Kiến thức sinh học 12 căn bản mà cụ
Các tác nhân gây ra ung thư bao gồm:
1. Tác nhân Sinh học:
- Ví dụ các loại virus: Virus HBV gây viêm gan B mạn tính hay virus HCV gây viêm gan C. Cả 2 virus này đều gây tăng nguy cơ Ung thư gan (các cụ nhanh chóng cho toàn bộ gia đình đi xét nghiệm và tiêm phòng nhắc lại HBV ngay nhé, VN là nước có tỉ lệ lưu hành HBV cao gần nhất Châu Ớ, do mọi người đều nghĩ rằng đã tiêm từ bé rồi thì lớn không cần tiêm lại nữa. Thực tế vaccin phòng HBV chỉ có tác dụng bảo vệ 5 năm, và theo WHO thì mỗi 5 năm nên nhắc lại một phát vaccine này. Vaccine HBV chính là vaccin phòng UNG THƯ GAN!). Hoặc HPV gây ung thư cổ tử cung và ung thư dương vật => Các cháu gái dưới 27 tuổi nên đi tiêm phòng HPV
- Ví dụ vi khuẩn HP gây ung thư dạ dày. Tuy nhiên không phải ai nhiễm HP cũng ung thư dạ dày, để qua K dạ dày nó cần phải có tổn thương niêm mạc (ví dụ loét, ví dụ polyp). Vì vậy cụ nào nhiễm HP mà CÓ TRIỆU CHỨNG DẠ DÀY nên đi khám để chữa, còn không triệu chứng gì thì vô tư
2. Tác nhân Hóa học:
- Ví dụ trong khói thuốc lá có rất nhiều chất gây ung thư gây K vòm họng, K phổi
- Ví dụ trong nấm mốc có hóa chất gây ung thư (thức ăn bị mốc là không được ăn
) gây K gan
- Rượu gây K vòm họng
- Dưa muối chưa chín gây K dạ dày
3. Tác nhân Vật lý:
- Các loại tia, tia X, tia UV ... vì thế đi nắng thì mặc áo chống nắng đầy đủ vào.
- Các chất phóng xạ
Để xảy ra được ung thư không phải là chuyện dễ, tế bào cần phải có "lỗi" (đột biến gen), kế đến là nó phải sinh sôi thật nhanh. Cơ thể con người có hệ miễn dịch và một loạt các cơ chế "sửa lỗi". Để ung thư xảy ra thì nó phải:
- Có cả quá trình TÍCH LŨY các đột biến đủ lâu
- Vượt qua được hệ miễn dịch và các cơ chế tự sửa chữa của tế bào để biểu hiện thành khối u (một đám tế bào đột biến)
Vì vậy mà:
- Các cụ tiếp xúc với tác nhân ung thư (ví dụ hút thuốc) mà đi khám vẫn bình thường, không có nghĩa là các cụ "an toàn", mà rất có thể là có tế bào đột biến gen, nhưng cơ thể đang tích cực sửa chữa, hoặc là ít tế bào đột biến quá nên chưa thành khối u (các phương tiện chẩn đoán hiện tại chưa đủ khả năng phát hiện nếu có quá ít tế bào ung thư).
- Ung thư thường xảy ra ở tuổi cao (U50 đổ lên, lúc đó đã tích lũy đột biến đủ lâu VÀ hệ miễn dịch của cơ thể đã bắt đầu suy yếu nên nó không tự xử lý các tế bào lỗi được nữa)
Sau khi đã bị ung thư, thì bác sĩ thường sẽ cố gắng tìm xem bệnh nhân có khả năng nào nhất trong các tác nhân trên và yêu cầu bệnh nhân dừng tiếp xúc (ví dụ K phổi thì yêu cầu bỏ thuốc lá, K gan thì cần điều trị kháng virus HBV...).
Vì vậy để tránh "đen" thì các cụ nên tránh được cái nào thì tránh tối đa, đặc biệt cái nào phòng được thì phải chú ý mà phòng (ví dụ tiêm nhắc lại vaccine VGB) VÀ mỗi năm khám sức khỏe ít nhất 01 lần để nếu phát hiện "đột biến" thì "cắt", như thế sẽ rất an toàn.