Thực ra thì tỷ lệ học đại học là cao, vì các học sinh lọc từ lớp 6 nếu theo hệ 8 năm sẽ vào ĐH ngon (hệ chuyên, nhưng không khó bằng chuyên ở ta). Vấn đề ở tài chính khi đi học (vay bank, bố mẹ chi…) và khả năng tốt nghiệp nó khó, nhất là ra trường đi làm thì hệ ĐH lương cao hơn học nghề, đồng nghĩa là xin việc phù hợp bằng cấp nó khó. Đất chật người đông, ở đâu cũng vậy, ở ta hay ở EU nếu thật giỏi, tự lập tốt hãy nghĩ học đại học, còn không học nghề, ra đời đi làm kiếm tiền sớm khéo ngon hơn.
Cụ nhận định khá chính xác ạ. Em xin chia sẻ thêm về khía cạnh này như sau. Các kỳ thi tốt nghiệp năm lớp 13 đều do hội đồng thi của sở giáo dục trực tiếp chấm. Thường kỳ thi này gồm 3 phần là thi viết (thường là toán, ngữ văn và 1 hoặc 2 môn chuyên ngành), thi vấn đáp (chủ yếu là về chuyên ngành) và cuối cùng là bảo vệ 1 đề án nhỏ về chuyên môn (đề án này được đăng ký từ khi bắt đầu vào năm thứ 4 của Trung cấp).
Thế nên khi 1 học viên vượt qua được kỳ thi này thì họ đã có 1 lượng kiến thức chuyên môn nhất định để đáp ứng được công việc chuyên ngành. Chẳng hạn như các ngân hàng đăng tuyển giao dịch viên cho các chi nhánh, thì họ sẽ ưu tiên nhận học viên tốt nghiệp phổ thông với chuyên ngành kinh tế hay tài chính. Chứ họ không tuyển người tốt nghiệp đại học, vì như thế sẽ phải trả mức lương cao hơn cho vị trí đó. Trong khi công việc đấy thì học viên tốt nghiệp phổ thông đảm nhận được.
Các học viên này khi được nhận vào làm giao dịch viên mà muốn có được mức lương như bậc tốt nghiệp đại học thì phải phấn đấu hơn và mức lương tăng theo kinh nghiệm thâm niên làm việc. Các công việc hành chính công tại các trụ sở chính quyền cũng vậy. Đa số ưu tiên những người tốt nghiệp phổ thông, hơn là nhận tốt nghiệp đại học. Những người đã tốt nghiệp đại học thường được hưởng những đãi ngộ tốt hơn ngay từ khi bắt đầu vào làm việc.
Vì xã hội vận hành như vậy, nên chỉ những ai thật sự giỏi mới quyết tâm học đại học. Như vậy nhà nước đỡ tốn tài nguyên cũng như kinh phí khi đào tạo dàn trải. Đồng thời nhà nước cũng dễ dàng bố trí công việc phù hợp và hữu ích hơn đối với những người có trình độ tốt nghiệp đại học.
P/S: ngay như tỷ lệ bảo vệ thành công kỳ thi tốt nghiệp phổ thông của các trường tại Séc cũng không cao. Nhiều học viên không qua được kỳ thi, cũng không thi lại vào năm sau mà ra đi làm luôn. Thế nên học viên tốt nghiệp phổ thông cũng đã có được 1 lợi thế không nhỏ khi bước ra xã hội rồi ạ.