4.Diễn biến trận đánh
Từ 1 giờ sáng ngày 2-1-1963, địch hình thành 3 mặt bao vây vòng rộng như sau:
Cánh 1: Tàu từ Mỹ Tho vào kinh Nguyễn Tấn Thành qua Long Định vô đến kinh 3 lúc 4 giờ sáng, chạy vòng theo cản kinh 3, qua chùa Phật Đá, đến cống Bà Kỳ đổ đại đội biệt động quân.
Cánh 2: 1 đại đội lính bảo an, 1 đại đội dân vệ biệt kích từ lộ kinh 12 băng đồng đến phục kích ở Xóm Chòi xã Mỹ Hạnh Trung lúc 6 giờ sáng.
Cánh 3: 1 đại đội dân vệ biệt kích phối hợp với lính bót Tân Hội, Nhị Mỹ phục kích dọc theo Giồng Lắm xã Tân Hội.
Cánh 4: 1 trung đội lính bảo an, 1 đại đội dân vệ biệt kích vô Gò Lũy đến án ngữ ở Cầu Sao lúc 6 giờ 30 phút sáng.
Đến 6 giờ 30 phút sáng ngày 2-1-1963 địch hoàn thành kế hoạch bao vây vòng rộng ở các mặt: Cà Dâm, Cống Bà Kỳ, Xóm Chòi, Tân Hội, Gò Lũy. Song song với việc bủa lưới bao vây vòng rộng chúng bủa lưới trên lộ 4 một số quân để tiến hành các cánh đánh vào xã Tân Phú.
Khoảng 5 giờ 30 phút sáng 2-1-1963, một máy bay trinh sát từ sân bay Thân Cửu Nghĩa bay đến đảo nhiều vòng trên vùng trời Ấp Bắc. Sau đó, cũng từ Thân Cửu Nghĩa 15 máy bay trực thăng có máy bay trinh sát dẫn đường và 3 máy bay khu trục yểm trợ bay đến đổ hơn 1 đại đội bộ binh thuộc tiểu đoàn 2 sư đoàn 7 ngụy tại khoảng đồng trống giữa cống Bà Kỳ và kinh Đào. Cùng lúc đó, từ lộ đất Dưỡng Điềm (thẻ 24) có hai cánh quân địch, một cánh tiến theo phía đông rạch Ấp Bắc kéo vào xóm chùa Thầy Lơ, một cánh tiến theo phía tây rạch Ấp Bắc kéo vào xóm Hội đồng Vàng thuộc xã Tân Phú.
Kế đó, chuyến máy bay trực thăng thứ hai đến đổ hơn 1 đại đội chỗ chuyến thứ nhất. Như thế quân số ở đây đã lên tới 3 đại đội (thuộc tiểu đoàn 2 trung đoàn 11 sư đoàn 7 ngụy).
Lúc này, ở đội hình trung đội 3 của đại đội 1 tiểu đoàn 261 có 15 du kích xã và 1 số thanh niên chạy đến, kế đó là trung đội địa phương quân huyện Châu Thành rút vào, gặp trung đội 3 của tiểu đoàn 261 liền bố trí tiếp giáp để cùng chiến đấu.
Đợt 1: Đánh bộ binh địch
Khoảng 6 giờ 30 phút, cánh quân địch từ thẻ 24 tiến vào, đi theo lộ đất và các bờ ruộng. Khi còn cách trung đội 3 tiểu đoàn 261 độ 30m, chúng thấy địa phương quân và du kích lấp ló ở đầu vườn phía phải liền xả súng bắn và tiến vào phía đó. Còn một tốp hơn 1 trung đội đâm vào trung đội 3/261. Trung đội 3 nổ súng toàn mặt trận. Địa phương quân Châu Thành đánh vào sườn địch. Chúng chạy tán loạn, chết và bị thương hơn 1 trung đội. Địch lùi lại xóm Hàng Xáo, bám vào mương vườn chống trả lại và kêu pháo bắn vào đội hình ta.
Pháo địch từ thẻ 33 bắn vào phía sau trung đội 3/261 trên 50 quả, hai máy bay khu trục đến bắn và ném bom từ cầu Ông Bồi dài vô mả Ông Tiếp. Từ sân bay Thân Cửu Nghĩa 15 chiếc máy bay trực thăng lại chở quân đến xóm Bàu Chảo đổ 1 đại đội bộ binh. Có 6 xe M.113 từ thẻ 33 vào yểm trợ. Cánh quân từ máy bay trực thăng đổ xuống băng đồng tiến vô Miễu Hội, nhập với bọn đổ bộ hai lần trước.
Với tình hình phi pháo địch bắn phá dữ dội ở phía sau trung đội 3/261 và toàn trận địa của đại đội 1/261, Ban Chỉ huy đại đội nhận định, địch có thể đổ bộ bằng trực thăng để vào chiếm lĩnh trận địa của trung đội 3/261. Ban Chỉ huy đại đội hạ lệnh cho toàn đại đội chuẩn bị đánh trực thăng, phổ biến chiến thắng của trung đội 3 và báo cáo về đồng chí tiểu đoàn trưởng để động viên các đơn vị bạn.
