Em lấy trường hợp hai đứa bạn em mới về quê cho các cụ dễ hình dung.
Hai đứa lên SG đi làm chừng hai ba năm. Vẫn đang ở trọ. Chưa có con cái. Tổng Thu nhập trước dịch là chừng 14tr/ tháng. Trừ tiền trọ điện nước xăng xe hầm bà lằng, gởi về cha mẹ đôi bên, nuôi thằng em đi học, gởi tiết kiệm một ít, nói chung lúc đó thì tạm ổn. Không có bảo hiểm xã hội.
Sang tháng 5 thu nhập giảm còn một nửa.
Nguyên cái sảnh 6789 thất nghiệp hết hai đứa.
Giữa tháng 6 định về, thì quy định của tỉnh là từ SG về phải cách ly tập trung 21 ngày, tự chịu chi phí. Nhân lên cho hai vợ chồng là số tiền không nhỏ, tính tới tính lui quyết định ở lại. Vì biết đâu cuối tháng SG mở cửa lại làm việc lại thì lại không lên được, nhà thì chưa kịp về tới ngày nào. Tầm đó nghe đi cách ly thì nhiều người cũng sợ.
Sang tháng 7, tháng 8, SG mỗi ngày mỗi siết chặt. Lôi tiền dành dụm ra xài. Khổ nỗi lúc đó ngăn sông cấm chợ, đồ ăn trong bhx thì mắc hơn chợ truyền thống, mà thường xuyên hết hàng. Bạn em có hôm xếp hàng mòn mỏi khi vào thì chẳng còn gì ăn được. Mua online thì phí ship trên trời. Dưới quê gởi đồ ăn lên thì không tự đi lấy được, đặt ship thì cũng lại cao chót vót. Số tiền đáng lẽ xài được một tháng lúc bình thường thì dịch tới ở SG chỉ xài được nửa tháng thậm chí 10 ngày. Thuốc men mua cũng khó khăn.
Từ 23/8 trở đi lại càng khó do shipper quận nó bị cấm mà tìm tổ trưởng để “đi chợ hộ” thì hong thấy. Đặt online thì các siêu thị quá tải ngâm đơn không giao hoặc hủy đơn... Công ty thỉnh thoảng cho được ít gạo với có lần cho chừng một hai triệu gì đó thì cũng chỉ đỡ được tiền trọ một tháng. Các đội thiện nguyện lâu lâu ghé qua cho được bọc rau. Đăng ký các gói hỗ trợ nghìn tỷ thì không thấy duyệt. Tiền trọ giảm được 300k/ tháng. Không xin được nhiều hơn vì chủ trọ cũng khổ.
Lỡ rồi nên đành nằm chờ luôn. An ủi là được tiêm vaccine.
Xe cộ điện thoại cũng không thể bán bớt. Bán ai mua? Giãn cách tới tiệm cầm đồ còn đóng cửa, muốn bán vàng hay cầm xe tạm cũng không được.
Mà có bán xe được thì rất lỗ, tiếc ( dịch người ta ép giá). Sau này cày tiền mua lại rất khó. Xe đâu đi làm.
Smartphone cũng phải giữ lại để còn lên mạng coi tin tức, gọi video call về nhà, quét QR code qua chốt...
Ngoắc ngoải chờ đến 15/9 thì nghe xin “gia hạn” nốt hai tuần.
Ngáp ngáp chờ đến 29/9 thì nghe sếp nói là 1/10 SG chắc chắn “mở cửa”, NHƯNG công việc của hai đứa thì chưa, và chưa biết bao giờ.
Mẹ vợ dưới quê thì sau tết bị bệnh nặng, đi lại khó khăn. Bốn tháng liền chưa lên SG tái khám được.
Tụi nó lâm vào tình cảnh tiến thoái lưỡng nan. Giờ ra xin việc khác thì cũng phải chờ cuối tháng mới có tiền. Mà xin chưa chắc được (vì sẽ có nhiều công ty thu hẹp sản xuất, có mở lại cũng ưu tiên người cũ, người có tay nghề...). Nhà nước cho mở lại cũng từ từ, nhiều ngành chưa được mở. Lượng người thất nghiệp và cần tiền sau dịch thì lại quá đông.
Hai đứa còn trẻ khỏe thì không thể muối mặt đi xin hỗ trợ từ mạnh thường quân được. Mà giờ mở cửa rồi ai đâu mà cho nữa, người ta cũng gồng gánh quá lâu rồi.
Ngày thường gởi tiền về cha mẹ, dịch không gởi đã buồn rồi, cũng không nỡ gọi bảo nhà chuyển tiền lên.
Thêm bốn tháng giam mình trong phòng trọ, thấy xung quanh nhiều ca nhiễm lẫn tử vong, nghe còi xe cứu thương chở người sát bên mình đi rất nhiều, tâm lý cảm thấy “sợ SG”.
Lại thêm nỗi sợ SG mở cửa không biết được bao lâu, sợ sau khi mở rồi “F0 đầy đường”, sợ “mở rồi lại đóng” sẽ mất cơ hội về... Bị gia hạn nhiều lần rồi người ta sợ lắm các cụ ơi.
Thế nên khi bạn bè đồng hương rủ về, và thấy người trước về được, thế là ok trả trọ về thôi. Cầm theo giấy xác nhận tiêm hai mũi và giấy xét nghiệm âm tính, chạy xe máy về theo đoàn. Về có bị đi cách ly hai tuần thì xin tiền gia đình đóng cũng được. Hên hên thì biết đâu được miễn phí cách ly. Hết cách ly thì ở nhà, đỡ tốn được mỗi tháng vài triệu tiền trọ. Ăn uống dưới quê cũng rẻ hơn SG. Vài tháng nữa SG ổn định thì lại quay lên. Đấy là bọn nó tính thế.
Thế nên các cụ đừng thấy lạ khi trong dòng người đó có những người trẻ chạy xe ga xài smartphone “trông chẳng khổ gì sao vẫn cố về”.
Còn những trường hợp về vì quá khổ, đạp xe về, bầu tám tháng vẫn lặn lội về, thậm chí đi bộ về... báo đăng cũng nhiều rồi, em không nhắc lại nữa.
Đương nhiên vẫn sẽ có những người chọn ở lại, vì đã chắc chắn sẽ được làm việc lại hoặc sẽ xin được việc, vì thấy về đông quá nên sợ nguy hiểm (sợ bị lây trên đường về hoặc lây trong những khu cách ly quá tải), vì người nhà chưa tiêm sợ về sẽ ảnh hưởng, sợ tỉnh nhà “vỡ trận”...
Như em, sau 1/10 em có việc làm lại, em đâu có dại mà bỏ về để phải cách ly tập trung làm gì. Có về thăm nhà cũng phải đợi vài tháng nữa tình hình ổn, tỉnh nới lỏng quy định với người từ vùng dịch về, cha mẹ được tiêm ít nhất một mũi, em mới có thể xin về vài hôm, tự cách ly tại nhà. Nhưng với những người đang thất nghiệp kéo dài, hỗ trợ không có hoặc rất ít, cơ hội mới thì hiếm hoi, mình lấy gì để khuyên người ta ở lại?