Chiến tranh Afghanistan - Anh lần thứ nhất là cuộc chiến giữa Công ty Đông Ấn Anh và Tiểu vương quốc Afghanistan từ năm 1839 đến 1842. Nó nổi tiếng với việc thảm sát 4.500 binh sĩ Anh và Ấn Độ, cộng với 12.000 người theo trại của họ, bởi chiến binh bộ lạc Afghanistan. Trong trận đánh cuối cùng, mặc dù người Anh giành thắng lợi nhưng họ triệt thoái và bỏ tất cả mụch đích chiến tranh ban đầu. Đây là một trong các xung đột chủ yếu trong cuộc Ván Cờ Lớn, sự tranh giành quyền lực và ảnh hưởng vào thế kỷ 19 ở Trung Á giữa Vương quốc Anh và Đế quốc Nga.[2]
Hành vi tàn bạo của quân đội Anh đã xúc phạm rất nhiều đến các giá trị khắc khe của những người đàn ông Afghanistan, những người luôn không chấp nhận quan hệ tình dục trước hôn nhân và đặc biệt tức giận khi thấy những kẻ ngoại đạo Anh đưa phụ nữ của họ lên giường.[32] Trong lịch sử chính thức của mình, Ngài John William Kaye đã viết rằng ông buồn bã phải tuyên bố "có những sự thật phải được nói ra", cụ thể là có những "cám dỗ khó chịu nhất đã chống lại không được các sĩ quan Anh của chúng ta chống lại" khi những người phụ nữ mà hầu hết hấp dẫn và những người này sống ở các zenana (khu của phụ nữ Hồi giáo) "không sẵn lòng đến thăm khu của người Kitô giáo xa lạ".[32] Kaye đã viết vụ bê bối là "trần trụi, công khai, khét tiếng" khi các sĩ quan và binh sĩ Anh công khai có quan hệ tình dục với phụ nữ Afghanistan ở một quốc gia như Afghanistan. Nơi mà phụ nữ vẫn và thường xuyên bị giết trong các "hành quyết vì danh dự" vì nghi ngờ tham gia quan hệ tình dục trước hôn nhân được xem là mang lại tiếng xấu dành cho các thành viên nam trong gia đình họ, hầu hết đàn ông Afghanistan rất tức giận với những gì họ coi là một sự sỉ nhục quốc gia khi họ bị nghi ngờ về nhân cách.[33] Một ditty (bài hát ngắn) phổ biến trong quân đội Anh là: "Một người vợ Kabul dưới vỏ bọc burkha, Không bao giờ được ai biết đến ngoài tình nhân".[34] Một số trong những mối quan hệ này đã kết thúc bằng hôn nhân khi cháu gái của Dost Mohammad, Jahan Begum kết hôn với Đại úy Robert Warburton và một Trung úy Lynch kết hôn với em gái của một thủ lĩnh Ghilzai; thực tế là cả hai người phụ nữ đều rất xinh đẹp càng làm tăng thêm sự sỉ nhục của những người đàn ông Afghanistan, những người không thích nhìn thấy người phụ nữ của họ yêu những kẻ ngoại đạo.[34] Một quý tộc Afghanistan Mirza 'Ata đã viết: "Người Anh uống thứ rượu vô đạo vô liêm sỉ đã quên rằng bất kỳ hành động nào cũng có hậu quả và phần thưởng - vì vậy, sau một thời gian, khu vườn mùa xuân từ sự cai trị của nhà vua bị tàn phá bởi mùa thu của những sự kiện xấu xí này.... Các quý tộc phàn nàn với nhau: "Ngày qua ngày, chúng ta phải chịu đựng sự lừa gạt, dối trá và xấu hổ của người Anh. Phụ nữ Kabul sẽ sớm sinh ra những con khỉ lai - đó là một sự ô nhục! "".[35] Afghanistan là một quốc gia nghèo tuyệt vọng đến mức ngay cả tiền lương của một người Anh cũng được coi là một gia tài nhỏ. Nhiều phụ nữ Afghanistan sẵn sàng trở thành gái mại dâm như một cách dễ dàng để làm giàu cùng với sự giận dữ dữ dội của những người đàn ông của họ.