Cái đó đa dạng lắm bác ạ, tùy loại xe là hai cầu chủ động hoàn toàn (full time, all 4 WD) hay là loại có thể chọn 1 cầu hay hai cầu (hafl time). HÌnh phía trên là một ví dụ cho loại full time (xe FORTUNER-V thì phải). Em xin không nói tới cần số chính, chỉ nói về cái cần số nho nhỏ phía trước gọi là cần số phụ. Đối với loại này thường có 3 chế độ thường sử dụng là HH, HL và LL (H : high, L: Low, L: Lock)
Hàn lâm một chút thì đa số các loại 4WD, ngoài hai vi sai cầu trước và sau, còn có vi sai giữa gọi là vi sai trung tâm thường được đặt trong hộp số phụ, cái cần số phụ mà e nói ở trên dĩ nhiên để điều khiển cái hộp số phụ này. Để nắm rõ được hoạt động của nó, chúng ta cần hiểu sơ lược về vi sai và hoạt động của vi sai. Mục đích của vi sai là tạo ra sự khác nhau về vận tốc quay giữa hai trục đầu ra.(vi sai cầu sau cho phép hai bánh xe sau quay khác tốc độ, vi sai trung tâm cho phép hai bánh sau và hai bánh trước quay khác tốc độ...). Như vậy nếu như có thêm vi sai trung tâm thì cả bốn bánh xe có thể quay độc lập hoàn toàn với mục đích là ổn định chuyển động của xe. Khi điều kiện mặt đường trước, sau, trái, phải khác nhau hoặc lúc đánh lái sang bên trái thì bánh xe bên trái lăn ít hơn bên phải... thì lúc đó mới thấy được cái tác dụng của vi sai. Có thể kết luận rằng xe chạy với chế độ bốn bánh quay độc lập là chế độ ổn định và hoàn hảo nhất trong điều kiện bình thường. Ở chế độ này không các vi sai đều hoạt động đúng chức năng của nó, nghĩa là không có vi sai nào bị khóa, đó là chế độ HH trên cần số phụ.
Tuy nhiên khi 4 bánh xe quay được độc lập thì lại sinh ra một vấn để khác. Nguyên lý hoạt động của vi sai là ở hai đầu ra, đầu nào có lực cản nhỏ hơn thì sẽ nhận được công suất nhiều hơn và quay nhanh hơn và ngược lại. nghĩa là nếu một đầu lực cản quá nhỏ so với bên kia thì đầu này sẽ quay trơn với tốc độ gấp đôi và đầu kia hoàn toàn không quay. Cái này các bác đễ thấy ở các xe bị dính lầy một bên bánh. Nhu vậy nếu 4 bánh xe luôn quay độc lập thì chỉ cần 1 bánh bị lầy quay trơn thì tất cả công suất của động cơ truyền xuống chỉ làm cho cái bánh xe đó quay tít trong khi ba bánh xe còn lại chẳng nhận được tí công suất nào do lực cản lớn hơn. Lúc đó chỉ còn cách nhở xe khác kéo thôi.hehe.
Chính vì cái vấn để trên mà cần số phụ ra đời để khắc phục bằng cách "khóa" vi sai (chế độ HL, LL) nghĩa là làm cho cái vi sai trở nên vô tích sự, lúc đó công suất ở hai đầu ra là luôn bằng nhau, lực kéo bằng nhau, vận tốc bằng nhau. Nếu hai bánh trước có sa lầy thì vẫn còn hai bánh sau đẩy xe đi được.
Túm lại, vì muốn xe chạy ổn định đường trường ở điều kiện bình thường nên người ta mới thêm vi sai vào để 4 bánh xe quay hoàn toàn đọc lập, cũng vì cái tác dụng phụ khi xe chạy địa hình xấu mà người ta phải cho vi sai nó nghỉ ngơi, và cái cần số phụ nho nhỏ kia quyết định có cho vi sai hoạt động hay là không.
Lưu ý, Đối với xe 4WD all time, thông thường cần số phụ chỉ có chức năng khóa vi sai giữa, đối với vi sai cầu sau thường có một nút điều khiển riêng.
Địa hình bình thường, chọn HH, xe đường trơn trượt, băng tuyết chọn HL. Xe bị lầy lội, băng rừng lội suối và chạy chậm, chọn LL. Khi chuyển sang LL thì xe phải đứng yên, chuyển cần số chính về vị trí L hoặc 2, không được chạy chế độ HL, LL trên đường bình thường.(nặng lái, chạy đâm xỉa, mất ổn định.
Đối với các loại 4WD half time thì thường ita có cần số phụ, chỉ có nứt chuyển đổi chạy hai cầu (H4) hoặc 1 cầu (H2), một số xe có chế độ L4, L2 (H: high, L: lock, 2 hay 4 là hai bánh chủ động hay 4 bánh chủ động.)
Nhà cháu chỉ bít có vậy.! Các bác chém nhẹ tay.