Nói chuyện về xe đạp touring
Một chiếc xe đạp touring là một chiếc xe đạp dùng để đi du lịch. Nó đơn giản và đặc biệt như bạn thích. Khi tôi đến dự buổi nói chuyện về du lịch tại Paris, hầu hết mọi người đều không quan tâm đến những chiếc xe đạp đã tạo ra những chuyến phiêu lưu. Bản thân chuyến phiêu lưu mới là quan trọng nhất: chiếc xe chỉ là công cụ để họ sử dụng và họ nghĩ đến nó như người thợ mộc với cây búa của mình
Rất nhiều người sử dụng xe đạp leo núi (MTB). Họ thích giảm xóc (thụt, phuộc nhún) và họ thích bánh xe hầm hố, vị trí thẳng đứng và các bộ dĩa líp siêu nhỏ. Họ tìm mua những chiếc xe đạp leo núi có thể gắn baga hoặc họ tự chế baga cho riêng họ.
Thú thật là tôi không biết nhiều về xe đạp leo núi nhưng sự thiếu hiểu biết này không ngăn cản được sự thôi thúc tìm hiểu về bộ môn này bấy lâu nay. Tôi có thể tìm hiểu qua các trang web nhưng đó không phải là cách hay nhất. Chỉ có trải nghiệm thực tế mới đem lại kinh nghiệm thực tiễn.
Xe Road (xe đạp đua)…
Hầu hết mọi người đến cửa hàng xe đạp và mua xe touring ở đó. Điều đó phụ thuộc vào cửa hàng và quốc gia của bạn. Một vài bạn sẽ không tìm được bất kỳ xe touring nào, hầu hết là xe road, và bạn sẽ phải sử dụng xe leo núi hoặc điều chỉnh lại một xe đạp thể thao hoặc phải đặt làm riêng một khung sườn cho riêng bạn.
Xe đạp touring cần những thứ mà các loại xe đạp khác không có. Họ cần baga trước và baga sau. Họ cần gắn 2 bình nước hoặc 3 bình nước trên xe. Họ cần dĩa nhỏ, líp sau thật lớn để đạp xe leo lên những con dốc dài. Họ cần thứ mà những chuyên gia gọi là khung hình học (geomery) của sườn xe tạo thoải mái để giúp việc chạy xe được thoải mái hơn. Họ cần gắn thêm dè (chắn bùn) và khoảng cách rộng giữa dè và bánh để không kẹt bánh xe khi đi đường đất sình lầy.
Những bé gái thì mê kẹo đường còn những chiếc xe đạp touring thì thích vật liệu gì?
http://www.phuongnguyen.info/site/wp-content/uploads/2012/05/thorn.jpeg
Sườn Thép (Steel):
Khung sườn có thể làm từ thép, nhôm, carbon và titanium hoặc pha trộn các chất liệu với nhau. Vật liệu cổ điển là thép. Trước đây tất cả các loại xe đều làm từ thép trước khi có các vật liệu nhôm, carbon, titanium… Thép có thể hàn, gắn baga, gọng bình nước… Thép nặng nhưng rất bền – ngay cả khi để rỉ sét cũng đến 30 năm – và có thể sửa chữa. Rất nhiều người thích sườn thép vì lý do đó.
Sườn Nhôm (aluminium):
Tôi thường chạy xe sườn thép nhưng tôi cũng có chạy một chiếc xe đạp sườn nhôm. Lý do duy nhất vì sườn nhôm rẻ hơn sườn sắt. Sườn nhôm thì nhẹ hơn và không rỉ sét. Nó cũng có thể gắn mọi thứ bạn muốn (baga, dè chắn bùn, gọng nước…) nhưng nó làm cho chuyến đi khó khăn hơn. Thép thì “mềm – êm” hơn nhôm. Tôi bị “ê tay” khi sử dụng xe sườn nhôm cho chuyến du lịch của mình.
Không có lý do nào để không mua một chiếc xe sườn nhôm. Sẽ khó khăn khi gắn hành lý lên xe và các phụ kiện khác mà không làm trầy sơn nhưng sườn thép cũng như vậy. Hãy nghĩ xa hơn.