[36] Sĩ quan chính trị thứ hai của Công ty Đông Ấn, Sir Alexander Burnes, đặc biệt được chú ý vì thói trăng hoa vô độ của ông ta và đã trở thành hình mẫu để những người của ông ta bắt chước.[33] 'Ata viết: "Burnes đặc biệt không biết xấu hổ. Trong khu vực riêng tư của mình, ông ta sẽ tắm cùng người tình Afghanistan trong dòng nước nóng của dục vọng và khoái cảm, khi hai người cọ xát nhau với những cơn vui sướng và sự thân mật. Hai memsahib, cũng là người yêu của anh ấy, sẽ tham gia cùng họ".[37] Trong tất cả các vấn đề của sự chiếm đóng của Anh, tình dục giữa phụ nữ Afghanistan và binh lính Anh khiến đàn ông Afghanistan tức giận nhất.[34]
Palmerston tin rằng chính Anh mới là người nắm giữ lợi thế trong "Trò chơi lớn" và đề nghị của Nga nhằm phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Á là một dấu hiệu của sự yếu kém và ông không muốn hiệp ước đó được ký kết.[42] Từ quan điểm của Palmerston, việc chấp nhận lời đề nghị của Nga sẽ không được chào đón vì sự kết thúc của "Trò chơi lớn" ở châu Á sẽ dẫn tới sự tái bố trí quyền lực của Nga tới châu Âu, nơi thực sự có giá trị đối với họ.
Vào ngày 1 tháng 1 năm 1842, theo một số suy nghĩ bất thường của Elphinstone, có thể có liên quan đến khả năng phòng thủ kém của doanh trại, một thỏa thuận đã được đưa ra nhằm tạo điều kiện cho cuộc di cư an toàn của quân đồn trú Anh và những người theo trại ở Afghanistan.[57] Năm ngày sau, việc rút lui bắt đầu. Đội quân Anh rời đi khoảng 16.500, trong đó khoảng 4.500 là quân nhân và hơn 12.000 là người theo trại. Nhiều người theo trại là những phụ nữ Afghanistan đã lấy người yêu người Anh và biết rằng họ sẽ bị giết bởi những người đàn ông báo thù vì đã làm "nhục" gia đình. Trung úy Eyre nhận xét về những người theo trại rằng "Ngay từ những dặm đầu tiên, họ đã làm tắc nghẽn nghiêm trọng sự di chuyển của chúng tôi".[58]
Họ đã bị người Pakhtun tấn công khi đang vượt qua những con đường tuyết. Vào ngày đầu tiên, lực lượng rút lui chỉ đi được năm dặm và như Lady Sale viết khi họ đến một ngôi làng của Begramee:. "Không có lều, chỉ có hai hoặc ba tấm màn nhỏ khi đến đó. Tất cả mọi người cào tuyết đi để có nơi để nằm xuống. Buổi tối cực kỳ lạnh, không thể kiếm được chút thức ăn nào cho người hay thú ngoại trừ một số ít bhoosay [thịt hầm xắt nhỏ] mà chúng tôi phải trả năm đến mười rupee ".[59] Khi màn đêm buông xuống và nhiệt độ giảm xuống dưới mức đóng băng, lực lượng rút lui biết rằng họ đã mất tất cả nguồn cung cấp thực phẩm và hành lý.[60] Vào ngày thứ hai, tất cả những người trong trung đoàn 6 của Quân đội Hoàng gia Afghanistan đã bỏ mặc và quay trở lại Kabul, đánh dấu sự kết thúc của nỗ lực đầu tiên nhằm trao cho Afghanistan một đội quân quốc gia.[59] Trong vài tháng sau đó, những gì từng là quân đội của Shuja đã xuống dốc đến nỗi phải đi ăn xin trên đường phố Kabul vì Akbar có tất cả lính đánh thuê của Shuja, những người đã bị cắt xẻo trước khi bị ném ra đường.[61] Bất chấp lời hứa về giấy thông hành an toàn của Akbar Khan, lực lượng Anh-Ấn đã liên tục bị người Ghilzai tấn công, với một cuộc tấn công đặc biệt khốc liệt của người Afghanistan bị đánh bại bằng cuộc tấn công bằng lưỡi lê dũng cảm của Trung đoàn Bộ binh 44.[59]
