Em trích bài của FBker Nam Nguyen (tác giả mấy cuốn sách về các nhân vật ở Đông Âu trước đây như anh V, Lam ....) viết về ông này để các cụ tham khảo thêm.
ALEXEY NAVALNYI – KHÔNG ĐẦU HÀNG
Bên Nga đang diễn ra đám tang vô cùng đông đảo và trang trọng để tiễn đưa Alexey Navalnyi – người đấu tranh công khai chống lại chế độ độc tài của Putin. Hàng loạt đại sứ Mỹ và các nước phương tây tham dự, còn nhà báo nhà đài thì đông không kể xiết. Để ngắn gọn cho những ai không theo dõi kỹ tôi xin thuật lại, Navalnyi là ai như thế nào, với nguyên tắc hơi Á Đông một tí là không bình luận tốt xấu gì về người mới mất.
Alexey sinh năm 1976, học luật, gia đình khá giả, là lớp trẻ tương đối “tây học” bên Nga. Cũng như muôn vàn chú Nga khác, quan tâm sớm nhất của anh và người em Oleg đó là kiếm tiền, nhanh và khác chứ không phải “cày cuốc”. Đó là cách sau: mua một ít cổ phần của những tập đoàn lớn, trở thành cổ đông bé của tập đoàn, được nhận gần như đầy đủ thông tin về hoạt động của nó, sau đó kiện(!?) – đúng ra phải gọi là “làm tiền” thì chuẩn nhất. Anh em nhà ấy cũng làm ra được khá tiền, nhưng các tập đoàn cái nào “rắn mặt” thì nó nện lại cũng chẳng nhẹ nhàng gì, ngay chuyện kiện tụng cũng Navalnyi cũng hay thua, tuy thế bản lĩnh đối phó với pháp luật Nga của anh được rèn giũa từ sớm là do vậy. Sau này luật được sửa đi, cổ đông bé không được nhận đầy đủ thông tin nữa, thì anh em nhà ấy kiếm tiền cách khác, đơn giản hơn, đó là làm công ty sân sau cho quan chức, để nâng giá các mặt hàng hay dịch vụ lên, kiếm dễ nhưng cũng dễ lộ. Alexey có lẽ là trường hợp duy nhất ở Nga, người có 2 án tù treo cùng một lúc mà không phải thi hành... Sau này anh ngồi tù mấy năm, nhưng vẫn là ít so với số năm do các án treo cộng lại (tổng cộng hình như 4 treo...), có thêm một vài án là do lăng mạ cá nhân, còn một án là hai anh em “múc” tập đoàn Yves Rocher (mỹ phẩm Pháp). Gia đình tài sản có đáng kể đấy, nhưng tiếng tăm chuyên vi phạm pháp luật là có thật (cái này liên quan chính trị ít thôi, vì bắt đầu từ trước sự nghiệp đấu tranh cơ, và án tại hồ sơ rõ lắm, không ai vu cho được...).
Alexey Navalnyi bắt đầu đấu tranh chính trị khá sớm, trước 2010 đã tham gia mấy đảng phái công khai, sau này uy tín lên cao thì lập đảng phái riêng, kể cả không đăng ký. Nắm luật vững, moi tin tức giỏi, nhất là về quan chức, tài sản, đóng thuế....nói năng hùng biện, được nước ngoài hậu thuẫn. Và phải công nhận là anh rất dũng cảm! Dũng cảm tới mức trước 2018 rất nhiều người (trong đó có tôi) nghi ngờ Navalnyi là “tay trong” của Putin, vì anh dám phang tuốt, trừ “Sa hoàng” ra. Đỉnh điểm là anh đứng ra tranh cử chức đô trưởng thủ đô Moscow với Sabyanin của Putin, tuy thua nhưng không phục, lại kiện cáo lằng nhằng thế là lại bị cho vào tù mấy niên...Mà càng tù thì uy tín càng lên!
Đến khi Putin thay đổi hiến pháp để ngồi lại thêm (thực tế là “vô tận”) thì Alexey Navalnyi bắt đầu tấn công trực diện “Sa hoàng”! Đã từ lâu Putin, Medvedev và bộ sậu không nói ra tên “Navalnyi” (truyền thống xưa của Nga, nói ra sợ ma quỷ nó ám!) mà toàn dùng từ “người ấy”, “hắn ta”, “kẻ mà ai cũng biết là ai”...để nói về anh! Kênh thông tin hàng ngày chống tham nhũng của Navalnyi luôn được hàng triệu lượt xem! Phương tây thì coi anh là đối trọng lớn nhất hiện nay cho chế độ Putin...
