Trung Quốc : Một đế quốc tử chiến với một con virus (ST)
Đối với Tập Cận Bình, cuộc khủng hoảng virus corona lần này là thách thức lớn nhất trong sự nghiệp của ông ta. Và nếu trở thành đại dịch, các đối thủ đang âm thầm phản đối việc thâu tóm mọi quyền hành của ông Tập, có thể có hành động chống lại ông.
Không có giao thừa cho Vũ Hán
Courrier International dịch bài phóng sự của trang jiemian.com ở Thượng Hải, kể về một đêm giao thừa náo loạn tại Vũ Hán. Bà Luo Jiamin, sau khi chăm sóc người chồng bị gãy xương tại bệnh viện, bị sốt kéo dài và cảm thấy rất mệt. Khám ở bệnh viện lần đầu không khỏi, mấy ngày sau khi quay lại, bà choáng váng khi thấy có đến… 500 người đã xếp hàng trước mình. Luo Jiamin trở về, chỉ muốn buông xuôi trong đêm cuối cùng của năm.
Còn tại bệnh viện trung ương Vũ Hán, các bác sĩ, y tá khoa hồi sức, nơi sự sống và cái chết chỉ cách nhau một lằn ranh mong manh, không có thì giờ nghỉ ngơi. Các bác sĩ, y tá phải mặc đến ba lớp trang phục bảo vệ : trước hết là một bộ combinaison (áo liền quần), nón, găng, túi bọc giày ; tiếp đến là bộ đồ khác kín mít màu trắng, rồi lại phải trùm lên khẩu trang, kính mắt và kính che toàn bộ khuôn mặt. Mất khoảng nửa tiếng đồng hồ để mặc, và sau đó đi đứng khó khăn, không thể uống nước hay đi vệ sinh.
Trưởng khoa Peng Zhiyong cho biết từ khi khởi đầu nạn dịch, do chi phí chữa trị quá cao, nhiều gia đình đã từ chối chữa tiếp cho thân nhân bị nhiễm virus. Dùng kỹ thuật ECMO (trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể) để hỗ trợ tuần hoàn và hô hấp tốn đến mấy chục ngàn nhân dân tệ (vài ngàn euro). Có gia đình chạy vạy vay mượn bạn bè người thân, chi đến đồng xu cuối cùng, nhưng cũng có gia đình phải xin « rút ống ». Sau khi nhà nước hôm 19/1 loan báo loan báo việc trợ giá chi phí điều trị, bác sĩ Peng vẫn còn ngậm ngùi cho những người xấu số.
Giám sát mọi thứ nhưng không phát hiện được dịch bệnh
Trong bài « Giám sát tất cả, trừ sức khỏe », tờ Minh Báo ở Hồng Kông nhận định đây là thất bại của hệ thống giám sát Trung Quốc trước con virus corona. Với tất cả các công cụ sẵn có, lẽ ra chính quyền phải phát hiện được khi dịch vừa khởi phát. Tuy nhiên hệ thống này được thiết lập để đàn áp chứ không phải dành cho những dịch vụ hữu ích đối với dân chúng.
Tuy vụ này bề ngoài không có vẻ gì là chính trị, nhưng đã làm tăng sự hoài nghi của các nước láng giềng, chính quyền Trung Quốc đã thua một ván trên trường quốc tế. Người ta có thể đặt câu hỏi tại sao một cuộc khủng hoảng dịch tễ với tầm vóc như vậy lại có thể xảy ra, vào lúc Bắc Kinh sở hữu hệ thống giám sát ngày càng hoàn hảo. Chính quyền không ngần ngại tung tiền vào công nghệ thông tin, và đã trở thành một siêu cường về khoa học và công nghệ. Nhưng an ninh quốc gia được đặt lên trên hết, tự do cá nhân không là gì cả. Lẽ ra chính quyền có thể nhanh chóng theo dõi trên cả nước.
Theo bảng xếp hạng của trang nghiên cứu công nghệ Comparitech, trong số 10 thành phố có nhiều camera an ninh nhất, Trung Quốc chiếm hết 8. Không chỉ có Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu mà cả Trùng Khánh và Vũ Hán – thành phố xuất phát dịch viêm phổi lạ. Cần nhớ rằng hệ thống giám sát bao gồm cả nhận diện, tín nhiệm xã hội, thu thập và xử lý một khối dữ liệu khổng lồ (big data) mà người dân đã cung cấp.
Chính quyền và virus đi nghỉ Tết 20 ngày ?
Nhiều tờ báo Hoa lục khẳng định trường hợp nhiễm virus corona mới đầu tiên được phát hiện tại bệnh viện Vũ Hán ngay từ ngày 08/12/2019. Đến cuối tháng 12/2019, ủy ban vệ sinh dịch tễ của thành phố Vũ Hán ghi nhận 27 ca viêm phổi lạ, tuy « không có bằng chứng truyền từ người sang người ». Hôm 31/12/2019 chợ Hoa Nam, giờ đây được coi là điểm xuất phát của virus corona, vẫn hoạt động bình thường, trong khi đã có nhiều nhân viên ngã bệnh và sau đó được chẩn đoán là bị nhiễm virus. Đến hôm sau chợ này mới được lệnh đóng cửa.