Trong khi cố gắng để vượt qua đèo Koord-Kabual trên Hindu Kush được mô tả là dài năm dặm và "quá hẹp và quá tù túng ở hai bên đến nỗi mặt trời mùa đông hiếm khi thâm nhập được vào những ngóc ngách ảm đạm của nó", lực lượng Anh-Ấn bị phục kích bởi bộ lạc Ghilzai.v Johnson mô tả "hỏa lực giết người" buộc người Anh phải từ bỏ tất cả hành lý trong khi những người theo trại bất kể giới tính và tuổi tác đều bị đốn hạ bằng gươm.[62] Lady Sale đã viết: "Đạn liên tục bay vèo vèo trước mặt chúng tôi" trong khi một số lính pháo binh đã đập phá cửa hàng trung đoàn để lấy rượu brandy để uống say giữa các cuộc tấn công Afghanistan.[63] Lady Sale đã viết rằng bà ấy đã uống một cốc rượu sherry "bất cứ lúc nào cũng làm tôi mất vẻ quý phái nhưng bây giờ chỉ đủ làm tôi ấm lên."[63] Lady Sale lấy một viên đạn trong cổ tay trong khi cô phải xem con rể Sturt đã "... con ngựa của anh ta bị văng ra khỏi anh ta và trước khi anh ta có thể đứng dậy thì đã bị một vết thương nghiêm trọng ở bụng".[63] Có vợ và mẹ vợ ở bên cạnh giữa trời tuyết, Sturt chảy máu và chết lúc quá nửa đêm.[63] Elphinstone hiền lành, tốt bụng, nhưng ngây thơ và cả tin tiếp tục tin rằng Akbar Khan là "đồng minh" của mình, và tin rằng lời hứa của ông ta sẽ gửi đi những quân nhu bị chiếm nếu ông ta dừng rút lui vào ngày 8 tháng 1.[64] Thêm vào nỗi thống khổ của người Anh, đêm đó một trận bão tuyết dữ dội đã thổi qua và khiến hàng trăm người đóng băng đến chết.[65]
Vào ngày 9 tháng 1 năm 1842, Akbar đã gửi một người đưa tin nói rằng ông ta sẵn sàng bắt tất cả phụ nữ Anh làm con tin, nói với ông rằng họ sẽ không bị tổn hại, và nói rằng nếu không đồng ý thì bộ lạc của ông sẽ không thương xót và giết tất cả phụ nữ và trẻ em.[63] Một trong những sĩ quan Anh được phái đến đàm phán với Akbar đã nghe ông nói với bộ lạc của mình bằng tiếng Dari (Farsi Afghanistan) - một ngôn ngữ được nhiều sĩ quan Anh nói - để "tha" cho người Anh trong khi nói bằng tiếng Pashtun mà hầu hết các sĩ quan Anh không nói, là "giết tất cả".[66] Lady Sale, cô con gái mang thai Alexandria và những người phụ nữ và trẻ em Anh còn lại chấp nhận đề nghị an toàn của Akbar trở lại Kabul.[63] Vì Công ty Đông Ấn sẽ không trả tiền chuộc cho phụ nữ và trẻ em Ấn Độ, Akbar đã từ chối chấp nhận họ. Vì vậy, phụ nữ và trẻ em Ấn Độ đã chết với phần còn lại của lực lượng ở Hindu Kush.[64] Những người theo trại bị người Afghanistan bắt giữ đã bị lột hết quần áo và bị đóng băng đến chết trong tuyết.[67] Lady Sale đã viết rằng khi cô được đưa trở lại Kabul, cô nhận thấy: "Con đường được bao phủ bởi những xác người tơi tả khủng khiếp, tất cả đều lõa lồ".[68]
