nghĩ của tôi đã nung nấu trong một thời gian dài.
“Chúng tôi sẽ tuyển anh vào làm cho Edmunds.com, sau đó anh sẽ ra ngoài và tìm một công việc bán xe hơi và làm ở đó trong 3 tháng”
“Bán xe hơi á?” tôi hỏi một cách vu vơ.
“Đúng”
“Tôi sẽ làm ở đâu?”
“Bất kỳ ở chỗ nào anh được nhận vào làm. Tùy anh quyết định. Chúng tôi nghĩ rằng anh nên làm ở 2 đại lý. Đại lý đầu tiên sẽ là một cửa hàng bán được nhiều xe nhưng áp lực công việc cao. Sau đó anh có thể bỏ việc ở đó rồi tới một đại lý nào đó nhàn hơn. Anh có thể nói với họ là anh mệt mỏi với công việc áp lực quá lớn ở đại lý đầu tiên rồi anh sẽ nhanh xin được việc thôi”.
Ông biên tập viên giải thích là họ muốn tôi viết một loạt bài phóng sự về nội tình của công việc kinh doanh này. Tất nhiên là tôi có thể học được các mánh trong kinh doanh và như vậy sẽ tốt hơn cho tôi sau này khi viết các bài báo tại Edmunds.com. Nhưng các lợi ích của dự án này sẽ còn lớn hơn nhiều so với việc lấy tin thông thường. Tôi sẽ sống cuộc sống của người bán xe trong 3 tháng, điều đó sẽ tạo điều kiện cho tôi có một cái nhìn thấu đáo và một nhân sinh quan mà bình thường tôi sẽ không thể có được nếu chỉ đọc sách báo hoặc phỏng vấn các cựu nhân viên bán hàng.
“Thế anh thấy sao?” ông biên tập viên hỏi, “hứng thú không?”
Thông thường tính tôi thích gì là làm nấy mà chả cần suy nghĩ cho thấu đáo, rồi sau đó nhiều khi lại sống trong sự ân hận về quyết định của mình. Lúc này, ở tuổi trung niên, không còn những xốc nổi của tuổi mới lớn, đã qua thời kỳ đi kiếm việc làm kỳ nghỉ hè, công việc ngày ngày đi bỏ báo, cũng đã lâu lắm rồi tôi không có một mạo hiểm thú vị nào. Nhưng còn đi bán xe thì sao?
“Vâng, tôi nhận lời đi làm việc đó.” Một tuần tôi nhận được thư mời đi làm tại Edmunds.com.
Cũng phải qua vài tuần tôi mới chính thức đi làm tại Edmunds.com và sau đó vài tuần nữa tôi mới bắt đầu tham gia vào dự án làm nội gián. Nhiều lần tôi cũng lăn tăn tự hỏi chẳng hiểu rồi mình sẽ ra sao. Tôi bắt đầu cắt những mẩu quảng cáo trên báo tuyển nhân viên bán hàng. Ngôn ngữ trên quảng cáo làm tôi rung mình “cần tuyển nhân viên bán hàng chuyên nghiệp năng động” hoặc hoặc “Bán xe hàng 'hot' với giá bán lẻ khuyến cáo của nhà sản xuất. Tham gia đội bán hàng số 1 nước Mỹ. Lương cao. Phúc lợi tốt. Ðến tại chỗ để xin việc”. Cứ những ngôn từ như vậy cũng đủ đánh hơi được sức ép của công việc tại dealer như thế nào.
Tôi có thằng bạn thân trước đây mở văn phòng gần mấy dealer bán xe. Nó vẫn hay ăn trưa với đám Salesman, và nghe được khối chuyện về những mánh khóe mà những người Salesman có thể làm để bán xe. Thậm chí, họ dám thuê cả một tay chuyên đi vặn kim đồng hồ cây số cho quay ngược lại, để rút bớt thời gian sử dụng của chiếc xe... Tôi không thể tin rằng một chuyện như thế có thể xảy ra trong một xã hội trọng pháp như Hoa Kỳ, nhưng đó là những gì tôi nghe từ thằng bạn. Tôi tham khảo người bạn nhiều kinh nghiệm này:
“Này, nếu chúng nó biết tao làm cho Edmunds thì sao nhỉ?”
Thì nó vặn cổ mày chứ sao!” Thằng bạn tôi vừa nói vừa cười lớn, “Nó vặn cổ mày xong là sẽ đưa tử thi mày nhét vào cốp xe của một thằng đối thủ.”
Thằng bạn tôi có vẻ nói hơi quá để làm tôi nản lòng. Nhưng, cái cách mà nó trả lời một cách nhanh chóng như vậy làm tôi chững mất vài giây. Tôi không phải được gài để ăn cắp bí mật nghề nghiệp. Chẳng qua, tôi chỉ đến để xem những gì thực sự xảy ra trên bãi đậu xe thôi mà. Nghĩ như thế, tôi tạm yên lòng.