Sườn Carbon:
Carbon dễ vỡ và dễ gãy. Không có nghĩa là sườn carbon không dùng để đi touring nhưng nó không phải là lựa chọn đầu tiên của nhiều người. Sườn carbon rất đẹp, cứng cáp và nhẹ. Nó chạy mượt mà, êm như sườn thép nhưng trọng lượng nhẹ một nửa so với sườn thép. Yếu điểm của nó là dễ bị gãy. Sườn carbon mạnh mẽ, cứng cáp khi chịu lực đúng hướng thiết kế. Nếu nó bị ngã, tông vào gốc cây… nó không đủ tốt.
Không có nhiều người chọn sườn xe carbon làm xe touring.
Titanium:
Titanium tuyệt đẹp. Nó nhẹ như nhôm và êm như sườn thép. Sườn titanium rất bền (hơn thép và nhôm). Titanium có thể làm một chiếc xe touring tiêu chuẩn. Nó nhẹ, cứng cáp và bền nhưng rất đắt tiền.
Paul Smith, một người đã chạy xe đạp hơn 30 năm, kết luận rằng titanium tốt. Ông ấy viết: “titanium rất khó để làm nên nhiều hãng xe không làm. Chỉ những hãng xe lớn, cao cấp mới làm với chất lượng rất cao. Hầu hết các sườn titanium được làm rất tốt, tinh xảo. Thông thường sườn titanium chọn sử dụng khi người nào đó muốn tốc độ nhanh, đáp ứng tốt, nhẹ, thoải mái, bền bỉ và dĩ nhiên khi giá cả không thành vấn đề. Vì vậy, sườn xe đạp titanium được chọn khi cần đi du lịch dài ngày.
Ở một mặt khác:
Điều quan trọng nhất của xe đạp touring không phải là vật liệu mà là thiết kế. Chưa có ai làm ra chiếc xe đạp mà không chạy được nhưng chắc chắn có những chiếc xe đạp chạy rất tệ. Không có gì trên xe đạp là hoàn hảo. Không có gì là tuyệt đối. Ưu điểm ở mặt này là nhược điểm ở mặt kia.
Ví dụ một chiếc xe đạp đua (road) có 2 bánh xe gần nhau. Ống sườn đứng thường thẳng đứng, góc phuộc trước hướng ra phía trước. Ống sườn đứng làm cho yên gần hơn với pedal giúp tăng tốc tốt. Bánh sau được đưa xuống dưới yên, làm cho chiếc xe leo dốc nhanh hơn và nắm bắt tốt hơn khi bạn đứng đạp trên pedal. Phuộc trước thẳng làm tăng độ nhạy khi điều khiển. Thiếu các đường cong giúp cho chiếc xe đạp đi nhanh hơn khi vào các góc cua tròn. Khung sườn gọn hơn giúp giảm trọng lượng.
Bạn có nghĩ rằng những điều đó tốt cho xe đạp touring? Ai không muốn một chiếc xe đạp touring chạy nhanh hơn và leo dốc dễ dàng hơn?
Nhưng:
Ống sườn đứng thẳng đứng, vị trí yên tiến về phía trước thì không thoải mái khi đạp xe du lịch. Phuộc không có góc cong quá xóc. Phía sau xe ngắn làm cho gót chân bạn đụng vào túi hành lý phía sau. Khoảng cách hẹp giữa bánh và sườn làm bạn không gắn được dè chắn bùn. Bánh xe sau càng gần bạn thì độ xóc càng tăng lên.
Một vài xe đạp touring có bánh sau cách yên rất xa. Chạy xe touring phải thoải mái và mượt mà. Nhưng cũng có sự đánh đổi. Bánh xe sau gần yên thì xe nhanh nhẹn, nhạy như máy bay chiến đấu, còn bánh xe cách xa sẽ làm xe chậm chạp, ù lì hơn. Lựa chọn là của bạn.