Minh Báo đặt câu hỏi, phải chăng chính quyền và con virus đều đi nghỉ Tết trong khoảng 20 ngày sau đó ? Làm thế nào mà phải đợi đến tận ngày 20/01/2020 mới biết được nhờ giáo sư Chung Nam Sơn (Zhong Nanshan) - bác sĩ chuyên về bệnh phổi đã cô lập được virus SARS - trả lời CCTV, là đã có lây từ người sang người, nhân viên y tế đã bị lây nhiễm, và không nên đến Vũ Hán ?
Rõ ràng trong vụ này, hệ thống giám sát đã bất lực trong việc đánh động các cơ quan hữu quan, và bảo đảm mạng sống cho cư dân của nước mình. Vì sao ? Theo tác giả bài báo, vốn là giáo sư trường đại học Lĩnh Nam (Lingnan) ở Hồng Kông, thì có hai lý do. Trước hết, chính quyền giấu nạn dịch vì sợ phải chịu trách nhiệm, hoặc sợ hình ảnh bị xấu đi. Thứ hai, hệ thống giám sát chỉ nhằm bảo vệ chế độ, chứ không quan tâm đến phòng ngừa dịch bệnh. Đến khi nạn dịch xảy ra thì các quan chức hoàn toàn hoảng loạn !
Để mất thời gian vàng vì chờ lệnh Tập Cận Bình
Trong bài « Tập Cận Bình trước thách thức của virus corona », L’Obs phê phán, Bắc Kinh chờ đến ba tuần lễ mới báo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về cuộc khủng hoảng dịch tễ ở Vũ Hán, và phải chờ đến khi nhà lãnh đạo độc tài họ Tập ra lệnh thì bộ máy của chế độ mới bắt tay vào việc chống dịch lây lan.
Chính báo chí Hồng Kông, được tự do hơn các báo nhà nước ở Hoa lục đã lên tiếng báo động. Thành phố Vũ Hán vẫn cố tình che giấu nguy cơ, dường như để không làm ảnh hưởng đến hai hội nghị quan trọng từ ngày 12 đến 17/1. Hội nghị kết thúc « thắng lợi », không hề nhắc đến nạn dịch đang lây lan.
Chỉ hai ngày sau, giáo sư Chung Nam Sơn xác nhận virus không chỉ lây nhiễm mà còn đạt đỉnh « siêu lây », tức một người bệnh có thể lây cho nhiều người khác. Một bệnh nhân được phẫu thuật thần kinh cũng đã lây ngay cho một bác sĩ và 13 y tá ! Thế nhưng do muốn chứng tỏ bằng mọi giá là mọi việc vẫn ổn, hôm 18/1 thành phố còn cho mở buổi tiệc khổng lồ với 40.000 gia đình tham gia, để quyết tâm đánh bại kỷ lục thế giới. Sự vô trách nhiệm khủng khiếp này dẫn đến hậu quả là sau đó 60 triệu người Hồ Bắc bị cô lập.
Chuyện gì đã xảy ra : đang cố giấu suốt hơn ba tuần lễ, rồi đột ngột lao vào một cuộc chiến tổng lực vô tiền khoáng hậu ? Trả lời : đó là Tập Cận Bình. T ổng bí thư kiêm c hủ tịch nước hôm 20/1 đã ra lệnh « kiên quyết chống việc virus corona lan tràn », đe dọa trừng phạt những ai giấu thông tin. Nhưng những tuyên bố cứng rắn này được đưa ra quá trễ, thời gian vàng đã mất, người ta lo ngại thiệt hại sẽ gấp 10 lần dịch SARS.
Siêu cường đại chiến siêu vi
Dành 8 trang báo cho chủ đề « Một đế quốc tử chiến với một con virus », Le Point nhận xét đối mặt với virus corona mới, có thể làm chết nhiều người hơn SARS, Trung Quốc chiến đấu với các phương tiện đại quy mô và những biện pháp khắc nghiệt.
Tờ báo kể ra một loạt biện pháp làm kỳ nghỉ Tết mang màu sắc của ngày tận thế : hủy bỏ các lễ hội, cấm du lịch theo đoàn, cấm buôn bán thú rừng, quân lính được gởi đến Vũ Hán bằng các phi cơ vận tải, xây dựng bệnh viện trong 10 ngày, điều đội ngũ y tế từ các nơi khác hỗ trợ. Công an trùm kín trong bộ đồ bảo vệ ngăn chận các ngõ vào, đại đô thị trở thành thành phố chết, các làng mạc dựng rào cản ; máy bay, xe lửa, métro không người, kiểm tra thân nhiệt tại các giao lộ, mọi người dân ra đường đều mang khẩu trang…
Phóng đại nguy cơ chăng ? Đối với các nhà dịch tễ học, thì thậm chí còn chưa đủ. Giáo sư Lương Trác Vĩ (Gabriel Leung) ở Hồng Kông còn khuyến cáo đóng cửa trường học và cho làm việc từ xa. Thực tế Bắc Kinh đã kéo dài kỳ nghỉ Tết đến 3/2 còn Hồng Kông đến 17/2. Chuyên gia này phản bác ý kiến cho rằng tỉ lệ tử vong của 2019 n-CoV thấp hơn SARS. Theo giáo sư Lương, tỉ lệ khi dịch bắt đầu khởi phát luôn thấp, như hồi dịch SARS Tổ chức Y tế Thế giới ước tính chỉ 3%, nhưng rốt cuộc lên đến 17% ở Hồng Kông.
