4/Kết quả và ý nghĩa cách mạng Ramadan 1963.
Cuộc cách mạng năm 1963 đưa đảng Ba’ath lên nắm quyền và đưa lịch sử Iraq vĩnh viễn rẽ theo hướng khác. Iraq từ năm 1963 gần như gắn với cuộc đời nhà lãnh đạo Saddam Hussein, càng về sau càng trở nên độc tài. Dưới thời đảng Ba’ath cầm quyền, cuộc cách mạng Ramadan năm 1963 luôn được đề cao và kỷ niệm hàng năm với lễ diễu binh lớn. Ngược lại, cuộc cách mạng năm 1958 và các cải cách của ************* Iraq bị gạt bỏ hoặc tuyên truyền đả kích dưới thời Saddam Hussein.
Việc đầu tiên sau khi nắm quyền của Đảng Ba’ath là xóa sổ tận gốc ************* Iraq. Để thực hiện điều này, năm 1963 Saddam Hussein từ Ai Cập trở về, làm cai ngục tại trại ”Fellaheen và Muthaqafeen” khét tiếng. Tại nhà ngục này từ năm 1963 đến năm 1973, ước tính 1 vạn Đảng viên Cộng sản Iraq đã bị treo cổ. Các cơ sở của ************* Iraq trên toàn quốc, kể cả vùng của người Kurd, phần lớn bị phá hủy.
Tuy nhiên, bất chấp sự đàn áp tàn khốc, những người Cộng sản Iraq vẫn tìm được nơi bám rễ kiên cường. Đó là thành phố Al-Thawra (nghĩa là ”Thành phố Cách mạng”). Đây là một thành phố mới được xây dựng dưới thời lãnh đạo Cộng sản Qasim, dành cho gần 1 triệu người vô gia cư ở thủ đô Baghdad. Sau khi lật đổ Qasim, chính quyền Saddam Hussein đổi tên thành phố thành Saddam City. Nhưng ngay dưới lòng thành phố mang tên lãnh tụ Saddam Hussein, những người Cộng sản Iraq vẫn tiến hành sống và in tài liệu chống chính quyền. Thành phố Saddam trở thành biểu tượng của sự phản kháng của người Cộng sản dưới chế độ Saddam Hussein.
Người Cộng sản Iraq không phải là những người duy nhất chịu thảm cảnh. Người Kurd sau sự sụp đổ của chế độ Cộng sản rơi vào giai đoạn bị đàn áp mới. Quân đội Saddam Hussein tấn công người Kurd và đến năm 1974, Iraq xóa bỏ quy chế tự trị của vùng Kurdistan. Thảm họa với người Kurd thực sự đến khi nổ ra chiến tranh với Iran năm 1980, khi180.000 người Kurd đã bị tàn sát trong ‘’Cuộc diệt chủng Anfal’’ nổi tiếng.
Nhưng một điều không thể phủ nhận, là đảng Ba’ath đã làm khá tốt công việc đem lại sự thịnh vượng cho Iraq, dù sự thịnh vượng này không chia đều. Ban đầu, Saddam Hussein không làm Tổng thống, mà giao cho Ahmed Hassan al-Bakr. Bản thân Saddam đàm nhận các vị trí Bộ trưởng dẫn đầu các ngành kinh tế. Saddam đã phát triển nền công nghiệp dầu mỏ của Iraq vượt bậc, đem lại sự thịnh vượng lớn cho Iraq. Ông cũng không phải là một người Hồi giáo cực đoan, mà là một người thế tục, nên đã bãi bỏ nhiều quy định khắt khe của Hồi giáo. Dù vậy, sự giàu có và quyền lực xã hội tập trung vào tay người Sunni. Người Shia, người Kurd, hay những người bất đồng nói chung vẫn chịu cảnh đàn áp khốc liệt. Năm 1979, Saddam Husein trở thành tổng thống Iraq, một năm sau ông dẫn đất nước đến chiến tranh với Iran.
Cuối cùng, dù nhìn nhận theo hướng tích cực hay tiêu cực, đều phải công nhận cuộc cách mạng năm 1963 là sự kiện quan trọng nhất lịch sử Iraq hiện đại, đưa một đất nước Cộng sản đi sang con đường của Đảng Ba’ath. Thực tế, nó cũng bị lấn át phần nào bởi cuộc đảo chính ở Nam Việt Nam diễn ra cùng năm, nơi thu hút nhiều sự chú ý hơn.
Với sự sụp đổ của chính quyền Cộng sản Iraq, đồng minh ý thức hệ của Liên Xô không còn. Trung Đông trở thành vùng trắng của Chủ nghĩa Cộng sản trong chiến tranh Lạnh. Dù vậy, Liên Xô vẫn duy trì hỗ trợ cho những người Cộng sản Iraq và cả người Kurd đến những năm sau đó. Ngoài ra, Liên Xô vẫn có đồng minh chiến lược chống lại Israel ở khu vực, là Ai Cập và Syria.
Với thế giới Arab, cuộc cách mạng năm 1963 dù loại bỏ một nhà nước Cộng sản, nhưng sau đó lại để lại một nhà nước khó chịu. Saddam Hussein trở thành một nhà nước độc tài cứng đầu, không theo phe nào, đã làm rắc rối đáng kể tình hình khu vực. Từ đó về sau, Iraq luôn là thành viên gây đau đầu cho khối Arab. Năm 1980, Saddam kéo cả khối Arab vào cuộc đại chiến 8 năm với Iran. Năm 1991, Saddam mang quân xâm lược Kuwait, khiến khối Arab phải can thiệp. Cuối cùng năm 2003, họ đã ủng hộ Mỹ lật đổ Saddam.
Với nước Mỹ, có bằng chứng cho thấy họ có dính líu trong cuộc cách mạng 1963 ở Iraq. Nhưng lịch sử đã chứng minh, nó đã đem lại cho nước Mỹ kẻ thù mới. Cuối cùng chính người Mỹ đã lật đổ Saddam Hussein năm 2003, giờ đây đang sa lầy ở đất nước này. Rốt cuộc, quyết định can thiệp vào cuộc cách mạng 1963 ở Iraq, là một sai lầm của người Mỹ.
Tham khảo:
-Cuốn sách đáng tham khảo nhất về phần này là ”Republic of Fear: The Politics of Modern Iraq” của Giáo sư Kanan Makiya, một trong những cuốn ”best-seller” về chính trị Trung Đông. Cùng với Tareq Ismael, Kanan Makiya là một trong những học giả hiếm hoi nghiên cứu về phong trào Cộng sản ở Iraq.
Ngoài ra còn có thể tham khảo các cuốn:
-The Rise and Fall of the Communist Party of Iraq (Tareq Y. Ismael)
-Red Star Over Iraq: Iraqi Communism Before Saddam (Johan Franzén)
Và xem bộ phim ”Al-ayyam al-tawila” (1980), mô tả âm mưu ám sát thủ tướng Qasim do Saddam Hussein thực hiện lúc trẻ. Bộ phim do đích thân Saddam Hussein hồi tưởng và viết kịch bản.
Bài viết này tổng hợp những tư liệu về 2 cuộc cách mạng 1958 và 1963 ở Iraq, nhằm giải thích được những vấn đề căn bản của lịch sử, chính trị Iraq và Trung Đông thời hiện đại. Hy vọng có thể xóa bớ…
nghiencuulichsu.com