Xe đạp đã được làm hơn một thế kỷ. Phong cách cơ bản không thay đổi. Có nghĩa là hầu hết mọi thứ đã được cải thiện. Điều đó cũng có nghĩa nếu chiếc xe thiết kế không tốt thì nó không tồn lại lâu như vậy.
Bạn sẽ dành rất nhiều thời gian trên xe của bạn. Khi đi du lịch, bạn dành nhiều thời gian trên yên xe hơn là trên đôi chân. Bạn sẽ không mua giày để đi dã ngoại tại cửa hàng bán giày thời trang vì vậy, đừng tuỳ tiện mua xe đạp touring tại những cửa hàng không có kiến thức về xe đạp và du lịch bằng xe đạp. Bạn có rất nhiều chuyến du lịch dài sắp tới.
Thiết bị sang số:
Có bốn cách để liên kết pedal – sên với bánh sau
- Bạn có thể làm trực tiếp, một vòng lặp đơn trên một líp duy nhất cố định. Bạn sẽ có một số (tỉ lệ truyền động) duy nhất và không thể chọn số thấp hơn để leo dốc hoặc số cao hơn để đạp xuống dốc. Đây gọi là xe đạp fixed gear
- Hoặc bạn cũng thực hiện tương tự nhưng líp sau tự do, do đó bạn có thể xuống dốc mà không phải guồng chân với pedal
- Hoặc bạn có vài dĩa, líp ở phía trước và phía sau với thiết bị sang số cho bạn đến 30 số để lựa chọn.
- Hoặc bạn có các líp được dấu bên trong đùm sau, gọi là đùm số
Xe đạp Fixed và xe một tốc độ
Ngày xưa khi tôi còn trẻ tôi thấy có những người đi du lịch sử dụng xe đạp Fixed gear. Tôi không nhớ người nào sử dụng xe một số thông thường bởi vì ưu điểm của fixed gear: bạn tác động lên sợi sên và sợi sên cũng tác động tới bạn. Chuyển động của đôi chân bạn được trơn tru và dễ dàng hơn vì pedal sẽ tự trở lại vị trí trước đó.
Mặt khác, mọi người tin rằng có thể đi nhanh hơn với fixed gear hơn là sử dụng số thông thường. Có một trường phái yêu thích fixed gear như là một sở thích.
Không có nhiều người sử dụng xe đạp fixed gear để đi du lịch
Thiết bị sang số bằng cùi đề, sang dĩa
Dùng để chuyển sợi sên từ bánh răng này sang bánh răng khác, ở các dĩa phía trước hoặc các líp phía sau. Hầu hết người đi xe đạp touring thích loại này vì nó linh hoạt, có thể chuyển dĩa trước, líp sau từ nhỏ đến lớn.
Thay đổi số nghĩa là thay đổi tỉ lệ tốc độ của vòng quay pedal và vòng quay bánh xe. Số lớn làm cho vòng quay bánh xe nhanh hơn vòng quay pedal. Các số nhỏ giúp vòng quay pedal nhanh hơn vòng quay bánh xe. Bạn thực sự cần những số thật thấp để đạp xe leo lên dốc với nhiều hành lý phía sau.
Có hai cách để tính toán tỉ lệ truyền động của số. Hệ thống thông dụng của thế giới là khoảng cách của mỗi lần pedal quay để làm di chuyển chiếc xe. Khá đơn giản
Thế giới những quốc gia nói tiếng Anh sử dụng một phương pháp kỳ lạ, trong đó số (tỉ lệ truyền động) liên quan đến bánh xe penny-farthing. Xe đạp penny-farthing là một dạng xe đạp với bánh trước rất lớn và bánh sau nhỏ, hai bánh xe giống như hai đồng tiền lớn nhất của Anh (đồng lớn gọi là penny, đồng nhỏ gọi là farthing) nên gọi là xe đạp penny-farthing. Lý do các chiếc xe đạp cần các số vì chiều cao của các bánh xe đạp penny-faithing và khoảng cách của mỗi vòng quay pedal bị hạn chế bởi chiều dài chân của người chạy.