Chia sẻ thêm từ Ds Thức Trần (y dược Huế):
Về Covid 19 ở trẻ em !
1. Trẻ em ít có triệu chứng nghiêm trọng hơn khi nhiễm SARS-CoV-2 so với các virus hô hấp khác, các yếu tố bảo vệ có thể có ở trẻ em bao gồm : a. Sự mạnh mẻ của miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch tập nhiễm, gây một phản ứng mạnh ban đầu tại niêm mạc mũi họng và sau đó là toàn cơ thể ; b.Tiếp cận thường xuyên hơn với các tác nhân nhiễm trùng, bao gồm các virus họ corona trước đó, gây đáp ứng miễn dịch và sản xuất tế bào T ghi nhớ ; c. Có một hệ sinh vật cộng sinh (microbiota) lành mạnh hổ trợ miễn dịch; d. Có hiệu quả bảo vệ chéo của các vaccine khác trong chương trình tiêm chủng. Ở người lớn, a. Tình trạng lão hóa nội mạc; b. Lão hóa miễn dịch nên điều hòa miễn dịch kém (dễ xảy ra bão cytokine); c. Tăng mật độ và ái lực thụ thể bề mặt tế bào ACE2 (điểm dính của spike virus SARS-CoV-2) ; d. Tình trạng nhiễm tiềm ẩn herpes hay CMV, là các yếu tố tăng nặng bệnh so với trẻ em (Petra Zimmermann, et al; Why is COVID-19 less severe in children? A review of the proposed mechanisms underlying the age-related difference in severity of SARS-CoV-2 infections; BMJ. Volume 106, Issue 5, May 2021).
Trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi có khả năng bệnh nặng hơn trẻ lớn tuổi. Các yếu tố nguy cơ ở trẻ bao gồm mắc bệnh kèm như đái tháo đường, hen, có bệnh thần kinh hay chuyển hóa, bệnh tim bẩm sinh. Trẻ từ 5-11 tuổi thường có triệu chứng nhẹ hơn trẻ từ 12-17 tuổi. (National Institute of Health, NIH -Covid 19 Treatment Guideline- Special Considerations in Children-Feb, 2022)
2. Theo Unicef hay WHO, CDC Hoa Kỳ, Viện Nhi trung ương, trẻ bị covid 19 có thể có các triệu chứng như ở người lớn, nhưng thường nhẹ, bao gồm sốt, ho, rát họng, sổ mũi, đau bụng, đau ngực…
Người chăm sóc trẻ nên là người không có bệnh nền và đã tiêm vaccine. Không nên cô lập trẻ dù vẫn phải giới hạn tiếp xúc. Người chăm sóc và trẻ 6 tuổi trở lên nên đeo khẩu trang khi sinh hoạt, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
Cho trẻ nghỉ ngơi, uống nhiều nước, cho bú đầy đủ ở trẻ đang bú mẹ, ăn uống các thực phẩm bổ dưỡng, trấn an tâm lý, cho trẻ vận động nhẹ, có thể cho trẻ chơi và học nếu chúng thích.
Liều paracetamol dùng hạ sốt, giảm đau nhức ở trẻ em: 10-15mg/ kg cân nặng mỗi lần (trẻ 5 -11 tuổi dùng 1/3 - 1/2 viên 500 mg của người lớn là được, nv), dùng khi trẻ sốt trên 38 độ 5 (38 độ C nhiệt kế kẹp nách), dùng cách nhau 4-6 giờ nếu trẻ sốt lại, nếu không sốt lại thì khg dùng định kỳ.
Cân nhắc khi dùng thuốc giảm ho, không dùng các thuốc giảm ho có codein hay dextromethorphan vì có thể gây suy hô hấp, không dùng dầu khuynh diệp hay dầu tràm để bôi đối với trẻ nhỏ hơn 2 tuổi. Cách long đờm tốt nhất chính là uống nhiều nước và thi thoãng vổ nhẹ lưng.
Cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa nhi hay đi bệnh viện nếu trẻ sốt cao liên tục trong 24 giờ hay sốt kéo dài hơn 3 ngày, nôn hay đi chảy nhiều, thở nhanh nhiều so với nhịp thở sinh lý , rút lõm ngực khi thở, phát ban ngoài da, bỏ ăn uống bỏ bú, lú lẫn, SpO2 < 94%...