Chắc mọi người còn nhớ vụ Navalnyi bị ám sát bằng thuốc độc ở sân bay mấy năm trước? Hiển nhiên mọi nghi ngờ đều được hướng vào nhà cầm quyền, Navalnyi bị độc nặng nhưng được chuyển sang Đức để cứu chữa. Tuy vậy có 2 nghi ngờ: chẳng nhẽ ám sát vụng về đến thế ở một nơi đông người mọi camera đều hoạt động, và lính của Putin xuống tay mà không chết thì cũng lạ thật! Chưa kể tới việc giết anh làm gì nếu mọi nghi ngờ kiểu gì đều sẽ đổ lên đầu Chính phủ? Có lẽ thế lực nào đó đã dùng đúng vũ khí của KGB để chơi lại: chả khác gì cho nhà nổ hố ga, bắn máy bay, thậm chí như 11/9...
Navalnyi đang chữa trị thì việc đấu tranh của nhóm anh không hề ngừng lại, càng mạnh hơn nữa, năm 2023 phim tài liệu về anh do Canada làm được nhận Oscar, quả là hình tượng chiến sĩ đấu tranh vì dân quyền quá đẹp! Hơn nữa trước đó Navalnyi đang từ Đức quyết định mò về Nga, tuy biết rằng mình còn án tù chưa ngồi hết đang treo lơ lửng, và y như rằng về nước là đi tù tiếp! Rất nhiều người, nhất là dân Việt Nam bảo anh “dại” – éo mịa làm chính trị mà khôn như các anh chị thì Việt Nam đầy! Trong khi đó anh em và vợ con Navalnyi “không dại”, nên cứ ở nước ngoài cho lành! Phương tây sục sôi phong trào đòi giải phóng cho Navalnyi...Tất nhiên ở tù là không sướng rồi, chưa kể Navalnyi quá coi thường kỷ cương nhà tù, hay “bật lại cán bộ” nên bị nhốt riêng rất nhiều lần ảnh hưởng đến sức khỏe nhiều. 16/2/2024 sau khi đi dạo một chút anh đã đột quỵ, rồi sau đó tuy được cứu chữa tận tình, nhưng đã mất! Hiển nhiên không ai thích tin là tự nhiên...mất!
Vậy ai giết Navalnyi, nếu có giết thật? Thế giới đều đổ cho đọc tài Putin, các chiến hữu của anh còn đổ kỹ hơn nữa: lý do giết là ngày 15/2 bên Nga và Mỹ đã đàm phán tới vòng cuối cùng việc trao đổi Navalnyi lấy một sỹ quan tình báo Nga và hai kẻ đều đang ngồi tù ở Mỹ nữa, 3 lấy 1 chứng tỏ là Mỹ đánh giá cao Navalnyi như thế nào! Nhưng rồi Putin vẫn giết...Chả hiểu logic ở đâu, nếu giết thì trong tù giết khó gì, ghét lúc nào giết lúc ấy cũng được, đã không muốn tha thì còn đàm phán trao đổi tù binh làm quái gì cho lằng nhằng ra?! Cái chết đáng ngờ của Navalnyi đến rất đúng lúc, khi Putin vừa tuyên bố tiếp tục tham gia bầu cử tổng thống khóa nữa, khi phương tây đang “oải” trong việc tiếp tục bơm thêm sức lực cho Ukraina chiến tiếp, trong lúc EU đang ngại phải tham chiến cả với Nga...Vợ Navalnyi cũng đổ cho Putin, và kêu gọi tiếp tục sự nghiệp của chồng...Chỉ có chính Alexey Navalnyi là người có lẽ không muốn điều này nhất, và tuy cực kỳ dũng cảm cũng như không loại trừ việc mình sẽ bị hại, nhưng anh vốn vẫn rất yêu cuộc sống! Có nhiều versions khác nữa về cái chết của anh, nhưng rõ ràng Putin chả được lợi lộc gì trong vụ việc này. Bàn tay của Anh chăng, hậu xét...
R.I.P. Alexey Navalnyi, một người đối với cá nhân tôi vừa khó hiểu vừa rất dũng cảm, có lẽ mẫu “chiến sĩ cách mạng” thời nay nó đã thay đổi rồi, không như các “tiền bối” nữa đâu. Họ dùng Youtube và radio chứ không cần súng đạn, họ không lén lút mà kêu gọi công khai, họ giỏi Google và dùng drones rất tài, họ ra tòa như cơm bữa, đi lại như chim, không chui xuống hầm bí mật mà lại xin vào tù... Lời dặn dò của anh “nếu điều đó xảy ra” cho chiến hữu và nhân dân: không đầu hàng!