Cuối cùng cũng đến ngày tôi rời văn phòng Edmunds.com và bắt đầu quá trình tìm một việc trong lĩnh vực bán xe. Khi tôi chuẩn bị ra đi, biên tập viên của tôi đã cho tôi một lời khuyên: “Khi anh được phỏng vấn, đừng có nói với họ là anh biết nhiều về xe cộ. Họ không quan tâm đâu. Nếu họ có hỏi tại sao anh muốn làm việc ở đây, hãy nói rằng anh muốn kiếm được nhiều tiền”.
Rồi ông mở quyển lịch ra và đếm số tuần còn lại: “Anh sẽ quay trở lại văn phòng sau 10 tuần nữa, chúng tôi không mong anh trở lại sớm hơn kỳ hạn đó. Sau mỗi 48 tiếng, hãy báo cho chúng tôi biết thông tin về anh qua điện thoại hoặc email. Chúc may mắn”.
Cuối tuần đó tôi đi shop và mua ba cái áo sơ mi trắng và một đôi giày đen với đế mềm. Tôi đồ rằng sẽ phải đứng rất nhiều. Sáng thứ Hai tôi chuẩn bị một bản lý lịch. Tôi sẽ phải thể hiện mình thế nào nhỉ? Tại sao ai đó lại quyết định tuyển tôi vào bán xe? Tôi suy nghĩ về điều mà BTV của tôi đã dặn dò “Hãy nói với họ anh muốn kiếm được nhiều tiền”. Thật là lời khuyên chí lý. Nhưng mà tôi sẽ cần chuẩn bị nhiều hơn thế. Có thể sẽ có những câu hỏi về thân thế của tôi, tôi đã làm những đâu và kể cả đòi hỏi phải có người giới thiệu.
Tôi quyết định rằng mình phải duyệt lại lý lịch của mình và chọn ra những mục có thể được đánh giá là liên quan tới công việc bán hàng. Nói một cách khác, tôi muốn tránh việc phải nói dối. Trong vòng 3 năm gần đây, tôi viết các đề xuất video cho các bộ phim đào tạo. Một bản đề xuất có phải là một dạng bán chác, đúng không? Có thể cách như thế là ổn. Tôi gọi cho cậu bạn và yêu cầu cậu ấy hỗ trợ tôi trong trường hợp người chủ garage gọi đến hỏi về tôi. Không thành vấn đề, cậu ấy nói. Tôi cũng đã từng bán các loại đồ thể thao. Và tôi cũng đã từng viết các bản đề xuất chuyển quyền sở hữu cho một công ty khác. Tôi đang bắt đầu thấy một bản lý lịch phù hợp.
Sáng thứ Hai cũng qua nhanh và tôi nhận ra rằng thời điểm đã tới. Đã đến lúc đi xin một chân bán xe. Tôi lái xe tới một khu bán ôtô gần nhà mình. Hàng hecta những chiếc xe bóng loáng trải rộng trước mắt tôi. Một đại lý treo một tấm băng-rôn lớn: “Chúng tôi đang phát triển! Cần tuyển người! Hãy ứng tuyển bên trong”
Đó là khi tôi vào và lấy mẫu đơn đăng ký ứng tuyển.
“Tôi hiểu là anh muốn làm công việc bán xe”, giọng nói kéo tôi trở lại hiện tại. Ngừng điền đơn, tôi ngẩng lên nhìn. Một người đàn ông đứng đó mỉm cười với tôi. Anh ta có một mái tóc đen được cắt tỉa cẩn thận, mặc áo sơmi trắng và thắt cà vạt lụa. Khi anh ta thò tay ra bắt tay tôi, ánh sáng từ chiếc đồng hồ vàng Rolex sáng lấp lánh.
“Tôi là Dave. Khi anh điền xong đơn xin việc, hãy gọi tôi và chúng ta nói chuyện”. Anh ta lại mỉm cười, dò xét tôi. Sau đó anh ta biến mất.
Cha này có vẻ dễ gần, tôi thầm nghĩ. Có thể sẽ không tệ lắm. Vừa bắt đầu điền vào đơn, tôi vừa nhìn quanh. Tôi liếc nhanh vào một văn phòng phía sau tấm kính ở góc của tòa nhà. Văn phòng có nền cao hơn và những người bán hàng đứng tuổi đang theo dõi các lô xe. Dave đứng ở đó và đang nói chuyện với vài người đàn ông lớn tuổi mặc áo sơmi trắng và thắt càvạt. Họ quay cả lại và nhìn về phía tôi.
Đã quá muộn để từ bỏ, tôi quay trở lại đơn xin việc và bắt đầu viết.
Thảo luận đi khoảng 30 phút hoặc hơn 1 tiếng, đạp ga không lên