3. Trong quá trình trẻ mắc Covid 19 cần theo dõi các triệu chứng có thể có của Hội chứng viêm đa cơ quan ở trẻ em Multisystem Inflammatory Syndrome in Children (MIS-C), việc theo dõi nên được tiếp tục sau đó cho đến tuần thứ sáu, với dấu hiệu cảnh báo là sốt dai dẵng. Tuy nhiên, tần suất mắc phải MIS-C là thấp, tỷ lệ lưu hành tại Mỹ là 1 trên 3000 - 4000 trẻ em hay vị thành niên mắc Covid 19, với nhóm trẻ da đen và gốc Latin chiếm ưu thế ( CDC, American College of Cardiology )
CDC Hoa Kỳ trong hướng dẫn tạm thời xác định chẫn đoán MIS-C như sau; “một cá nhân trẻ tuổi có sốt trong hơn 24 giờ, có một giá trị xét nghiệm viêm dương tính (tăng một trong các giá trị CRP, tốc độ lắng hồng cầu ESR, fibrinogen, procalcitonin, D-dimer, ferritin, LDH, IL-6, bạch cầu trung tính, giảm lympho bào), có hơn hai triệu chứng lâm sàng nặng liên quan đến ≥2 cơ quan (tim, thận, hô hấp, huyết học, tiêu hóa, da hoặc thần kinh); Không có chẩn đoán chính xác khác thay thế; dương tính với xét nghiệm SARS-CoV-2 hiện tại hoặc gần đây; có tiếp xúc với bệnh nhân COVID-19 trong vòng 4 tuần trước khi bắt đầu xuất hiện triệu chứng”
Các triệu chứng MIS-C phổ biến bao gồm: Các đặc điểm giống bệnh Kawasaki (viêm kết mạc, đỏ mắt; bàn tay và bàn chân đỏ hoặc sưng; phát ban da; môi nứt, hạch lớn. Ở một số trẻ em, có mở rộng mạch vành và/hoặc phình động mạch, đau đầu/viêm màng não). Các triệu chứng tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn/ nôn. Đặc điểm giống hội chứng sốc nhiễm độc (Toxic shock syndrome-like) với huyết động không ổn định ( hạ huyết áp, tăng nhịp thở nhịp tim) và chức năng tim kém.
Các xét nghiệm cận lâm sàng khác có giá trị trong chẫn đoán : X quang phổi, điện tâm đồ, siêu âm tim, MRI tim, troponin, BNP or NT-proBNP. Làm thêm xét nghiệm chức năng đông máu (PT, aPTt, INR)
Các đánh giá lâm sàng có giá trị trong chẫn đoán : có cơn bão cytokine / hiện tượng kích hoạt đại thực bào HLH. Huyết khối hoặc suy thận cấp tính. Khó thở, suy tim sung huyết hoặc thuyên tắc phổi. Hạ natri máu, xuất huyết giảm tiểu cầu, giảm albumin máu.
Nếu bệnh nhân có biểu hiện hạ huyết áp và nhiễm khuẩn huyết trong quá trình đánh giá MIS-C thì điều trị bằng kháng sinh, truyền dịch, và nếu cần, thuốc nâng huyết áp (inotropes) cho đến khi loại trừ sốc nhiễm khuẩn.
Tất cả bệnh nhân MIS-C, trừ khi có chống chỉ định ( tiểu cầu < 100.000 hoặc đang chảy máu), nên được dùng aspirin liều thấp (3-5mg /kg/ ngày, tối đa 81mg) để dự phòng huyết khối.
NIH đã ban hành hướng dẫn điều trị MIS – C với bản cập nhật 24/2/2022, tóm lược như sau :
a. Điều trị khởi đầu MIS-C bằng IVIG, liều 1- 2 gam/kg/ngày ; kết hợp với glucocorticoid, GC ( methylprednisolone 1-2 mg/kg/ngày hay liều tương đương với các loại GC khác), khuyến cáo không dùng IVIG đơn độc.
b. Đối với các trường hợp kháng trị :
- Anakinra 5 - 10 mg/ kg /ngày, SC or IV, 6 đến 12 giờ một lần)
- Liều cao corticosteroid ( methylprednisolone 10-30mg/kg/ngày)
- Infliximab ( Remicade*) 5-10 mg liều duy nhất.
Trong trị liệu tăng cường, có thể kết hợp Anakinara hay Infliximab với corticosteroid, không dùng chung Infliximab với Anakinra, không dùng Infliximab nếu bệnh nhân có Hoạt hóa Thực bào macrophage activation syndrome).
Lưu ý giảm liều (taper) corticosteroid trong quá trình hồi phục. Bệnh nhân nên được theo dõi bởi bác sĩ gia đình sau khi xuất viện, nếu có tổn thương cơ tim phải giới hạn các hoạt động thể lực theo hướng dẫn của chuyên khoa tim mạch.
Trẻ mắc MIS- C đợi sau 90 ngày kể từ ngày lành bệnh thì mới nên tiêm vaccine covid 19 ( CDC, Oct/2021)
Hướng dẫn chi tiết về điều trị MIS-C ở đây:
https://www.covid19treatmentguidelines.nih.gov/management/clinical-management/hospitalized-pediatric-patients--therapeutic-management-of-mis-c/
P/S : nguyên cớ của bài tóm lượt nầy là mình có các bạn có con còn nhỏ bị nhiễm SARS CoV 2, chúc các bạn nhỏ mau khỏe. Các đồng nghiệp để ý thêm MIS-C.
Các bạn có thể đọc thêm Sổ tay chăm sóc trẻ mắc covid của Viện Nhi vừa mới ra 25/2/2022 :
Sổ tay chăm sóc cho trẻ Mắc COVID-19 tại nhà – Trung tâm bệnh nhiệt Đới, Bệnh viện Nhi Trung ương & Hội thầy thuốc Trẻ Việt Nam biên tập
benhviennhitrunguong.gov.vn
vnexpress.net