Vào sáng sớm ngày 10 tháng 1, đoàn quân tiếp tục đi, tất cả mọi người đều mệt mỏi, đói và lạnh.[64] Hầu hết các lính Ấn vào thời điểm này đã bị mất một hoặc hai ngón tay vì bị cóng và không thể bắn súng.[69] Tại con đèo hẹp Tunghee Tareekee, dài 50 thước, và chỉ rộng 4 thước, bộ lạc Ghizye đã phục kích đơn vị, giết chết không thương tiếc tất cả những người theo trại. Những người lính Anh-Ấn đã chiến đấu theo cách của họ trên xác chết của những người theo trại cùng với những tổn thất nặng nề cho chính họ.[64] Từ một ngọn đồi, Akbar Khan và các thủ lĩnh của mình theo dõi cuộc tàn sát khi ngồi trên lưng ngựa, dường như rất thích thú với cuộc tàn sát.[64] Đại úy Shelton và một vài binh sĩ từ trung đoàn 44 giữ phía sau đoàn quân và đánh lui các cuộc tấn công liên tiếp của quân Afghanistan mặc dù bị áp đảo.[64] Johnson mô tả Shelton chiến đấu như một "con chó săn". Bằng thanh kiếm của mình, ông đã hạ gục bất kỳ người Afghanistan nào cố gắng bắt ông. Đến cuối ngày, không một người Afghanistan nào làm gì được ông ta.[70] Vào tối ngày 11 tháng 1 năm 1842, Tướng Elphinstone, Đại úy Shelton, người trả lương Johnston và Đại úy Skinner đã gặp Akbar Khan để yêu cầu ông ta dừng các cuộc tấn công.[71] Akbar Khan cho họ dùng trà ấm và một bữa ăn ngon trước khi nói với họ rằng tất cả họ giờ là con tin của ông ta khi ông ta nghĩ rằng Công ty Đông Ấn sẽ trả tiền chuộc cho sự tự do của họ, và khi Đại úy Skinner cố gắng chống cự, ông ta đã bị bắn vào mặt[71] Quyền chỉ huy lúc này do lữ đoàn trưởng Thomas Anquetil nắm.[71]
Rất nhiều người di tản đã thiệt mạng khi họ tiến được 30 dặm (48 km) qua những hẻm núi và con đèo nguy hiểm nằm dọc theo sông Kabul giữa Kabul và Gandamak, và bị thảm sát tại đèo Gandamak trước khi một người sống sót đạt đến đơn vị đồn trú bị bao vây tại Jalalabad. Tại Gandamak, khoảng 20 sĩ quan và 45 lính trơn khác của trung đoàn 44, cùng với một số pháo binh và lính Ấn, được trang bị khoảng 20 súng hỏa mai và hai viên đạn cho mỗi người, thấy mình vào lúc bình minh bị bao vây bởi các bộ lạc Afghanistan.[72] Lực lượng đã bị giảm xuống dưới bốn mươi người sau cuộc rút quân khỏi Kabul mà đến cuối cùng trở thành một cuộc chiến đấu liên tục trong hai feet tuyết. Mặt đất bị đóng băng, những người đàn ông không có nơi trú ẩn và có ít thức ăn trong nhiều tuần. Trong số vũ khí còn lại cho những người sống sót tại Gandamak, có khoảng một tá súng hỏa mai, súng lục của sĩ quan và một vài thanh kiếm. Người Anh đã hình thành thế cân bằng và đánh bại cuộc tấn công của người Afghanistan trong vài trận đầu, "khiến người Afghanistan nhiều lần phải xuống đồi" trước khi hết đạn. Sau đó, họ chiến đấu bằng lưỡi lê và kiếm của mình trước khi bị áp đảo.[72] Người Afghanistan chỉ bắt 9 tù nhân và giết phần còn lại.[73] Những tàn dư của trung đoàn 44 đều bị giết trừ Đại úy James Souter, Trung sĩ Fair và bảy người lính bị bắt làm tù binh.[74] Người lính duy nhất đến được Jalalabad là bác sĩ William Brydon và một vài người lính Ấn trong những đêm tiếp theo. Một nguồn khác nói rằng hơn một trăm người Anh đã bị bắt làm tù binh.[75]
Nhiều phụ nữ và trẻ em đã bị bắt giữ bởi các bộ lạc Afghanistan; một số phụ nữ đã kết hôn với những kẻ bắt giữ họ (trong đó có vợ của đại úy Warburton). Những đứa trẻ được đưa ra khỏi chiến trường sau đó được xác định là vào đầu thế kỷ 20 là con của những người lính thiệt mạng đã được các gia đình Afghanistan nuôi dưỡng như con ruột của họ.
m.soha.vn
