Tôn giáo
Như trên tôi đã nói, Chính thống giáo du nhập vào Nga từ cuối TK thứ 10. Nhưng phải đến cuối thế kỷ thứ 16 thì Chính thống giáo Nga thoát ly hoàn toàn khỏi sự ảnh hưởng của Thượng phụ Constantinope. Có nghĩa là Đức Giáo chủ Nga hoàn toàn độc lập và không phải báo cáo ai cả. Nhưng nói thế cũng không đúng. Không như Giáo hoàng La mã, đứng trên cả các ông vua của châu Âu. Thì Giáo chủ ở Nga lại hoàn toàn bị phục tùng Sa hoàng. Thật ra thì duy nhất trong cả quãng đường “kết hôn” với Sa hoàng thì chỉ có duy nhất Giáo chủ Nikon có lúc còn vượt mặt được Sa hoàng Aleksei ( Cha của Peter). Ông xây thêm tu viện, cấm các giáo sĩ uống rượu, mời các Giáo chủ khác đến Nga. Bày ra một loạt những nghi lễ vốn đã rất rườm rà của Chính thống giáo. Nhưng cũng như đa phần các Giáo chủ khác của Chính thống giáo nước Nga. Ông không có cải cách gì nhiều, ngoại trừ những việc thay đổi một số nghi lễ vì cho là mình lớn cmnr, oai cmnr, không cần phải đi theo nghĩ lễ của bọn Hy lạp bé tý hay bọn Constantinop hủ tục ấy.
Vào lúc đỉnh cao của quyền lực, tất cả những việc to nhỏ trong nước Nga đều phải có ý kiến của Nikon thì công việc mới được chạy. Dần đần chắc muốn học đòi theo Giáo hoàng La mã chăng? Mà ông đưa quyền lực của Giáo hội vượt lên trên quyền lực của triều đình. Một bữa Aleksei uống rượu say chắc đòi ngủ với hoàng hậu, mà hoàng hậu lại chạy đi hỏi ý kiến của Giáo chủ Nikon chăng? ( tôi đoán thế, không trúng thì thôi) làm Sa hoàng điên tiết. Đuổi Nikon ra khỏi Mockva về Tu viện New Jerusalem. Và sau này đày ông sang Siberia lạnh giá. Trong những năm cuối đời Giáo chủ sống nghèo đói trong cô đơn bệnh tật và chết trên đường trở về New Jerusalem.
Vị Giáo chủ kế vị Nikon ( không phải là Cannon hay Leica đâu nhé) mà là Joachim. Thấy gương tày liếp cmnr. Sau khi nhận chức vội chạy đến quỳ dưới chân Sa hoàng và nói
“ Thưa Đấng quân vương, tôi không biết gì về đức tin cũ hay mới, nhưng bất kỳ quân vương ban hiệu lệnh gì tôi sẵn sàng phục tùng tuyệt đối”. Thế là mèo lại hoàn mèo, Sa hoàng lại đứng trên pháp luật, đứng trên cả tôn giáo, thần quyền và chắc là cũng đứng trên hiến pháp.
Còn Giáo hội thì ngày càng cùn đi, thiếu tổ chức , ù ì, mục nát và mê tín. Trên thực tế nó chỉ là tay sai và chính là dư luận viên để Sa hoàng lợi dụng.
Dân Nga thì sao? Dân Nga là những người hiền lành, ù ì và dễ chấp thuận. Không như châu Âu, họ xem tín ngưỡng mạnh hơn logic và cho rằng cuộc sống được kiểm soát bởi nhũng sức mạnh siêu nhiên. Và quan trọng nhất là họ thích rượu vodka hơn khoa học. Chỉ cần làm chai rượu vào thì phó mặc mọi việc cho Chúa, con phải say cái đã. Chính vì thế họ không có những người phản đối nhà thờ như Copernicus, Galilei....Vì họ đâu có cần thiết phải lật ngược vấn đề, phải hỏi tại sao? Thiên tai xảy đến họ chấp nhận, lệnh ban ra họ thi hành và Đức tin thì vô cùng lớn và không bao giờ thay đổi.
Chính vì thế nên không như tây Âu có nhiều trò tiêu khiển khác, món ăn tinh thần chính của dân Nga là hành lễ và dành toàn bộ Đức tin nơi Chúa. Trong lịch ngày, tháng, năm của họ thì họ dành đa số thời gian cho việc cầu nguyện ( Chính thống gióa rất bảo thủ và vô cùng nhiều nghi lễ). Đến nhà thờ họ hành lễ với cha xứ, về nhà họ cầu nguyện với cây Thánh giá gỗ ở nhà. Trước khi ngủ với vợ người đàn ông tháo Thánh giá ra, che hết thánh giá và đồ thờ trong nhà lại rồi mới hành sự. Kể cả trong mùa đông rét âm mấy chục độ, một cặp vợ chồng có trót ngủ với nhau mà muốn đi nhà thờ cũng phải tắm rửa rồi mới được bước vào ngôi nhà của Chúa ( ngày xưa làm dek gì có bình nóng lạnh như bây giờ mới biết là dã man như thế nào). Thậm chí thằng ăn trộm, trước khi đi đập vòm ở đâu cũng tự cầu nguyện trước thánh giá xin xá tội rồi mới đi ăn trộm.
Tôi không phủ nhận những giá trị Chính thống giáo đóng góp cho Nga. Nhưng thật ra thì chính Chính thống giáo cũng cản trở nước Nga phát triển nhiều lắm. Một trong những việc đó là bài xích nguwoif nước ngoài. Giống như TQ nước Nga ở thế kỷ 17 coi mình là trung tâm của vũ trụ, là nơi văn minh nhất. Nên coi thường và kỳ thị những người nước ngoài. Cho rằng họ mọi rợ, không đủ nghi lễ, hút thuốc lá....Ngay cả đến các vị đại sứ cảu các cường quốc tây Âu cũng bị cho rằng “Không làm gì tốt cho nước Nga cả, chỉ kéo những điều xấu xa, trụy lạc, suy thoái vào nước mình mà thôi”. Tư duy đó tồn tại mãi, cho đến khi Peter Đại đế lên ngôi ông mới xóa bỏ
Nói thế mới biết ở thế kỷ 17, cuộc sống tinh thần của đa số dân Nga chỉ biết tin vào giáo lý của Chính thống giáo. Một lời nói của Đức Linh mục như một lời tuyên thệ, lời chỉ dẫn của Chúa. Nên dân hoàn toàn phục tùng và nghe lời. Nhưng ở thượng tầng họ bị phụ thuộc hoàn toàn vào triều đình và để cho Sa hoàng lợi dụng
Linh mục Chính thống giáo