Đợt 2: Đánh máy bay trực thăng
Đúng như phán đoán của ta, qua đợt pháo dập lần thứ ba, địch cho 15 máy bay trực thăng từ sân bay Thân Cửu Nghĩa bay về hướng chùa Phật Đá, vòng qua Miễu Hội, bay ngang đại đội 1/514 và sà xuống đổ quân trước mặt đại đội 1/261 để đánh vào sau lưng trung đội 3/261.
Khi máy bay trực thăng bay ngang đại đội 1/514, trung đội trợ chiến và trung đội 2/261, toàn trận địa đều nổ súng vào máy bay trực thăng. Nhưng 3 chiếc đã bay vượt qua lưới đạn, đến chiếc thứ tư, thứ năm, thứ sáu thì cả ba đều bị bắn rơi. Số còn lại không dám hạ xuống đổ quân mà bay đảo trước trận địa của đại đội 2/261 và tiếp tục bị bắn, phải chuồn thẳng về sân bay Thân Cửu Nghĩa, nhưng có hai chiếc bay đến Cà Dâm và Bàu Rô thì bị rơi.
Số quân trên 3 chiếc trực thăng đầu tiên đổ xuống bị ta bắn chết một số tên. Số còn lại cùng với số sống sót trên 3 chiếc bị bắn rơi chạy dạt ra đồng, bám lấy bờ ruộng để chống cự. Độ 5 phút, chúng lại kéo vào chân vườn phía bắc xóm Hội đồng Vàng. Ta bắn 3 quả đạn cối vào bọn này, chúng hoảng hốt chạy sang phía tây, nhập bọn với cánh quân từ thẻ 25 vào đang dàn quân ở đây.
Ban Chỉ huy đại đội 1/261 định cho một bộ phận xuất kích thu vũ khí, đốt máy bay trực thăng, nhưng đơn vị được phân công không hoàn thành nhiệm vụ. Tin bắn rơi 3 máy bay trực thăng được báo cáo cho đồng chí tiểu đoàn trưởng và từ đây được thông báo cho các đơn vị trong toàn mặt trận, đã động viên mạnh mẽ tinh thần chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ.
Đối phó với mặt trận này, địch điều 3 đại đội lính bảo an của cánh thẻ 25 dàn ở phía tây xóm Hội đồng Vàng cấp tốc đến giải vây cho số quân còn sống sót và bảo vệ số máy bay trực thăng bị rơi; đồng thời cho 5 chiếc HU1A bắn hỏa tiển và pháo từ Long Định, từ thẻ 33 bắn xối xả vào trận địa để không cho ta xung phong đốt trực thăng.
Cánh quân thẻ 25 đến giữ trực thăng, sau mỗi đợt phi pháo, chúng lại tổ chức xung phong chiếm địa hình của trung đội 3/261. Nhưng tất cả đều bị ta đánh bật ra ngoài đồng.
Không chiếm được trận địa của đại đội 1/261, chúng liền cho cánh quân đổ bộ trực thăng ở ấp Mỹ Thành (xã Mỹ Phước) định đánh chiếm ấp Tân Thới, nơi đại đội 1/514 đang phục quân. Ý đồ của địch là chiếm được ấp này xong chúng sẽ đánh sườn đại đội 1/261.
Đợt 3: Đánh bộ binh ở ấp Tân Thới
Khoảng 9 giờ, địch cho 4 đại đội bộ binh đánh vào ấp Tân Thới, đi đầu là 1 đại đội, chúng không phát hiện phục quân của ta nên chủ quan đưa quân qua sông, rồi chia làm ba mũi đi dọc trên 3 bờ ruộng tiến vào trận địa của trung đội 3/514. Khi địch đến cách ta độ 20m, ta đồng loạt nổ súng. Lực lượng địch bị rối loạn, chết và bị thương hơn 1 trung đội.
Địch điều thêm 1 đại đội kết hợp với số còn sống sót bám mương, đìa, nổ súng dữ dội vào phía ta, tổ chức tấn công chiếm địa hình của ta. Chúng phát hiện ta ở đây không nhiều nên càng quyết tâm chiếm cho được ấp Tân Thới. sau khi được máy bay và pháo binh bắn dọn đường, bộ binh chúng qua sông và tiến vào trận địa của ta. Nhưng liên tiếp 3 lần tấn công đều bị ta đánh bật trở lại, đành bám bờ rạch bắn kềm chế không cho ta xung phong thu vũ khí.
Vào lúc 12 giờ ta phát hiện có xe lội nước địch từ phía kinh Cộng Hòa băng vào hướng trận địa của đại đội 1/261. ban chỉ huy đại đội ra lệnh cho cán bộ, chiến sĩ củng cố lại công sự chuẩn bị đánh xe địch.
Lúc này, trên toàn mặt trận, các cánh bao vây vòng rộng của địch đều nằm êm. Tinh thần binh lính địch hoang mang, có đơn vị tự động thỏa thuận với sĩ quan, bắn hư điện đài để không nhận lệnh của cấp trên. Qua nhiều lần tấn công đánh chiếm hai ấp Tân Bình và Tân Thới bằng bộ binh đều không thành công, bọn chỉ huy địch quyết định dùng xe lội nước M113 mở mũi đột phá.